Ni: Jes B. Tirol
Hidapdapón 12, 2020

Ang Ininglis Nga “Break” Ug Ang Mga Tumbas Sa Binisaya

Pasiuna

Sa pinulongan nga Ininglis adunay mga pulong nga daghan ang kahulogan o ipasabot. Ang usa niini mao ang pulong “break”. Sa Ininglis nga pagka sulti, imong mahibaloan ang ipasabot tungod sa paggamit sa pulong. Tungod kay sa Binisayà, ang kahulogan anhà man pangitaa sa tuyo, ang tuyo sa paggamit sa Ininglis aduna gayod ing hubad nga pulong sa Binisaya.

Sa akong gihimo nga kapulongnan (Ininglis-Binisaya) nga aduna nay 41,000 ka mga pulong, ang mga pulong Ininglis nga nagdala og “break” mokabat sa 255 ka mga pulong. Ang

atong tukibon karon mao lamang ang “break” nga linain og dili kaayo kuti nga pagasabton.

Mga Pulong

1. break (a chance) – gayón, higayón. Syn. gábog

2. break (as bunch of fruits) – púhag.

3. break (as needle of sewing machine) – sápli.

4. break (break a branch) – bánggì.

5. break (break a long object, as pole) – bálì.

6. break (break a protruding part) – pungíl.

7. break (break a round object) – púta, ságap

8. break (break as twig) – báklì.

9. break (break off from attachment) – púnggak, pungág, pungil.

10. break (break the law) – lápas, lápas sa balaod. Syn. saláod

11. break (break to small pieces) – dúgmok, dábok, púlpog, púsgay, sálsag.

12. break (break utensils) – búong.

13. break (break, as egg) – pusâ, pigsat.

14. break (burst asunder, as dam) – búswang. Syn. buhágay, búl-og

15. break (by bending) – lúngì, pútì.

16. break (by expansion) – síad.

17. break (by shooting off) – púnggit.

18. break (due to tension) – búgtò, hágpò, hágtos

19. break (due to tension, as string) – búgtò, lígtas, lúgtas, hágtos, hágpò.

20. break (from top to bottom) – tígpò, siák.

21. break (lucky break) – debúynas (Sp.), buwénas (Sp.). Syn. suwérte (Sp.)

22. break (make blunt a pointed object) – búnggò.

23. break (rest) – hamúdlay

24. break (separate or shatter) – búngkag

25. break (shatter) – básag.

26. break (split, as wood) – búghà.

27. break (split; crack) – buak.

28. break (tame) – mánso (Sp.), pánton, dáog

29. break (those that are brittle) – lúgtì, gúltì.

30. breakable (can be broken) – mabuák, mapusa

31. breakdown (as nervous breakdown) – kabuhing áwà

32. breakdown (demolish) – gubâ, búngkag, páyas. Syn. gákas

33. breakdown (itemize) – pinúpinó, tagsatágsa

34. breakdown (malfunction) – aberíya (Sp.), dáot, gubâ

35. break-even (no gain or loss) – súlit

36. break-even (regain the capital) – bawî, kulúgi, tábla (Sp.), ulî

37. breakfast (morning meal) – pamáhaw, panibúntag (old term)

38. breakfast time – tingpamáhaw

39. break-in (initial use) – púgì, subó, tagústos. Syn. paújong, lihí

40. break-in (trespass) – lápas, lúngkab

41. breaking point/limit – hagtosán

42. breakneck (dangerous speed) – sílit, bigíw

43. break of day – banagbánag

44. break open (especially to loot) – lúngkab

45. break out (escape) – ípsot, ikyas, láyas, lighot, kabuhî

46. break the ground (as in farming) – túghang. Syn. gimbá, tikad, úgba, úgmad

47. break the neck (the head hang loosely) – tuáy

48. break the silence (startle) – tugáw

49. breakthrough (escape by destroying) – búlhò

50. breakthrough (penetrate through) – lusól

51. breakthrough (sudden, important success) – hinungdánon nga kalampósan

52. break-time (recess) – bagánban, tingpahúlay, hamúdlay

53. break up (disperse) – úngkag

54. break up (separate those who are fighting or related) – búlag, uláng, uwáng

55. breakwater (seawall) – amatóng

56. break without severing – báklì