Ni: Jes B. Tirol
Ulalong 8, 2023
Linatin nga Pax Tecum: Gibinisaya nga “Pastikom”
Pasiuna
Ang mga pulong Latin nga “pax tecum” gihubad sa Ininglis nga “Peace be with you (singular). Ang dinaghan niini mao ang “pax vobiscum”. Ang tumbas sa Arabo mao ang “salám o saldam” nga maoy gigikanan sa Binisayâ nga “salamat (thank you)”.
Tungod kay nihit na ang katawhan nga nahibalo sa pinulongang Latin, ang mga pulong Latin nga pax tecum gihubad sa Binisaya nga nagsumaysumay lamang sa Linatin ug walâ nay nasayod unsa ang kahulogan.
Súlsog sa Pasko
Ang mga Romano Katoliko adunay súlsog sa Pasko (Christmas tradition) diin ang hamulanglay (doll; manikin) ni Ginoong Hesukristo ilíbod o isuroy sa kabalayán aron pagahaláran ug pagadalitan sa mga magtutuo.
Kaniádto, ang Pári gayod ang magdalá sa hamulánglay. Kadugayán, ang mga seminarista ang molíbod sa hamulanglay. Ug karon pagabuhaton kini sa duha ka mga kolitós sa adlawán (date) nga Panglot nga Dakò (December) 25 hangtod sa bulan nga Daghanghang Kahoy (February) 2.
Ang mga magtutúo moduol ug mohalók sa hamulánglay nga gisulod sa kahón ug dayon mohatag siya og datóng (donation). Agi og pasalamat, ang mga kolitos mosulti og “pax tecum nga sagad pagalitokon nga “pastikom” sa mga kolitos. Ug mao kanâ ang katarongan nga ang nahimong ngalan sa maong súlsog mao ang “pastikom”.
Bisan tuod ang maong súlsog, mugnà sa Simbahang Katoliko, wala ako mahibaló ngano nga walay ngalan ang maong súlsog. Ang uban nga mga tawo nga nakasabót sa pulong pax tecum (peace be with you) moingon nga ang ngalan kuno sa maong súlsog mao ang “Suroy” o “Suroy sa Niño”. Ang uban moingon nga ang ngalan mao ang “halók” o “halók sa Niño”. Apan ang yanong katawhan mohingalan sa maong súlsog nga “pastikom”.
Nahimong Pangtuáw Tungod kay kasagaran sa katawhan wala man makasabot kon unsay gipasabot sa Latin nga pax tecum, ang sangpotanan mao nga ang pax tecum nahimong “pastikom” ug sagad gigamit nga pangtuáw (interjection) sama sa “Pastikom, ni láyas na pod! My gosh! It escaped again.”