NI: Jes B. Tirol
Hidapdapon 26, 2020

Mga Pulong Binisaya Alang sa Heyolohiya (Geology)

Pasiuna
Ang Sugboanon Bisaya aduna nay daghang mga pulong alang sa kaalam nga gihinganlan
og heyologiya (geology). Sagad kanáto walâ makasinati niining mga pulonga tungod kay wala
man kita magtuon sa alamdag (science) ginamit ang atong pinulongan nga Binisaya.
Daghan kaayo kining mga pulonga ug ako lang gihagdaw ang pipila ka mga pulong nga
makapadaní kaninyo sa pagtuo nga ang atong pinulongan dili iwit sa alamdag (science).
Ania ang mga Ininglis nga mga pulong ug ang ilang tumbas sa Binisaya:
1. abyss – bứng-aw, dalamy
2. acme (top portion) – pungkay, tumoy, alintuto, rūktok
3. adit (entrance to a mine) – lungkayab, bâbâ sa lukhán
4. adjoin-sikbit, kánit, náit, tápad
5. adobe – biká
6. agate (stone) – bulagnób
7. ait (an island in a river) – baliúhag, dalapdaláp, kantumúgkad. Syn. bilaóng
8. alluvial soil (fertile soil deposited by runoff water) – tunabóg
9. alluvium (silt) – alibwag, alabwag
10. anticline (the fold slopes downward from a crest)-bukubuko sa anáy
11. aquifer (deposited water underground) – tinúbdang tubig, tinago
12. archipelago (a group of islands) – kapupúd-an, kapuloán
13. arete (a mountain spur) – dakidkid. Syn. tawg
14. arid (dry) – mád-as, lún-as
15. arroyo (channel of intermittent stream) – lagnason, taganás
16. atoll (ring-shaped coral island) – takot. Syn. pasil
17. badlands (a barren area characterized by numerous ridges) – táhin. Syn, wadji
18. bank (edge of river) – támpi, tángpi
19. bank (incline; slope) – takilid, bakilid
20. barrier reef (long narrow coral reef parallel to the shoreline) – tákot
21. basalt rock – lág-it
22. bay (sea) – luok
23. beach-hunasan, baybayon, lapyahán, piliw
24. brackish (little bit salty water from springs)-giwánon, lang-ig
25. brackish (salty water but still potable)-tayam, matayám, sampurado (Sp.)
26. brook (small river) – sapa-sápà. Syn, balikhág, taganás
27. canyon (a deep valley)-dalama, dal-og
28. carbon (coal) – uling
29. cascade (flow of water over steep rocks) – kawasan. Syn. buscy
30. cascade (flow of water) – ágos, dagáyday, dalinghag
31. cataract (waterfall) – bugwas. Syn, das-áy, busay
32. catchment area (area that supplies a particular point) – salorán
33, causeway (raised road) – taytay, wawa
34. cave (cavern) – lángob, yungib, kúyba (Sp.), kuweba (Sp.)
35. cave (shallow cave) – talangbán, talámban
36. cave (underwater cave) – abúab
37. cavern (cave) – sám-ang, lúngib, kúyba (Sp.). Syn. lungkayáb, lungkajáb
38. clay – yanáng, yapák, lánang. Syn. kulunón
39. clift (at the sea bottom) – kántil (Sp.). Syn. pangpang, tinghali
40. cliff (hanging clift) – handig
41. cliff (precipice) – pangpang, pangháy, tiptip. Syn. kántil (Sp.), dakidkid
42. coal – uling, karbon (Sp.)
43. coast – báybay, piliw
44. confluence of rivers) – gibwang
45. coral (sea coral) – gásang
46. countryside (mountain areas) – kabukiran
47. countryside (rural district) – kabaryohan (Sp.), kabalangayan
48. countryside (swamp, bush, and rustic areas) – kabanikánhan, kabanwahan
49. crag (projecting rock) – ligating, batungay. Syn. dakidkid, ili
50. craggy (agged) – lúnggan. Syn. bitô, bitoon
51. crater (bowl-shaped depression) – bingág
52. creek (small branch of a river) – balikhág. Syn. lagnason, sapásápà, taganás
53. crest (pinnacle) – alipukpokan, kinahabogán, kinaibabwan, kinatás-an, pingkay. Syn.
lántona
54. declivity (downward slope)-duhog, bung-aw, kántil (Sp.), handyhay, handig
55. delta (formation) – sabáng
56. denude (to strip of covering) – hudubás. Syn, agnás, upáw, pagóng, hinas
57. depression (on land) – kamba, lub-ang, lupa, libaong. Syn, kimlúwa, bitó, dan ikop
58. desert (barren place) – bingów
59. desert (no trees growing) – batád
60. desert (wilderness) – kamingawan, kagulangán, desyerto (Sp.)
61. dike; seawall – amatong
62. dip (declivity) – búng-aw, takilid
63. dip (incline downward) – dúnghay, dungo
64. earth (planet) – kalibutan
65. earth (soil) – yuta
66. eluvium (deposit of soil and dust) – nugók. Syn, talinugók
67. embankment – pilapil, dike (Sp.), panpan. Syn amatong
68. equator (a great circle equidistant from the poles) – tungalibutan, ekwador (Sp.)
69. everglade (swampy land) – sunaop. Syn. agosan, lamakán, kásbo
70. geology-heyolohiya (Sp.)
71. granite stone – batong-buhi, bantilis
72. igneous rock – bato nga tiunay, batong-tiúnay. Syn. lág-it
73. marsh (wetland) – kalapokan, kasbo. Syn. katúnggan, dálos, hágnà, lamakán
74. metamorphic rock – duáson nga bato
75. moor (marshy moor) – hágnà. Syn, dálos, lának, lamakan
76. moor (wasteland) – baniká, bánwa, kásbo. Syn. tunggo
77. mountain (high elevation of the earth) – búkid. Syn. bod, bulod, búngtod, kagulangan,
kaldág, ili, ilihan, muto
78. ore (substance that contains metal) – wag-as. Syn, agubángà
79. path (along the side of a cliff with up and down changes) – balitbiton
80. river (general term) – sapa
81. river (rapids of river) – dás-ay. Syn. daganasan
82. river (seawater can enter) – suba
83. river (tributary to a big river) – wähig
84. river course (river path) – badlas
85. river delta – baliúhag, gibwangan, sabang. Syn dalapdalap
86. river mouth (river outlet) – bukána (Sp.), baba sa sapa suba, sabáng. Syn. gibwáng
87. river narrow (where river is narrow) – bilaóng
88. river side — tampi, tángpi
89. river tributary – sagód. Syn, sulima, bulhay
90. rock (stone; boulder) – guáng, batong dákó, batong dágko. Syn. batungáy, ligating
91. sedimentary rock (rocks formed from sedimentary deposits) – talinugók
92. volcano (an opening in the crust of the earth) – gunóng, bingagáng bukid, bolkán (Sp.)