Ni: Jes B. Tirol
Panglot Nga Diyotay 22, 2020

Kalahían sa “Bahâ” ug “Lúnop”

Pasiuna

Ang mga pulong “bahâ” ug “lúnop” mao ang gitawag og mga kapulong (synonym). Aduna silay susama nga kahulogan apan dili kaayo tumbas ka adunay diyotay nga kalainan.

Karong panahona, tungod sa nagsunód-sunód nga mga bagyo, atò kanunay madungog ang mga pulong “bahâ” ug “lunop”. Sagad kanatò walâ lang magtagad sa mga kalahian sa ipasabot. Walâ ganì kita magtagád sa daghan nga mga pulong Binisayâ nga kapulong sa “bahâ” ug “lúnop”

Atong tukibon ang mga pulong “bahâ” ug “lúnop” ug ang ilang mga kapulong.

Sugisayod

Ang sugisayod (definition) sa “bahâ” ug “lúnop” nagpasabot sa dakong bul-og sa tubig nga mosanap sa kayotaan nga walâ untay tubig nga magpabilin.

Ang diyotay nga kalahian mao nga ang “bahâ” adunay kusog nga sulog sa tubig. Ang “lúnop” nagpahimug-at sa ipasabot nga pag-ápaw sa tubig ug hinay o walay sulog sa tubig.

Mga Kapulong

1. deluge (inundate) – lúnop. Syn. bahâ

2. flood plain – bahaánan, banlasán, lunopánan, tubigánan. Syn. banwalóg, kásbo, lamakán, líbhò, lúndag, sunaóp

3. flood1(covering of water over the land but no current) – lágnas. Syn. lápaw

4. flood2(flood the ricefield before planting) – látak, patubigán

5. flood3(inundation) – lúnop, abáw, áb-aw, lágnas, lánap, lángbas

6. flood4(oversupply) – kátap, kánap, kuyánap, lánas. Syn. lapánag, sánap

7. flood5(overwhelm with light, etc.) – alimbúkad, buhágay, sánap

8. flood6 (strong flow) – bahâ. Syn. búl-og, bún-og, salákay, únop, úgob

9. inundate (flood) – lunop, sanap, saop, bánaw, abáw, ab-aw. Syn. bahâ

10. inundation – lúnop, sanápan. Syn. banáwan

11. overflow1(due to inside pressure) – súgwak, súbwak

12. overflow2(from barrier) – ábaw, áb-aw

13. overflow3(from boiling pot) – lampúay

14. overflow4(from container) – áwas, súylà

15. overflow5(gush) – ában

16. overflow6 (of a river) – lángbas. Syn. bahá, lápaw, lúnop

17. overflow7(over the edge) – ápaw, áslay, lápaw

18. overflow8(overflow and spread water on a surface) – bánaw. Syn. ában

19. overflowing1(overflow and spread) – nag-ában

20. overflowing2over the top) – nanglápaw

21. overflowing3(too much) – nag-awás, nag-awás-awás. Syn. naghingápin

22. torrent (surge of floodwater) – búl-og