Bohol Tribune
Opinion

PAGTUKIB

ni: Jes B. Tirol

Hidapdapón 18, 2021

Ngalan sa Mga Punóan nga Atong Pilion

(Names of Leaders We Will Elect)

Pasiuna

Karong sunod nga tuig 2022 aduna na pod kitay nasódnong piliáy nga pagahimoon. Karong bulan sa Bagyubágyo mao ang gitakda nga kataposang tagal sa pagpatala sa pagkapiliónon.

Karong panahona diyotay na lang kaayo ang makagamit sa Binisaya nga ngalan sa mga punóan nga piliónon. Ang kataposan nga lugáyna (politician) dinhi sa Bohol nga akong nasináti nga mogamit pa sa lunsay nga Binisayâ nga mga pulong mao si anhing Gobernador Erico Aumentado.

Karong panahona gitúdlo na sa tulunghaan ang inahanong pinulongan sa mga batà. Atong tukibon ang mga Binisaya nga ngalan sa atong mga punóan aron masayod ang sunod likwa sa atong kabataan.

Kasagaran niining mga pulonga namugnà na sa mga tuig 1920 ngadto sa 1935. Ang uban sa panahon pa sa mga Katsilà.

Nasodnong Lántag (National Level)

1. Assemblyman (congressman) – hawás, deputado (Sp.)

2. Candidate (one who seeks election)-pilionon, kandidáto (Sp.)

3. Canvass (count) – hágpat, eskutinyo. Syn. iháp, bilanà

4. Congress (lawmaking body) – dálam. Syn. haláy balaoránan

5. Congress, lower house ubós nga dalam

6. Congress, upper house taas nga dalam

7. Congressman – hawás, representante (Sp.), deputado (Sp.), kongresista (Sp.)

8. Convention (assembly) – katigúman. Syn. tápok, panagtápok

9. Elect (vote) — balágtà, pili. Syn. ilim, botár (Sp)

10. Elected napili, napilián, balagtaán, gipili

11. Election (vote for a candidate) – piliáy, piniliáy, eleksiyon (Sp.)

12. Elective (by vote) – pinili, pinaági sa pagpili

13. Elector (voter) – pumipili, botánte (Sp.), elektor (Sp.)

14. Electoral college (a body of colleagues engaged in a common task) – taláp-od

15. Electorate (whole body of voters) – pumipili, mga pumipili

16. Legislate (make laws) – magpanday sa balaod

17. Legislation (lawmaking) – pamalaod

18. Legislative bill (bill in congress) – balaódnon, balaorón

19. Legislative body hút-ong sa magbabalaod, dalam

20. Legislative building baláy balaorán

21. Legislative1 (about the legislature) – pangdálam

22. Legislative2 (procedures in the legislature)- pamaági sa dálam

23. Legislator (lawmaker) – magbabalaod, magbabatasán. Syn. hawas, senador (Sp.)

24. Legislature dálam, lehislatura (Sp.), baláy balaoránan

25. National President Pamüno Násod, Nasodnong Pamúno

26. National Vice President Nasodnong Puli-Pamúno

27. Parliament (a national legislature) – kagilà, parlamento (Sp.). Syn. dálam

28. Parliamentarian – tigkagúlà 

29. Parliamentary authority – gabayan sa kagúlà 

30. Parliamentary law – balaod sa kagúlà 

31. Parliamentary practice –kagawian sa kagúlà 

32. Parliamentary procedure – pamaági sa kagúlà 

33. Politic (skillful; shrewd; wise) – dumón, lútob 

34. Political – lugaynon, politikánhon (Sp.) 

35. Political party – apin, partido Syn. kapunongan 

36. Politician – lugáyna, politiko (Sp.) 

37. Politicize (make political) – paglúgay, nalúgay 

38. Politics – lúgay, politika (Sp.) 

39. Senate (Upper House of Congress) – Taas nga Dálam, Senado (Sp.). Syn. batasan 

40. Senator – magbatasán, senador (Sp.) 

41. Vote – ilim, bóto (Sp.). Syn. pili 

42. Voter (elector) – pumipili, botánte (Sp.), tig-ilim 

Tumindok nga Lántag (Local Level) 

1. Barangay Captain Baranggáy Kapitán, Ginhaópan 

2. Barangay Councilor Tamúnan sa Baranggay Barrio 

3. Barrio (smallest political subdivision in the Phlippines, now “barangay”) – balángay, báryo (Sp.) 

4. Barrio Council Sagdong sa Balangay 

5. City dakbayán, siyudád (Sp.) 

6. City Council – Sagdong sa Dakbayán, Konseho (Sp.) sa Dakbayan 

7. City father (councilman; mayor) – amahan sa dakbayan 

8. City Hall (administrative building of a city) – Baláy-dakbayán 

9. Municipal (of a town and its government) – munisipyo (Sp.), lúngsod, lungsodnon 

10. Municipal Council Sagdong sa Lungsod 

11. Municipal Councilor Sumasámbag, Konsehál (Sp.) 

12. Municipality (incorporated town) – lungsod, munisipyo (Sp.) 

13. Municipal Mayor Pamúno Lungsod 

14. Municipal Vice Mayor Puli-Pamúno Lungsod 

15. Province (a political subdivision) – lalawigan, probinsiya (Sp.) 

16. Provincial Board Member Kagawad, Bokál (Sp.) 

17. Provincial Board/Provincial Council Sagdong sa Lalawigan 

18. Provincial Council/ Provincial Board Sagdong sa Lalawigan 

19. Provincial Governor Pamúno Lalawigan 

20. Provincial Vice Governor Puli-Pamúno Lalawigan 

21. Town (municipality, political subdivision next below a province) – lungsod 

22. Town Council/Municipal Council Sagdong sa Lungsod, Konseho (Sp.) sa Lungsod 

23. Town hall (municipal building) – balay-lungsod, munisipyo (Sp.)

Related posts

The Young Mind 

The Bohol Tribune
3 years ago

Stare Decisis

The Bohol Tribune
4 years ago

The Young Mind

The Bohol Tribune
1 year ago
Exit mobile version