Ni: Jes B. Tirol
DaghangKahoy 5, 2023
Kinsa Ang Balaan Nga Patron Sa Pilipinas?
(Who Is the Patron Saint of the Philippines?)
Pasiuna
Ang Kristohanon nga pagtúo nidangant dinhi sa karon gitawag og Pilipinas sa tuig 1521. Gidala kining maong tinuóhan ni Hen. Hernando Magallanes. Apan napatay ni Datu Lapulapu si Hen. Magallanes didto sa bugnò sa Maktan ug napákgang ang katuyóan sa mga Katsilà.
Hen. Legazpi
Sa tuig 1565 midangat dinhi sa atong kapupúd-an si Hen. Miguel Lopez de Legazpi ug iyang nabuntog pinaagi sa gubat ang mga Pilipinhon. Napugos ang mga Pilipinhon sa pagkabig sa pagka-Kristohanon.
Gikan sa tuig 1572 hangtod sa tuig 1898, o manga 326 ka tuig ang milabay diin ang mga Katsila nagdumálà sa Pilipinas. Sulod niining taas nga kutay sa katuigan, ang mga Katsila wala makaúlam (proclaim) kon kinsa o unsa ang Balaang Patron sa Pilipinas.
Aduna lamay mga Patron sa mga Lungsod, balangay (barrio), mga kapilya, ug uban pang mga kinaugalingon nga pagtuo, apan ang lalawigan (province), búngto (region), ug nasod walay Balaan nga Patron.
Kahimtang sa mga Paring Katsilà
Panahon sa alsa-bátok (revolution) sa mga Pilipinhon sa tuig 1896-1898 gibuntog sa mga Pilipinhon ang mga Katsilà. Gipangdakop ang mga paring Katsilà ug gibilanggo sila.
Sa dautang palad sa kasaysayan, ang kadaogan sa mga Pilipinhon gisakgaw sa mga Amerikano ug ilang gibuhian ang mga binilanggong mga pari nga Katsilà.
Ang mga Paring Katsilà miabin sa mga Amerikano apan walâ na gayod sila makabalik sa ilang karaan nga gahom sama niadtong walâ pa ang alsa-bátok.
Pagpili sa Nasodnong Patron
Ang mga Paring Katsilà, aron lamang makabaton sa pagtagad sa mga Amerikano, nagpasiugda og kalihokan nga mao ang pagpili kun kinsa ang Balaang Patron sa Pilipinas.
Tungod kay kalihokan man kini sa simbahang Katoliko, walâ manggilabot ang mga Amerikano ubos sa doktrina sa panagbulag sa Simbahan ug sa Pangagamhanan.
Gipasagdan lang ang mga Pari nga mangamuyò didto sa Santo Papa sa Roma kun kinsa ang iyang pilion nga mahimong Balaang Patron sa Pilipinas. Ang mga Paring Dominikano nagsugyot nga ang santos sa Nuestra Señora del Rosario maoy himoóng Patron sa Pilipinas.
Ang mga Paring Heswita misugyot didto sa Santo Papa sa Roma nga ang Inmaculada Concepcion maoy himoóng Patron.
Si Bansunat (Archbishop) Gregorio Aglipay sa Iglesia Independencia de Filipinas misugyot ubsab nga ang Nuestra Señora de la Paz (Our Lady of Peace) sa Antipolo maoy himoóng Patron sa Pilipinas.
Ang gikasungian natibway (resolved) sa ika-5 sa Bagyubagyo (October) 1907. Ang Santo Papa sa Roma nihukóm nga ang Nuestra Señora del Rosario (Our Lady of the Rosary) maoy buháton nga Balaang Patron sa Pilipinas. Kining maong ámoy (icon) nga nailhan usab sa ngalan nga La Naval de Manila.
Ang dayhag (rite) sa pagpurungpurong mikabat ang bili ngadto sa P30,000 niadtong panahona (1907).
Bisan tuod daghan ang mga Pilipinhon nga dapig sa Birhen sa Antipolo (de la Paz), ang mga kadagkoan sa mga Katoliko sa Manila misanong lamang sa hukom sa Santo Papa nga ang La Naval maoy Balaang Patron sa Pilipinas.