By Rey Anthony H. Chiu, PIA
TAGBILARAN CITY, (PIA) — Taliwala sa hulga sa mga grabe nga sakit nga mananakod nga gikan sa kagaw, nga nasayran nga gikan sa mga ihalas nga hayop, gipalanog sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) ang panawagan sa pagtabang sa pagpanalipod sa mga ihalas nga hayop.
Ang mga makalilisang nga sakit sama sa Coronavirus disease-19 (COVID-19), Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS), African Swine Fever (ASF) ug Ebola, nasayran nga nga mga kagaw nga gikan sa ihalas nga mananap nga mitabok sa tawo tungod sa pag kaon ug sa paghikap niini.
Sa pagkasakit sa mga tawo ug pagpalusno sa dagkong mga ekonomiyasa kalibutan, tukma lamang usab nga atong pugngan ang pagpanamastamas sa mga ihalas nga mananap nga nagtanyag og tukmang biodiversity sa kalasangan, segun pa sa DENR Biodiversity Management Bureau.
Tungod niini, sa pagpakgang sa pagpamalit, pagpamaligya, pagbuhi ug pagtinir, ilabi na sa pag-ihaw aron kan-on ang mga ihalas nga mananap, makatabang usab kita sa pagpakatap sa mga sakit nga mananakod ug magluwas sa mas daghan nga mga katawhan ug kanasuran, dugang sa DENR BMB.
Gawas sa mga ihalas nga mananap sa kalasangan, nameligro usab ang mga mananap sa dagat nga naghatag sa nasud sa iyang talagsaon nga biodiversity.
Pananglit, sa mi-aging tuig, nasakmit sa mga otoridad sa Pilipinas ang 115 ka kilo nga nilapwaan na ug hilaw nga inihaw nga pawikan gikan sa mga illegal nga nanagat.
Sa tibuok kalibutan, minilyon ka ihalas nga mananap ang gidakop ug gibaligya isip binuhing hayop, pagkaon, tambal o ikaaibog lamang, matag tuig.
Gawas sa pagkahubas sa mga kalasangan ug mga puluy-anan sa mga mananap, ang illegal nga pagpatigayon sa mga ihalas nga mananap maoy ikaduhang dakung hulga sa biodiversity sa Pilipinas.
Segun sa DENR, gikan sa 1970 ngadto sa 2000, nakunhuran og mga 60 porsyento ang mga kadaghanon sa ihalas nga mananap, nga mahimong magpapas sa daghang nga talagsaon nga hayop sa kalibutan.
May nailhan kaba nga namaligya o nagtinir og mga ihalas nga mananap? Mahimo nimo kini nga sekreto nga isumbong sa DENR-Biodiversity Management Bureau.
Segun sa DENR, mapriso hangtud sa 12 ka tuig ug mamultahan og hangtud sa P 1 milyon kadtong magpatay sa ihalas nga mananap, ug hangtud sa unom ka tuig ug silot nga moabut sa P500 mil ang ihapak sa mga tawo nga nagpasakit sa mga ihalas nga mananap.
Kon walay tukmang permit, illegal ang pagkolekta, pagbaton, pagpalit, pagbaligya, pagpadala niini sa abroad sa mga ihalas nga mananap, mga produkto gikan niini.
Upat ka tuig ug multa nga maobut sa P300 mil ang ipataw sa nakasupak samtang kadtong nagpakarga ug nagpatabok sa ihalas nga mananap gawas sa iyang pinuy-anan, makapapriso og usa ka tuig ug multa nga maobut sa P100 mil.
Niini, miaghat ang DENR EMB sa tabang aron mapaundang na ang Illegal Wildlife Trade (IWT) pinaagi sa sekreto nga pagtaho sa unsay imong nakit-an ug nadunggan.
Itaho ang Illegal Wildlife Trade pinaagi sa pag-email sa WRD@bmb.gov.ph, segun pa sa DENR. (rahc/PIA-7/Bohol)