Kabay 6, 2021
Ang Orasyon ni Pareng
Pasiuna
Niadtong niagi nga pitlaw, atong gipatik ang gulâ sa pamantalaan sa Bohol nga La Oportunidad sa ika-16 sa Himabuyan (May) 1899.
Niining maong hulad, atong mabasa ang mga patuo-túo nga pagtulon-an sa usa ka taga- Sugbó nga si Lucio Lampuyao nga siya kuno usa ka “Pareng” o “Among” (saint) tungod kay siya man si bayani Jose Rizal nga nabanhaw.
Kadto siya nitumaw sa lungsod sa Tubigon, ngadto sa Talibon, ngadto sa Loay, ug nadakpan ug napatay sa mga kasundalohan sa Bohol, pinangulohan ni Don Braulio Flores, didto sa Calape, Bohol.
Orasyon ni Pareng
Si Pareng o Amoy nagpatuo nga aduna siyay orasyon o hurímhurim nga makapawâlà sa kagutom ug kaluya. Ang ngalan o ulohan sa iyang hurimhurim mao ang “Jesus, Lamuroc, Milam”. Iyang giingon nga makagagahom kini nga pulong linatin. Apan sa pagkatinuod dili natò matinò kun linatin ba gayod kini. Mga tumutúmo lang kini nga mga pulong apan mahimo og buhatan og kahulogan.
Kun ang “Lamuroc” mao ang Latin nga “La Muro (The wall; fortress)” o sa Binisaya “ang búngbong/ kútà” ug ang “Milam” mao ang Latin “milium (food grain)” o “bugas nga makaon” sa Binisayâ, nan atong mahubad sa Binisaya ang ulohan sa hurímhurim nga “Jesus, ang kúta sa among bugas nga makaon”.
Matod pa sa pamantalaan, ang yamyamónon nga pangadye mao ang “Davidem de manibus santis, Morteque crudite ita ut liberatis, Domine Deus meus liberame de justicia. “Dili natò matino unsa ang ipasabot sa mga pulong apan atong mabanàbánà ang hubad sa Binisayâ nga “Hatagi kami sa matag adlaw sa imong balaan nga dugô nga maoy moluwas kanamo, akong Balaan nga Ginoo, luwasa ako nga may kaangayan”.
Ang kataposan nga pulong “Panes Tiorum (God’s bread)” mao ang “Tinapay sa Ginoo”.
Ang Sangpotanan
Gawas sa hurímhurim, si Amoy aduna usab ing gipangbaligyà nga anting-anting, hapas nga lana nga adunay gamot sa tanom, ubp.
Sa sinugdan daghan ang nidapig ni Amoy o Pareng. Apan sa dihang ang walâ modapig kaniya iya nang gipang-ilogan sa pagkaon, milikáy na kaniya ang katawhan. Busà misamot si Amoy sa mga buhat nga tinulisan aron mabuhi siya og ang iyang mga kauban.
Ang pamantalaan nagahisgot lamang sa dapit sa Tubigon ug Talibon. Adunay lain nga kasulatan nga si Amoy ug ang iyang hut-ong miabot sa Loay, Bohol. Matod pa sa sinulat ni kanhi Senador Olegario Clarin, and iyang amahan nga si Don Aniceto Clarin, nakaágom og pagbún-og gikan ni Amoy ug ang iyang hut-ong.
Si Don Aniceto Clarin usa ka talahoron ug dungganan nga tawo sa Bohol. Busà ang bag- ong napili nga pangagamhanan sa Bohol nakahukom sa pagdakop ni Amoy.
Ang bag-ong natukod nga kasundalohan sa Bohol, pinangulohan ni Don Braulio Flores, isip heneral sa kasundalohan, nakaapás ni Amoy ug ang iyang hut-ong didto sa Calape, Bohol.
Nabuntog ang hut-ong ni Amoy, ug napatay siya. Aron sa pagpasidaan sa katawhan sa dangatan sa mga tulisan, gituhog ang ulo ni Amoy sa usa ka tukon ug gisuroy sa sawang sa Calape ang maong pinúnggot nga ulo.
Natapos ang Orasyon
Ang kamatayon ni Amoy ug pipila sa iyang mga kauban, maoy nakapaundang sa mga paglingla ug tinulisang buhat sa Bohol. Ang mga pamuno sa Bohol nga napili sa ika-2 nga Gobierno de Canton hapsay nga naga- dumalà sa Bohol hangtod nga miabot ang mga Amerikano sa ika-19 sa Marso 1900. Ngani, dinhà pay panag-alayon sa pamunohan sa Bol-anon ug Amerikano hangtod sa Septiyembre 1, 1900 nga maoy pagsugod sa gubat dinhi sa Bohol nga didto magsugod sa Calape, Bohol.