Atty. Gregorio B. Austral, CPA
Kalampusan sa pakigbisog batok sa korapsyon
Ang Office of Governance Accountability and Review (OGAR), bag-o lang nga nirekomendar sa pagpasaka ug kasong administratiba batok kang Larry Pamugas, ang officer-in-charge sa Office of the Provincial Agriculturist, tungod sa “grave misconduct, gross neglect of duty, ug commission of an act of punishable”. ubos sa Anti-Graft Law.
Ang mga taho nag-ingon nga ang OGAR adunay kagawasan sa pagpili kung diin nila ipasaka and mga administratibong kaso: ngadto ba sa Office of the Ombudsman o ngadto ba sa Civil Service Commission; apan ilang gipili nga ipasaka kini ngadto sa kagamhanang probinsiyal alang sa, matud pa, dali nga aksyon sa maong butang. Adunay mga pamahayag nga nag-ingon nga ang gobernador mahimong mosuspenso o mo-terminate sa mga masalaypon nga mga kawani sa gobyerno, bisan pa man kung ang Section 465 sa Local Government Code naglatid nga ang gobernador mahimong magpamugna sa gitawag nga administratibo o judicial proceedings batok sa bisan kinsang opisyal o empleyado sa probinsiya nga nakahimo og kalapasan sa pagbuhat sa iyang opisyal nga katungdanan.
Kung adunay igong ebidensya nga magpamatuod sa mga pasangil, ang baruganan sa The Bohol Tribune mao kini: nga kinahanglan nga ipasaka ang kaso batok sa hingtungdan hangtod sa katapusan nga resolusyon niini aron patubagon ang bisan kinsa nga nakasala nga public official o empleyado. Kay aron pag human sa tanan, atong mahatagan ug tumang katin-awan ug kamatuoran nga ang usa ka pampublikong buhatan usa ka buhatan diin anaa mahimutang ang pagsalig sa katawhan; ug ang mga hingtungdan nga opisyal nga naghupot sa gahum sa maong buhatan ug katungdanan , mohawid ug mugamit sa maong gahum alang sa kaayuhan sa tanan ug dili alang sa kaayuhan sa iyang kaugalingon o sa pipila lang ka mga katawhan .
Sa wala’y pagtuki sa mga merito sa kaso, mas maayo unta kadto kung ang mga kaso husayon atubangan sa usa ka administrative tribunal nga gitawag ug “impartial” o walay posibleng madapigan o mapanigan.
Uban sa tumang pagtahud alang sa OGAR, ang maong buhatan gimugna pinaagi sa Executive Order sa Gobernador. Ang pagpili sa lugar diin gipasaka ang mga administratibong mga kaso, nagpakita nga adunay problema sa pagpatuman sa mga gikinahanglan sa “impartial tribunal” aron walay posible nga madapigan o mapanigan.
Ug karon nga nakatigom na ang nahisgutang buhatan og mga ebidensiya alang sa pagpasaka sa mga kaso, ang respondent pagahusayon na, ug ang iyang kapalaran pagahukman na sa maong buhatan ug sa susamang buhatan kinsa maoy adunay gusto nga moimbestigar ug mopasaka ug mga kaso sa graft and corruption batok sa nangaging mga administrasyon.
Sa opinyon sa The Bohol Tribune, kining maong kaso kinahanglang husayon unta sa buhatan sa Ombudsman o sa buhatan sa Civil Service Commission aron malikayan ang kahigayonan nga ang tibuok proseso mamantsahan ug mahugawan sa gitawag nga “bias”.
Atong kahinumdoman nga sa pagdeklarar sa EO No. 1 ni anhing Presidente Benigno Aquino isip unconstitutional, ang Korte Suprema nga nagkutlo sa pinulongan ni Yick Wo v. Hopkins, miingon nga “bisan tuod nga ang balaod mismo patas sa nawong ug walay gidapigan sa panagway, apan , kon ipadapat, ipahamtang, ug ipangalagad kini sa usa ka publikong awtoridad nga adunay daotang mata ug adunay dili patas nga kamot, aron sa ingon mamahimo siyang dili makiangayon ug mugawas siya nga adunay diskriminasyon tali sa mga tawo sa susama nga mga kahimtang ug may kalabutan sa ilang mga katungod, ang pagdumili sa gitawag ug equal justice, anaa gihapon sa prohibisyon sa konstitusyon.”
Kon magmalampuson, kining maong sitwasyon maoy usa ka kadaugan batok sa graft and corruption. Apan kining maong kahigayonan sa kalampusan sa pakigbisog batok sa graft and corruption mahimong mahanaw ug mawala o dili ba kaha
ma-dismiss o mabali tungod sa apila (reversed on appeal).