Ni Rey Anthony H. Chiu, PIA
May mahimo na nga tomaron ang usa ka tawo nga may exposure sa Human Immune Deficiency Virus (HIV) aron dili siya hingtakdan samtang kadtong wala pa hingtakdi apan posible nga na expose sa kagaw, may magamit na usab.
Kini, kon dunganan sa paggamit sa condoms ug mga padangog (lubricants) ug ang pagpailawon sa retroviral treatment sa HIV, may dako nga mahimo aron kontrolahon na ang pagliskuhag sa pagpanakod sa HIV nga motilabho ngadto sa Acquired Immune Deficiency Syndrome kon dili madali.
Kini usab ubay sa gikataho nga gikan sa Enero ngadto sa Marso 2020, mikabat na sa 2,818 ka bag-o lang nga na-diagnose nga Pinoy nga may HIV, segun pa sa taho sa Department of Health (DOH).
Tungod niini ug alang sa mas sayo nga pagpangandam sa paghandum sa 2020 Philippine National HIV Prevention Month (NHPM) nga karon pangunahan na sa hinugpungay sa mga komunidad, gitakda nga alang niining kalihukan, sagopon sa tibuok nasud ang #SaferNowPH campaign.
Karon nga tuiga ang labing una nga pagpahimutang sa NHPM nga nagbukas niadtong Hulyo 31 subay sa Presidential Proclamation No. 971, nga gilagdaan niadtong Hunyo June 23 nga nagdeklara sa ikaduha nga semana sa Hulyo nga Infection Prevention and Control Week.
Ang tema nga “SaferNow,” naglaum nga mapaduso ang kombinasyon sa mga lakang sa pagpugong nga matakdan sa HIV AIDS, lakip na ang pagpagamit sa condoms ug padangog, pre-exposure prophylaxis (PrEP), post-exposure prophylaxis (PEP), ug ang antiretroviral treatment as prevention (TasP).
Kini aron mas kahingusgan pa gayud ang hiniusang tubag sa nasud batok sa pagkuyanap sa HIV.
Gani, gipili ang nahisgutan nga common hashtag sa pagtuo nga kini mas makaaghat sa mga batan-on nga mahilig sa internet sa pag-panginlabut.
Sa susama nga taho sa DOH, namatikdan nga niining pagsugod sa tuig nga ihap, labing daghang apektado sa bag-ong kaso sa HIV nahatunong sa 25-34 anyos ang panuigon nga may natala nga 1,359 ka kaso.
Kini usab gisundan sa age group 15 ngadto sa 24 nga may 834 ka bag-ong kaso nga natala.
Niini, dugang mga kalihukan ang gitagana alang sa Pilipinas nga giandam sa nasudnong konseho batok sa HIV AIDS, mao ang pagpasabut kabahin sa pre-exposure prophylaxis (PrEP) o ang tambal nga mahimong tomaron matag adlaw sa mga tawo nga nahimutang sa peligro ang ilang kahimtang nga hingtakdan.
Segun pa sa pagtuon. Kon sakto lang ug kanunayon ang pagtomar sa PrEP, makahatag kini ug 99% nga panalipod sa pagtakod.
Gawas sa PrEP, aduna usab gitawag og post-exposure prophylaxis (PEP), usa ka emergency medicine nga tomaron sulod sa 72 ka oras human may posible nga pagkaexpose sa HIV ug kini ipadayon ang pagtomar hangtud 28 ka adlaw aron kunhoran ngadto sa 80% ang posibilidad nga matakdan.
Kalabut niini, sa Agosto 22, handumon usab ang Undetectable=Untransmittable Day. (rahc/PIA-7/Bohol)