By Rey Anthony H. Chiu, PIA
Dili mga locally stranded individuals (LSI) ang mingkanaug sa giluwanan nga sakyanan sa Local Government Unit sa Ubay, kon dili mgadrayber nga nagsul-ob usab ug personal protective equipment (PPE) ug mingpalit og mineral water sa merkado sa Alburquerque, Bohol.
Kini maoy minggawas nga kamatuoran sa kontrobersya, diha sa imbestigasyon nga gipasugdan ni Ubay Mayor Constantino Reyes kinsa maoy crisis manager sa Incident Management Team (IMT) nga iyang gisangon sa Incident Commander nga si Dr. Jasmin Jumao-as.
Ang imbestigasyon kabahin sa gipasangil nga “Pagsupak sa Health ug Safety Protocols,” sa mga frontliners sa Ubay niadtong Martes, Hulyo 7, segun sa social media post sa usa ka nurse nga taga Alburquerque apan tua na sa London karon.
Tungod sa post, naghimo ang IMT og imbestigasyon aron mapausab kon may pagsupak man sa protocols ang nahitabo.
Segun sa opisyal nga pamahayag sa Public Information Officer sa Ubay nga si John Larry Evangelista, napamatud-an nga ang gipasangil nga mga mingkanaug, dili diay LSI.
Segun sa imbestigasyon, mga drivers nga gitugynanan sa pagkuha-hatud sa mga LSI nga taga Ubay gikan sa mga pantalan sa Jagna, Tubigon, Tagbilaran ug tugpahanan sa Panglao ngadto na sa ilang Isolation ug Quarantine Facilities sa lungsod ang mingkanaug ug nagsul-ob pa og PPEs.
“Nahutdan na sa tubig mainum tungod sa walay undang nga pagdrive aron kapasakyan sa mga LSI, mao nga minghunong aron mamalit og tubig, tungod kay sa ka igang sa PPE, mas kinahanglan nga magsige og inum og tubig,” segun pa sa tubag sa mga drivers didto sa imbestigasyon.
Agi og lakang pagpanalipod, segun pa sa Ubay, ang ilang mga drivers, wala tugoti nga modu-ol sa mga LSI bisan na gani sa pag-alsa sa mga bagahe ug mga karga sa LSI.
Gani, sa mga sakyanan, may gibutang nga mga babag aron dili gayud magkadul-anay ang mga LSI ug ang drayber tungod sa pagtamud sa social ug physical distancing, dason sa IMT.
Wala man ibutang kon diin mang dapita, nabutyag usab sa imbestigasyon nga may usa sa mga LSI, usa ka bata ang minghangyo nga manaug kadali aron mangihi, ug giubanan sa iyang inahan. Hinuon, kini nahitabo didto sa lugar nga walay tawo ug halayo sa mga kabalayan, segun sa imbestigasyon.
“Ang mga pasangil sa social media, walay basehan ug kuno-kuno lamang sanglit ang nagpost niini, walay personal nga kasayuran sa hitabo,” segun pa ni Ubay Information Officer Evangelista.
Dugang pa, ang lungsod sa Alburquerque usab nga naghimo og lahi nga pagtuki nagbutyag nga walay LSI kon dili mga drivers sa mga sakyanan lamang ang mingkanaug.
Niini nga pahayag, dili madawat sa lungsod sa Ubay ang pasangil sa post nga ang mga LSIs nila walay disiplina ug walay pagkwenta sa kaluwasan sa ubang tawo.
Ang pagpangihi, ilabi na kon kini sa bata, dili gyud mahimong kapugngan, ug wala usab mga kahi-anan ang mga sakyanan nga gisakyan sa mga LSI. Sa kalayoon sa Panglao ngadto sa Ubay, tawhanon ra usab ang paghunong gayud sa frontliner aron tugotan ang bata nga mangihi, dugang sa IMT.
Gawas sa imbestigasyon, sa usa ka radio interview, si Provincial Disaster and Risk Reduction Management Officer Anthony Damalerio mipadayag sa iyang panahum nga may paglapas nga nahitabo sa protocol tungod sa paghunong.
Segun sa protocols, dili mahimo nga mohunong ang byahe (gapless travel) gikan sa pick-up point paingon sa Isolation Facility o Quarantine Facility, dugang sa PDRRMO.
Bisan pa, mi-aghat ang Ubay, nga isipon ang mga driver nga frontliners, dili mga mananakod, gani kay dili sila makaduol sa mga LSI, dili sila isipon nga close contact tungod usab sa ilang distansya nga gimintinar ug sa PPE nga permi nilang gisul-ob subay sa lagda sa World Health Organization (WHO).
Dugang pa niini minghangyo ang mga tinugyanan sa lungsod nga suportahan unta ug dili kahadlokan ang mga nagpakabayani niining panahona. (rahc/PIA-7/Bohol)