Ni: Jes B. Tirol

Kabay 21, 2020

Ang Adlaw ni Balaan Huwan Mamumúnyag

Pasiuna

Ang adlawán (date) nga Kabay 24 (June 24) maoy gitumbok nga adlaw sa pangilin ni Balaan Huwan Mamumúnyag (Kinatsilâ: San Juan Bautista). Matod pa sa baláang kasulátan, si Baláan Huwan mao ang nagbunyag sa atong Ginoong Hesukristo didto sa sapâ sa Hordan.

Si Ginoong Hesukristo gitunlob sa tubig isip pamaagi sa pagbunyag kaniya. Karong panahona kon ang usa ka tawo pagabunyagan, nagpasabot kanâ nga usa na siya ka Kristohanon.

Ang pangutana mao nga sa pagbunyag ni Hesukristo, nahimo ba siyang Kristohanon nga walâ pa

may Kristohanon niadtong panahona?

Hangtod karong panahona wala pa mahuman ang lalis sa tubag niining maong pangutana.

Ang nahitabô hinuon, ang adlaw sa pangilin ni Balaan Huwan nahimo nang dulà o kalingawan ang pagbûbô og tubig sa mga tawo nga maglakaw sa dálan.

Dinhi sa Bohol, maoy atong nabatasan ang pagkanyáw (picnic) pinaagi sa pagpangaligò

adto sa dágat. Nahitabô usab sa kinaiyáhan nga niining adlawa ang laubláob (tide; rise and fall) sa dagat dagkô ang gintang. Ang taob sa dagat dakô kaayo ug daghan ang tawo nga moangay maligo didto sa dagat.

Ug karon atong tukibon ang mga pulong alang sa paglaubláob sa dagat ug balód nga sagad kanato nakaila lamang sa mga pulong “taob” ug “hunas”.

Ania ang uban nga mga pulong:

1. tide¹ (between low tide and high tide) – kíghod

2. tide² (ebb tide) – líndaw

3. tide3 (falling of the tide and producing a space) – gíntang

4. tide4 (high tide season) – alabúton

5. tide5 (high tide) – táob

6. tide6 (highest of high tides) – bulalas, hingútok, ukaók. Syn. kinataóban

7. tide7 (low tide) – hunás, kantál. Syn. líndaw

8. tide8 (lowest ebb of tide) – lútang

9. tide9 (lowest low tide) – kibít, tutós

10. tide10 (low-water mark) – lántag sa hunás

11. tide11 (lunitidal; tide produced by the moon) – laubláob sa bulan

12. tide12 (morning low tide) – saláki, sigkáhon, siklahón, talinaga

13. tide13 (neap tide; half tide) – ayáay

14. tide14 (peak of high tide) – lántong, lángtong, kinataobán

15. tide15 rise and fall of the sea; general term) – laubláob

16. tide16 (springtide, a very high tide) – lántap

17. tide17 (start of the rise of the tide) – hulabhúlab

18. wave¹ (a series of waves) – banakód

19. wave² (as seawave) – balód, bawód, álon

20. wave³ (billow, large waves) – bugabóng, sa-uli, sulya. Syn. humbák

21. wave4 (concentric circular small waves when still water is disturbed) – bulo-búlo,

bulubúlo. Syn. alikí

22. wave5 (flutter, as flag) – káyab, kayabkáyab, kúyab

23. wave6 (ripple; small waves) – alikí

24. wave7 (rogue wave; sudden large wave) – balód nga búgtong

25. wave8 (surf, swell of seawaves) – ámok. Syn. bákat, bugabóng, sadakisák

26. wave9 (swaying motion of upraised hands) – kisaykísay

27. wave10 (wake; wave produced by passing ship) – daláhay. Syn. ális, lipsaw

28. wave crest (top of waves) – dási. Syn. síkla (amplitude). Ant. hiyak

29. waves rushing to the shore – indáhay

30. wave the hand¹ (to attract attention) – miramira

31. wave the hand² (to call or summon) – kamáy

32. wave the hand³ (wavy motion of the hand) – warawara, bábay, kawáy, yapáyapá

33. wave trough (lowest portion of waves) – hiyak. Syn. síkla (amplitude). Ant. dási.