Ni Rey Anthony H. Chiu, PIA
Daghan na nga mga lugar nga migamit sa mga temporaryo nga mga kwarto-kwarto nga agi-an sa mga tawo diin didto sa sulod may mga magpagabon (misting) nga gibuga nga disinfectants aron kuno matikop ang tawo sa pamatay kagaw.
Ang pangutana, igo na ba kini?
Luwas na ba ang mga surfaces sa mga butang sama sa lingkoranan, mga lamesa, pasamano sa hagdan, o mga tawo nga paagi-on sa mga pagpasirit o pagabon (misting) sa disinfectants aron kintahay mamatay ang kagaw nga dala kon aduna man?
O luwas baa ng pagkaon kon kini pasiritan sa disinfectant?
Segun sa World Health Organization (WHO), mahimo nga ang pagpasirit, ilabi na kon nagdala og hangin ang ekipo nga naghimo niini, mas makapa-agbon pa hinuon ug magpakatag sa kagaw o virus.
Dugang sa WHO, ang pagpasirit ug pagpa-agi sa mga tawo sa kwarto nga adunay gipagabon nga pamatay kagaw, wala gayud irekomendar bisan sa asa nga higayon.
Ingon pa sa WHO, kini nga bansay o paagi, mahimo nga makadaut, dili lamang sa pisikal nga aspeto sa tawo, kon dili lakip na sa psychological nga aspeto niini.
Gawas niana, dili kini makapamenos sa posibilidad nga ang tawo nga duna nay kagaw sa sulod sa iyang lawas, makapanakod pa gihapon pinaagi sa pag-ubo-ubo, pangatsi ug pangluwa.
Dili usab kini epektibo nga pangpugong nga dili matakdan kadtong mga tawo nga nakaduol ug nahikapan sa tawo nga may impeksyon na sa COVID-19.
Gipasabut sa WHO nga ang makahilo nga epekto sa pagpasirit og kemikal sa tawo, mahimong makadaut ug makapalupog sa mata, maka-ingon sa pagpangatol-katol sa panit, hutoy o hubak tungod sa allergy kon kini masimhot.
Labing grabe nga epekto sa pagpasirit og kemikal nga pamatay sa tawo, mao ang gastro-intestinal nga sakit sama sa pagkalilong ug pagsuka-suka.
Hinuon, tambag sa WHO, mas ma-ayo pa nga panalipod sa pagkatag sa kagaw mao ang pagpa-panghunaw sa mga tawo sa tubig ug sabon o alcohol-based nga para panghunaw sa dili pa mohikap sa mga butang, mga gamit, mga binuhi nga hayopan ug sa isigkatawo.
Alang sa mga pagkaon sama sa prutas ug mga utanon, mas maayo pa gihapon nga kini hugasan og maayo gamit ang limpyo nga tubig.
Girekomendar usab sa WHO ang 5 ka mga sumbanan sa mas luwas nga pagkaon.
Kini ang 1. Kanunayon gayud ang kinaiya sa kalimpyo; 2. Pagbahig aron ila-in ang hilaw ug ang naluto na nga pagkaon; 3. Husto nga paagi sa pagluto; 4. Husto nga paagi sa pagtipig sa pagkaon sa haum nga temperature; ug ang 5. paggamit sa limpyo ug luwas nga tubig ug mga sagol pangluto. (rahc/PIA-7/Bohol)