Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Miabut sa $40 milyones ang nasapi sa butong o sabaw sa lubi nga gibaligya didto sa Amerika, kini ang gipaambit nga nindot nga paninapi nga wala pa makit-i sa mga maglulubi dinhi.
Apan, sa dili madugay, dala sa pundo nga magamit na gikan sa coconut levy funds, mahimong ikapakita na kini sa mga maglulubi.
Ang sabaw sa lubi may 6% nga kadaghanon sa gikinahanglang mineral ug 94% nga tubig.
Apan maayo kini sa hydration, naghatag sa gikinahanglang electrolytes sa lawas, maghatag ug dugang kusog human maluya, magpaubos sa blood pressure, magtabang sa paghilis sa gika-on, magtabang sa paglimpyo sa lawas pinaagi sa pagpangihi, pagpa-ubos sa asukar sa dugo ug magpugong sa edad.
Ug gani, matud ni Philippine Coconut Authority (PCA) Administrator ug retired general Benjamin Madrigal Jr., ang $40 milyones, 5 porsyento lamang sa butong nga nakuha ang gibaligya.
Si Secretary Madrigal nahidangat sa Bohol aron motambong sa rehiyonal nga paglusad sa Coconut Farmers and Industry Development Plan (CFIDP) alang sa Central Visayas, nga dinhi mahitabo sa Bohol.
Ang CFDIP maoy basehan sa paggamit sa coconut levy funds nga napahat sa balaod aron ipasapong pagbalik ang industriya sa lubi, pasabut ni Provincial Administrator Asteria Caberte, kinsa maoy mitambong sa ngalan ni Gob Erico Aristotle Aumentado.
Si Caberte miangkon nga nasuheto sa CFIDP tungod kay ang pagplano sa mga gamitan sa binilyon nga pundo alang sa industriya nga gikan sa levy funds, naglakip sa Department of Trade and Industry (DTI), ug 14 pa ka ahensya nga nagtambabayayong aron kapahimuslan sa katawhan ang pundo.
Giangkon usab ni Sec. Madrigal nga dili maatul sa PCA ang pagplano ug paggagasto sa coco-levy funds, hinungdan nga nagpatabang kini sa mga partner nga ahensya.
Daghan ang maayong kapaninapi-an sa lubi, gikan sa tumoy sa ugbos niini, paingon sa gamut.
Ang botong pananglit, usa lamang apan kong hingpit na nga magamit ang kinatibuk-an nga kagamitan sa lubi, mas daku pa kini ug ika-abag sa mga mag-uuma, matud pa ni Madrigal.
Daku nga panginahanglan hinuon sa paghimong magamit ugwala nay masayang sa botong nga kasagaran ilabay ra, mao ang dugang research ug product development, nga ikatanyag coconut-based enterprise development, integrated coconut based processing and downstream products development ug ang innovative researches ug practical application, nga pundohan sa coconut levy funds, segun sa balaod.
Ang CFIDP maoy giya sa mga mag-uuma ug mga ahensya sa paghimo sa mga produkto gikan sa lubi nga makig-ambas sa mga produkto nga gibaligya na sa tibuok kalibutan.
Gawas sa botong, may nindut usab nga kaugmaon ang virgin coconut oil, ang kopras, ang white copra o mantika sa lubi, bagol, bunot ug bisan na gani sa sugnod ug patambok sa yuta gikan niini.
Hinuon, milaum ang tanan nga ang lima ka tuig nga lanat sa pundo nga ipabuhagay gikan sa mga natigum sa industriya sa lubi, daku ug ikatabang sa pagpanindot na sa pagpanglubihan.
