PAGTUKIB

PAGTUKIB
Ni: Jes B. Tirol
Hidapdapón 16, 2023
Mga Matang Sa Humay
Pasiuna
Niadtong niaging pitlaw, atong nasayran nga ang mga Bol-anon nagkaon sa mais ug kamote sa mga tuig 1855 ug sa mga tuig
nga duol niini. Dinhay nagtanom og humay apan dili daghan. Mga arangan ra nga mga tawo ang nagkaon sa humay. Bisan tuod
diyotay ra ang mga tawo nga nagtanom og humay, atong mabasa sa nahisulat sa kapulongnan (dictionary) Bisáyà-Español ni Pari
Juan Felix de la Encarnacion nga napatik sa tuig 1852 nga duna nay daghang mga matang sa humay dinhi sa Bohol. Karong
panahóna nihit nimong hikit-an Ang tawo nga nakaila sa mga ngalan sa mga humay. Ania ang mga ngalan sa mga humay nga dinhi
sa Bohol sa tuig 1852.
Mga Humay

1. alúdo. 2. bakláw. 3. badánay. 4. balikig. 82. káwkò. 83. kinabúnò. 84. kinaykay.
2. balinág-on. 6. baúdnon. 7. bakignon. 85. kinútò. 86. kiyubóg. 87. kúlan.
3. bilibíd. 9. binákhaw. 10. binagákay. 88. kundátò. 89,kundíman.90. kutsiyám.
4. binuáya. 12. binukánan. 13. binúgnà. 91. dah’lì. 92. dalók. 93. dayúmi.
5. binulákan. 15. binuláwan. 16. bisaká. 94. dimilítis. 95. diyamánte. 96. dumidó.
   17.bubuyákway. 18.bug-átan. 97. dúngdong. 98. dúnlok. 99. gamáy.
   19.bulaknága . 20.bumánton. 21.bundók. 100. gibíng. 101. ginatós. 102. hinípon.
6. kabaás. 23. kabálwas. 24. kabánay. 103. ilun-ílon. 104. inuáya. 105. láhos-
7. kabánggà. 26. kabánggì. 27. kabihód. láhos. 106. lúbang. 107. lumámbas.
8. kabisdak. 29. kabiyó. 30. kaboán. 108. lumáyag. 109. makán. 110. máklat.
9. kabóg. 32. kabúdbod. 33. kabúhò. 111. mákpak. 112. magasilíw.
10. kabúong. 35. kabús-ok. 36. kabuyág. 113. magáyà. 114. magkawíli.
11. kadál-og. 38. kadaát. 39. kadátò. 115. magílok. 116. magsanayà.
12. kadáwi. 41. kadáw-og. 42. kadayhag. 117. magtawíd. 118. malagáya.
13. kadayon. 44. kadúmay. 45. kágba. 119. maligundána. 120. mantíka.
14. kagó-o. 47. kagúyod. 48 .kahadág. 121. manumbálay. 122. masinaw.
    49.kahúd-ong. 50. kahúyong. 51. kaibíd 123. marúyò. 124. mimis. 125. mukô.
15. kaidót. 53. kaintî. 54. kalamían. 126. mudayág. 127. múnos 128. musikó.
16. kalápdos. 56. kalimpós. 57. kalingkít. 129. nabál130. nukót. 131. pangadíyo.
17. kalubid. 59. kalumpít. 60. kalúnggo. 132. panhúdwà. 133. pinálwa.
18. kalwís. 62. kamián 63. kanagí. 134. pináwa. 135. pinugahán.
19. kanalnál. 65. kángkáng. 66. kapayóng. 136. pinunit. 137. sagáhid. 138. sampablo.
20. kapísnon. 68. kapúnsa. 69. kapúto. 139. sangguwár. 140. saumpikit.
21. karáwi. 71. kasíkad. 72. katakmág. 141. simuát. 142. sinambáwan.
22. katapók. 74. katukón. 75. Katudsá. 143. sinawíngan. 144. sínaw. 145. tapól.
23. katúrsa. 77. kaubíd. 78. kaúngkoy. 146. tinabúno. 147. tinúma. 148. umúntol.
24. kaúnhi. 80. kauyón 81. kawásdak. 149. Wágwag