Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Tabang sa pagpangita ug dugang kapilian sa panginabuhian ilabi na sa panahon ng ana-igo sa pagkadaot ang pagpananum ug guso.
Kini maoy saad sa Special Area for Agricultural Development (SAAD) program, nga karon nagpakat-on sa mga kanhi mangguso-ay sa Getafe aron makamao sa paggalam sa pangbangusan, samtang hinay pa ang guso tungod sa sakit nga gitawag ug ice-ice.
Niini, ang mga mangusoay sa Getafe ilabi na sa sakop sa Marianasan Seaweed Grower and Fisherfolk Association (MASEGAFA), usa ka hugpong sa 32 ka sakop nga mangingisda ug mangusoay sa barangay Jandayan Sur, Getafe mahimong motapos sa ilang ika tulo ka hugna sa bangusan nga mikita na ug P288,530 gikan sa ilang giatiman nga “bangus” fish cage project sa duha na ka tuig.
Sa ilang ikatulo nga hugna sa pagsulod sa fish cage ug una alang sa 2020, nakahipos sila ug 1,555 ka kilo nga bangus niadtong Sept. 24, 2021 ug kini ilang gibaligya sa tag P120 ang kilo, subay sa kasayuran gikan sa Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR) Provincial Fishery Office (PFO).
Giatiman sulod sa tulo ka buwan sulod sa fish cage nga gipalutaw sa kadagatan sa Jandayan Sur, ang bangusan gipundohan sa SAAD niadtong 2020.
Bag-ohay lang, ang MASEGAFA nakasapi usab ug P149,930 sa halin sa ilang labing una nga harvest sa bangus gikan sa ilang fish cage nga gipundohan usab sa SAAD niadtong tuiga.
Sa ikaduha nila ka pamuhi sa bangus, misapi sila ug P37,250.
Kasamtangan nga may duha na ka fish cages ang MASEGAFA nga may kinatibuk-ang sukod nga 98 metros ug tulo ka dupa ka lawmon.
Ang una nga fish cage package niadtong 2019 nagkantidad ug P 227,800 ug ang sa 2020, P 216,900.
Kini usab naglangkob sa pagbansaybansay sa paghimo sa fishcage, pagpadagan ug pagdumala sa fish cage ug sa pagtagana alang sa lawog sa isda.
Ang mga semilya, libre nga gihatag sa pasilidad sa BFAR sama sa Central Visayas Multi-Species Nursery Demonstration and Training Center sa Calape, Bohol, matud pa ni Ana Liza Anib – Casquejo sa BFAR Bohol Provincial Fishery Office.
Ug dala sa malampuson nga pag-atiman sa bangus karong tuiga, lain na usab nga fish cage ang idugang sa SAAD karong tuiga, ug sama sa mga nahaunang saad, may pataban na kining semilya sa bangus ug mga sinakong commercial nga lawog.
Tumong usab sa SAAD nga makat-on ang mga sakop sa pundok nga ilang tabanagan sa pagbiya sa kinaiya nga nagsalig lamang sa usa ka panginabuhian, kay sa higayon nga kini mopaltos, magkalisud na sila ug pagkaon.
Pinasikad sa programa sa SAAD, sa tulo ka tuig, gilantaw nga mahatagan na ug kapasidad ang mga benepisaryo sa pagdumala sa ilang kaugalingon nga negosyo aron mahimo na kining magkaugalingon.
Sa dili madugay, ang MASEGAFA mao nay modumala sa ilang fish cage operation ug magpadagan sa ilang panginabuhian aron sila nay mopalit sa semilya, mga lawog ug sa posible ngapagpalapad pa sa nahisgutang alternatibong panginabuhian.
