Bohol Water nagpadayon sa KAMPANYA
batok sa “leakages” sa linya sa tubig
Sinulat ni Victor M. Tambis
Ang mga kawani sa BOHOL WATER UTILITIES, INC. (BWUI) nga naghimo ug
REPAIR WORK sa mga dagkong leak sa main line sa barangay Sambog,
Corella, Bohol.
Isip usa ka water provider nga matinud-anong nag-alagad sa
mga konsumidor, ang Bohol Water Utilities, Inc. (BWUI)
nagpadayon ug pahatag ug episyente ug malambuon nga
serbisyo sa mga katawhan nga nahisakop sulod sa iyang dapit
nga gi-alagaran (service areas).
Gawas sa walay undang nga pagpangita ug dugang tinubdan
sa tubig, ang Bohol Water naghatag usab ug prayoridad sa
pagmentenar sa ilang mga linya ug tubo sa tubig aron pasiguro
nga walay mausik sa maong tubig tungod sa gitawag ug
leakages nga maka-apekto usab sa pressure niini.
Angay mahinumduman sa matag konsumidor nga ang tubig
nga mausik gikan sa mga linya, mao ang dakong hinungdan
kung nganong taas ang “systems loss” sa pagpadagan sa
panubig.
Ang buot pasabot niini mao nga kung adunay water leakages,
bisan kung daghan ang tubig gikan sa mga tinubdan (water
sources), gamay ra gyud ang moabot ngadto sa mga
panimalay sa konsumidor tungod sa mga “unaccounted water
losses” o mga nausik nga tubig, samtang kini (ang tubig)
nagadagayday pa sa linya.
Kon adunay taho sa water leak nga madawat sa buhatan sa
Bohol Water, pagahatagan gayod dayon kini ug pagtagad sa
hingtungdan nga mga kawani sa Bohol Water.
Sa panahon nga adunay mga repair work sa mga linya,
gipaniguro gyud sa maong kompanya ang pag sira sa mga
isolation valves aron dili maapektohan ang tubig nga anaa sa
linya lakip na ang kahinlo-on sa maong tubig..
Gani pa man, niadtong June 21-22 ug July 2 niining tuiga, ang
mga kawani sa Distribution Section sa Bohol Water, mitubag
gayud ug mi responde pinaagi sa repair work sa usa ka major
leak nga nahitabo sa barangay Sambog, Corella. Sa maong
sitwasyon, gihimo dayon ang repair work sa maong water leak
nga naka-apekto sa main line sa Bohol Water nga nagasubay
sa maong barangay.
Sumala pa sa mga records sa Bohol Water niini lamang bulan
sa Junyo ug Julyo 2023, adunay 30 ug 15 ka mga major leak
repairs, respectively, ang nahimo sa Bohol Water diin ang
naapektohan nga tubo naglangkob gikan sa 2” ngadto sa 10”
diametro ang gidak-on.
Ug kuyog sa maong mga major leak repairs mao ang kahasol
sa mga motorista tungod kay ang mga linya nga naapektohan,
anaa man sa kilid sa mga kalsada. Maoy hinungdan nga sa
tinguha sa Bohol Water nga madali ang pag repair, nanghinaut
ang maong kumpanya ug dyotay nga pailob ug pagsabot sa
mga katawhan aron madali ang maong pagtrabaho.
Ang leakages mo resulta kini sa usik nga mga tubig gikan sa
linya. Ug ang maong usik sa mga tubig dako kaayo ug
kontribusyon ngadto sa NRW losses sa Bohol Water. Mao kini
ang rason nga gihatagan gayod kining butanga ug dako nga
pagtagad sa maong opisina.
Gani pa man, ang Bohol Water naghimo ug company-
participated leak detection activity diin ang mga kawani sa
maong kumpanya nagatabang ug pagpangita ug mga water
leakages sa mga dapit nga ilang gialagaran. Gihimo kini sa
tanang mga empleyado kausa sa matag bulan sa takna gikan
sa a las 10:00 sa gabii hangtod sa a las 12:00 sa tungang
gabii.
Nagsugod ang maong activity sa bulan sa Abril 2023 ug didto
kini himu-a sa barangay Cogon. Gisundan kini sa bulan sa
Mayo 2023 didto sa barangay Dampas. Ang ika-3 nga water
leakage detection activity gihimo sa bulan sa Junyo 2023 didto
sa barangay San Isidro. Sa mi-aging bulan sa Julyo 2023, didto
himu-a ang maong kalihukan sa barangay Dao sa ika-28 sa
maong bulan.
Ang dakung katuyo-an niining maong kampanya batok sa water
leakages mao ang pagpangita ug mga leakages sa mga linya
sa tubig lakip na usab ang leakages sa linya sa mga kosumidor
nga kasagaran makit-an sa panahon sa kagabhi-on tungod kay
kusog man ang pressure sa tubig niining mga orasa.
Ug kining maong kalihokan magpadayon matag bulan nga
adto ug adto na usab kini himoon sa lain nga mga barangay
nga nahisakop sa service area sa Bohol Water Utilities, Inc.
Samtang nagpaabut sa resulta
OPV magtesting sa baboy
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Samtang wala pa mahibalik ang una ug kaduha nga mga test
results nga nakuha sa Office of the Provincial Veterinarian
(OPVET) gikan sa mga blood samples nga anaa sa mismong
kabalayan nga namatyan ug baboy sa gidudahan nga African
Swine Fever (ASF) dinhi, sugdan na usab sa buhatan ang
pagtesting sa mga baboy nga anaa sa gawas sa 500 metros
gikan sa nanga matay nga mga baboy sa Purok 6, San Vicente
Pilar.
Ang lakang sa OPVet pagpasegro lamang nga ilhon kon may
kagaw ba nga nakagawas sa infected area, bisan pag natesting
ug nag negatibo, na kini, Kahinumduman nga gisubay sa mga
tinugyanan sa OPVet ang nataho nga pagpangamatay sa anay
ug mga baktin, didto sa Pilar.
Mingkuha dayon ang mga tinugyanan sa OPVet sa mga blood
samples ug gipaagi dayun kini ug testing ug namatikdan nga
nagpositibo kini sa viral disease.
Aron dali nga mapugngan ang possible nga pagkatag sa sakit
ngadto sa lain pang mga baboy, gipahimutang sa mga
tinugyanan sa lungsod, barangay ug mga tropa sa balaod ang
mga checkpoints aron dili na igawas ang mga baboy nga
nasakit.
Gipahigayun usab sa OPVet ang protocol sa sakit subay sa
gilagda: magkuha sa mga blood samples sa tanang baboy nga
nahasulod sa 500 meters gikan sa kaso nga may namatay nga
baboy kay kini biktima sa viral disease.
Napamatud-an sa unang testing nga gihimo sa OPVet nga
positibo sa viral load nga unang mga baboy nga namatay, apan
dili pa kini matumbok kon ASF ba.
Negative bitaw usab hinuon sa viral disease ang mga baboy
nga didto nagpalibot sa balay sa namatyan.
Ang ASF usa ka viral disease, ug, sama usab sa gikataho,
negatibo usab kin isa ASF, nga lain usab nga viral disease.
Bisan sa ka mananakod sa sakit, ug subay sa protocols,
nanguha na usab ang kagamhanan sa mga blood samples
gikan sa 500 meters palayo diini may contract tracing nga
gihimo.
Sa dili madugay, ipagawas na sa DA-7/Bureau of Animal
Industry ang resulta sa testing.
Likayan ang paglawog ug pasaw,
pagsulod sa infection zones-PVet
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Likayan usa ang pagpasaw sa mga salinsalin sa kusina ngadto
sa baboy, ilabi na kon ang mga salin sa kinan-an, may karne
nga baboy, kini maoy gipanawagan ni Dr. Stella Marie Lapiz,
ilabi na ngadto sa mga lugar nga duo lug nasulod sa
containment zone sa gidudahang kaso sa African Swine Fever
(ASF) sa Bohol.
Giila sa teknikal nga tawag nga swill feeding, ang pagpakaon
sa pasaw usahay maoy kina-ingan sa pagkatag na hinuon sa
sakit.
Kahinumduman nga ang ASF nakasulod sa Europa tungod sa
mga salinsalin sa mga eroplano nga komersyal nga nagbyahe
gikan sa Africa nga nagdala samga niluto nga baboy nga
apektado na diay sa ASF.
Segun sa National ASF Prevention Control Program, kon dili
gyud kalikayan nga magpakaon ug pasaw, kinahanglang
seguroon nga walay karne sa baboy, unya pabukalon samtang
permi sugkayon sulod sa 30 minutos, unya pabugnawon, ayha
pa iakaon.
Ang kagaw nga kina-ingnan sa ASF, matud pa sa mga batid,
dili dalai mamatay ug kini maoy mahimong makatakod kon
makatapot sa mga butang nga masaghid na usab sa mga
baboy.
Gawas pa sa paglikay sa pagpasaw, alang sa mga tag-iya sa
baboyan nga namatyan, ilabi na kadtong gidudahan nga naigo
sa viral disease sama sa ASF, kinahanglang dili una
magpasulod sa baboyan ni bisan kinsa.
Sa mosulod didto, sama sa mga tig-atiman sa baboy,
kinahanglang maligo dayun sa paggawas, hukason ang sapot
ug palabhan kay mahimong dinhi makasakay ang kagaw.
Gani, subay sa gilagda sa National ASF Task Force, wla nay
pasudlon pa sa lugar nga gitumbok nga may hayop nga
namatay, ilabi na kon wala pa makagawas ang resulta sa
testing pag-ila sa hinungdan sa sakit.
Sa Bohol, gilagda sa ASF Task Force ang us aka bahan sa
mga trabahante nga anaa ug dili una makagawas sa lugar nga
gidudahang anaa pa ang kagaw, kini sila ang gitawag ug ASF
dirty team ug ilang trabaho ang pagpamatay sa kagaw pinaagi
sa disinfection agents samtang magsul-ob sa Personnel
Protective Equipment.
Kini sila, wala na tugoti nga magtaboktabok gikan sa infected
zone ngadto sa Quarantine Zone o sa sulod sa 500 meters nga
wala nay sakit o ngadto sa buffer zone o gawas sa 500 meters,
tungod kay possible pa sila nga makadala sa sakit.
Giingon usab nga ang kagaw sa ASF, makalahutay sulod sa
15-20 ka adlaw, sa dili pa kini mamatay nga iya-iya na lang.
Nunot usab niini, gipanawagan ni Dr Lapiz, ang provincial
veterinarian nga dili una magpasulod ug mga tawo sa lugar diin
namatikdan ang sakit sa baboy, ug kadtong naa na sa sulod,
sa pagpugong sa paggawasgawas, bisan pa kon adunay mga
foot mats ug disinfection points nga ilang maagi-an.
Kini aron lang gayud kamenosan ang tsansa nga makagawas
ang kagaw nga nacontain na sa us aka lugar.
Gisugyot usab nga magbutang ug koral palibot sa baboyan
aron dili makasulod ang mga hayop, nga mahimong mao usab
ang makadala sa kagaw gawas sa baboyan. Ang kagaw sa
ASF, mahimong labing daghan sa hugaw sa hayop, sa ihi niini
ug sa mga butang nga gigamit sa pagpakaon niini, pasabut sa
mga batid.
Kon may manok nga mangakha sa hugaw sa baboy o
makatunob sa ihi, sayon na niini nga madala ang kagaw ngadto
sa laing baboyan, ug magsugod na usab sa pagpanakod.
Sobra pa ug 1600 MW suplay sa
Visayas kon andar tanang planta
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Kung walay nga suliran ang mga power plants ug mga power
generators sa Visayas, wala unta’y problema kay aduna pa
gani sobra ug wala magamit nga 1,600 megawatts sa koryente
dinhi sa rehiyon.
Kini maoy gibutyag ni Senador Win Gatchalian, samtang iyang
gipadayag ngadto sa mga lider sa negosyo sa rehiyon ang
kinatibuk-ang sitwasyon sa gahum dagitab sa Central
Philippines.
Gidason sa senador ang dako nga kalambigitan sa kasaligan
nga supply sa koryente ngadto sa ekonomikanhong pag-
ugmad.
Apan, sumpay niya, kay ang supply sa koryente nagsalig usab
sa permi nga maayong kondisyon sa mga power plants ug ang
linya nga magpadangat sa koryente dinhi sa Visayas,
mahimong may suliran pa gihapon ang Visayas.
Gawas pa, gipasabut usab niya nga 60% sa supply sa koryente
sa nasud nagsalig sa uling nga sugnod, ug sa 60% nga uling
nga paliton gikan sa laing nasud, 79 % niini gikuha sa Pilipinas
gikan sa Indonesia.
Nahingawa ang kagamhanan sa kadelikado kon pananglit ang
mga suppliers sa uling nga gigamit sa koryente sa nasud,
makalit lamang ug pamahal, o undang sa supply.
Tungod niini, gitutokan sa kagamhanan ang pag-ugmad sa
mas barato nga tinubdan nga ania lamang sa nasud.
Si Senador Gatchalian, kinsa vice chair sa Senate Committee
on Energy mingtug-an sa mga naghingawa nga mga
negosyante sa Visayas sa sitwasyon karon nga may mga
nasinati nga mga pagkapawong sa serbisyo sa sugang dagitab
ug sa nagsingabut nga El Nino nga magpakuwang unya sa
tubig nga gisaligan sa rehiyon sa hydro power.
Sa higayon nga may maga preventive maintenance activity sa
mga planta, natural magkuwang ang supply.
Matud niya, nanginahanglan usab ang goberno ug mga
pamuhunan, ilabi na sa dugang mga tinubdan sa gahum
dagitab, bisan pa nga may mga giaprobahan na ug mga
gipangduso sa Senado nga service contracts alang sa supply
sa gahum dagitab alang sa nasud, sugid niya sa mga
negosyante.
Partikular nga gilantaw sa kagamhanan karon ang pamuhunan
sa competitive renewable energy (CRE) isip limpyo nga
tinubdan sa gahum dagitab, matud pa ni Gatchalian.
Kasamtangan nga anaa pa sa 16,600 megawatts ang
narehistro nga peak load sa Visayas, matud pa usab sa
National Grid Corporation of the Philippines (NGCP).
Apan sa pagsumpay niini sa Luzon ug niining bag-o pa lamang,
ang gisuwayan na nga Visayas Mindano Interconnection
Project, milaum ang senador sa mas daghan pang kasaligan
nga supply sa koryente nga igo pa sa rehiyon ug gani, pwede
pa ikapadala ngadto sa Luzon.
Matud ni Gatchalian nga nga niadto pa nga 2020 unta matapos
ang interconnection sa Visayas ngadto sa Mindanao, aron
masumpay na ang interconnection project sa tibuok nasud.
Apan segun sa NGCP pinaagi sa hepe sa Visayas
Transmission System sa NGCP nga si Michael Baylosis,
tumong nila nga ianam-anam ug testing ang kalig-on sa
Visayas Mindanao Interconnection, diin may madugang pang
200 ngadto sa 400 megawatts usab nga supply kon matibawas
na ug mahipno ang initial connection.
Diskwento sa mga seniors, PWDs mandatory sa online
purchases – BIR
Sinulat ni Elvira Bongosia
Ang Bureau of Internal Revenue (BIR) niingon niadtong
Miyerkoles, Agosto 2, 2023, nga mandatory ang diskwento sa
pagpalit nga gihimo online sa mga senior citizens (SC) ug
persons with disabilities (PWD).
“Online platforms should recognize the mandatory discounts
given to senior citizens and persons with disabilities. The BIR
has issued Revenue Regulation (RR) No. 8-2023 to this effect
(Kinahanglang ilhon sa mga online platform ang mandatory
discounts nga gihatag sa mga senior citizens ug persons with
disabilities. Ang BIR nag-isyu sa Revenue Regulation (RR) No.
8-2023 alang niini),” matod pa ni BIR commissioner Romeo
Lumagui Jr. sa usa ka pahayag.
Ubos sa RR No. 8-2023, ang BIR miingon nga ang pirma sa
SC o PWD dili kinahanglan alang sa mga kwalipikado nga
pagpalit nga gihimo online o pinaagi sa mobile applications.
Bisan pa niana, ang SC/PWD identification card number
kinahanglan gihapon nga ihatag sa SC/PWD kon mopalit
pinaagi sa online o mobile platforms; ug ang mga lagda sa
entitlement sa mga benepisyo sa SC/PWD ug sa tax deduction
ug sa umaabot nga mga issuance nga may kalabotan sa
SC/PWD nga mga pagpalit pinaagi sa online o mobile
applications, kinahanglan nga hingpit nga sundon, base sa
napatik sa RR.
Matud pa ni Lumagui nga ang pag-isyu usa ka lakang sa
paghimo sa BIR nga usa ka service-oriented nga ahensya, dili
lamang usa ka katuyoan.
Ang mga senior citizen ug PWDs adunay katungod sa 20% nga
diskwento ug walay
labot sa value-added tax sa pipila ka mga butang ug serbisyo.
Gideklarar ni Bureau of Internal Revenue Commissioner
Romeo D. Lumagui Jr. ang mandatory nga kinaiya sa mga
benepisyo nga gihatag sa Senior Citizens (SC) ug Persons with
Disabilities (PWD) alang sa mga kwalipikadong pagpalit nga
gihimo online o pinaagi sa mobile applications. Kini ang nalatid
sa Revenue Regulations No. 8-2023 nga giisyu ni
Commissioner Lumagui. (Hulagway gika sa Bureau of Internal
Revenue)
Gov’t job portal magamit na
Sinulat ni Elvira Bongosia
Gipahibalo sa Civil Service Commission (CSC) sa publiko
partikular na sa mga gustong mahiapil sa “civil service” nga
mahimo na karong mahibaw-an ang mga trabaho sa gobyerno
pinaagi sa pagbisita sa CSC Job Portal nga
www.csc.gov.ph/career.
Sa usa ka pahayag, si CSC Chairperson Karlo Nograles
nagkanayon nga ang CSC
Job Portal maghatag sa mga interesado ug kwalipikadong
katawhang Pilipino sa mga mahinungdanong detalye kalabot
sa mga bakanteng trabaho nga gitanyag sa mga ahensya sa
national government, local government units, ug state
universities and colleges.
“Taun-taon, libo-libong aplikante ang natatanggap sa
pampublikong sektor dahil sa mga job vacancies na naka-post
sa CSC Job Portal. Ngayong taon, inaanyayahan naming muli
ang mga bagong graduate sa kolehiyo at first time jobseekers,
pati na rin ang mga nakapasa sa nakalipas na Career Service
Exams, at ang mga gustong lumipat ng trabaho na bisitahin
ang portal,” matud pa ni Nograles.
Mahimong ma-akses sa mga interesadong aplikante ang CSC
Job Portal ug mogamit sa mga filter sama sa position title,
pangalan sa ahensya, ug rehiyon aron makita ang mga
available nga bakante.
Ang mga resulta sa pagpangita magpakita sa mga
mahinungdanong impormasyon
alang sa matag posisyon, apil ang titulo sa posisyon kauban
ang lugar asa nahimutang ang item, numero sa item sa
plantilla, deadline sa aplikasyon, grado sa sweldo/trabaho, ug
mga basehan sa kwalipikasyon alang sa posisyon.
Gipahinumdoman sa CSC ang mga aplikante nga direktang
isumite ang tanang aplikasyon ug mga pangutana kalabot sa
bakante sa hingtungdang ahensya.
Gawas niini, gitambagan usab sa ahensya ang mga nangita ug
trabaho nga mag-amping sa mga pamantayan sa
kwalipikasyon ug mga abilidad nga kinahanglan alang sa
matag posisyon, tungod kay dili lamang ang giingong “eligible”
ang nagpa-
kwalipikado alang sa permanenteng appointment.
Ubos sa CSC Resolution No. 2000221, nga may petsang 4
Pebrero 2020, gipalig-on sa CSC ang usa ka solo, gihiusang
plataporma alang sa pagmantala sa mga bakanteng posisyon
sa gobyerno pinaagi sa CSC Website.
Subay sa Resolusyon, ang mga ahensya gimanduan nga
isumite ang ilang listahan sa mga awtorisadong una, ikaduha
ug ikatulong ang-ang nga bakanteng posisyon, pareho sa
electronic ug naka-print nga mga format, sa nalambigit nga
CSC Field Office (FO).
Ang kopya ipaskil sa ahensya ug sa CSC FO sa ilang mga
bulletin board, samtang ang electronic copy niini ipasa sa CSC
Regional Office alang sa publikasyon sa CSC
Website.
BALAK BISAYA
LANGIT TALIWA SA INFIERNO
Ang pangandoy sa matag linalang
Nga makab-ot nija ang kahimtang
Sa kaharuhay sija magpadagaya
Katumanan sa tanan nijang tinguha
Bisan sa ijang tumang pagpaningkamot
Dunay mga higajon wa sijay kasibot
Di kalikajan nga sija usahay mapukan
Pangandoy sa mga mithi hilabihan
Taliwa sa umaabot nga unos
Baroganan nimo kinahanglan bug-os
Sa higajon nga ikaw maghaguka
Sa daklit ikaw binuhat mawa
Kining tanang kalisod nga hilabihan
Pagsuway kanimo sa KAHITAS-AN
Kining tanan kinahanglan buntogon
Aron ikaw sa kinabuhi magpadajon
Naningkamot ka sa hilabihan
Mga mahal sa kinabuhi mabulahan
Sa kaalautan sila imong gipanalipdan
Kinabuhi nimo imong gitahan
Tanang kalisod imong naagi-an
Sa tumang pag-antos nga hilabihan
Para kang giganggang gibuhusan
Sa kajo nga mainit nga way katapusan
Tanang kalisdanan imong naagi-an
Sa balati-an nimo wa igsapajan
Wa ka kawad-e sa paglaum
Himaja kanunay imong gihandum
Kining tanan kanimo pagsuway
Kon ikaw bay makalahutay
Midangop ka sa KAHITAS-AN
Kalipay ikaw gihatagan
Lujo sa tanang kalisdanan
Ikaw nag-antos sa hilabihan
Sa katapusan himaja naangkon nimo
Parang LANGIT TALIWA SA INFIERNO