Ni Rey Anthony H. Chiu, PIA
CORTES, Bohol, (PIA) –- Maayo nga tuki-on ang pagtinabangay sa mga lokal nga kagamhanan ug sa mga ahensya sa kagamhanan nga naghulip sa panginahanglan sa barato nga pabalay, aron kapun-an og mga palisiya nga magpasayon sa mga proseso alang niini.
Kini maoy tipik sa pamahayag sa Home Development Mutual Fund (HDMFund) nga mas nailhan nga Pagtutulungan, Ikaw, Bangko, Industriya ug Gobyerno (PIG-IBIG Fund).
Buot sa Pag-IBIG Fund nga mapanday ang mga sumbanan ug proseso sa pagpahiluna sa mga housing loans alang sa lokal nga mga empleyado, nga molahos na gayud sa katukoran sa mga pabalay nga ang LGU na ang magdumala sa mga kasabutan ngadto sa HDMF.
Mitumaw kining hisgutanan diha nga nabutyag nga nakabagat og mga suliran ang Pag-IBIG Fund sa paghipno sa kasabutan sa mga LGUS tungod sa dili makapasalig ang mga mayor sa paglahutay sa pagbayad sa mga empleyado sa ilang makuha unya nga pabalay.
Tungod sa hamubo nga panahon nga taposon ang pagpakigsabut sa mga ahensya sa pabalay sa kagamhanan ngadto sa lokal nga mga kagamhanan, daghang pundo sa proyekto sa pabalay ang wala magamit.
Didto sa usa ka Kapihan sa PIA, si HDMF Tagbilaran Information Officer ug hepe sa Marketing Division sa nahisgutan nga buhatan, si Leonardo Cirujales mibutyag nga dili pa gani mahipno ang mga sabotanan, pupos na ang termino sa naglingkod.
Ang hisgutanan mingtumaw diha nga nabutyag sa HDMF nga daghan nga developers alang sa low ug barato nga pabalay ang interesado nga mosulod sa pagpatukod og mga barato nga pabalay aron hulipan ang nagkadaku nga housing backlog sa nasud.
Apan, matud pa, wala’y dagko kaayo nga mga luna nga katukuran o mapalit sa mga developers alang niini, ug ang presyo sa pagpalit sa luna, maoy kasagaran makaapekto sa presyo sa pabalay.
Tungod niini, mingsugyot ang mga developers nga buksan ang posibilidad nga ang mga Local Government Units nga may mga luna, maoy makigsabut sa Pag-IBIG FUND alang sa mga barato nga pabalay (low cost housing).
Dugang niya, may mga LGUs nga interesado, apan kinahanglang mahipno ang sabut ilabi na kay kon tag-as ang lanat sa bayranan, kinahanglan kini og lig-on nga palisiya sa pagtingil.
Bisan kon ang LGU ang yuta, unya ang developers maoy motukod sa pabalay sa pundo sa HDMF o Pag-IBIG FUND, may bukas nga pasilidad ang ahensya alang niini, dason ni Cirujales.
Kon ang tuyo mao ang pagpatukod og barato nga pabalay sa mga empleyado, mas maayo kon kompanya o ang LGU ang magpahiluna para mas sayon ang pagtingil sa binuwan nga hatagon, kay mahimo man nga sa payroll na kuhaon ang hatagon.
Apan, sanglit ang mga mayor, molingkod lamang sa pipila ka tuig, may mga higayon nga ang pagpaningil sa bayad sa mga mosunod nga termino, dili na pasaligan sa mayor, mao nga kinahanglan nga mahipno gayud ang termino sa bayranan, dayag ni Cirujales.
Sa laing bahin, kasagaran nga mga developers karon, mas nagtutok sa pagtukod sa mga pabalay alang sa high-end markets, kay mohalin usab kini, mao nga padayon nga nagkalapad ang housing backlog sa kagamhanan.
Dinhi sa Bohol, matud ni Cirujales, wala pay LGU nga nakigtali sa alang sa nahisgutang katuyu-an.
Hinuon, may mga kalungsuran na nga mingsugod sa pagpakigsabut, apan dala sa nahisgutan nga mga suliran, wala pa niini ang natibawas ngadto na sa pagpabarug na gayud sa pisikal nga imprastraktura, taho ni Cirujales, didto sa Kapihan sa PIA. (rahc/PIA-7/Bohol)