Bohol Water (BWUI) naga-awhag sa mga
konsumidor sa pagmabinantayon sa ilang mga
linya aron dili mausik ang tubig
Sinulat ni Victor M. Tambis
Mao kini ang hulagway sa water connections sa mga
konsumidor kinsang panimalay anaa nahimutang sa
interior o tungang bahin sa usa ka barangay dinhi sa
Tagbilaran City.
Agi ug pagduyog sa kampanya sa Bohol Water
batok sa mga water leaks or usik gikan sa linya, gi-
awhag ang mga konsumidor sa pagmabinantayon
sa ilang mga linya aron atong makab-ot ang
katuyo-an sa pagdaginot sa tubig. Kini tungod kay
ang tubig, kinabuhi ug bahandi.
Sigun sa records sa buhatan sa Bohol Water,
daghan ang mga konsumidor kang kinsang water
connections padulong sa panimalay, halayo gikan
sa lugar diin anaa gitaod ang water meter.
Magpanghitabo kini kon ang panimalay anaa usab
mahimutang sa mga interior nga lugar halayo sa
mga public roads diin anaa ra kutob ang linya sa
Bohol Water.
Ug tungod sa kalayo sa water connections gikan
sa metro sa tubig, adunay mga kahigayonan nga
ang linya sa konsumidor motadlas sa mga agia-
anan o “foot path” diin aduna usa’y mga
kahigayunan nga ang maong “foot path” maagi-an
kini ug motorsiklo nga maoy hinungdan sa mga
leaks sa maong mga linya. Kining gitawag nato ug
leaks moresulta sa pagkadaot sa maong agi-anan
nga magdala ug kahasol sa mga konsumidor.
Atong hinumduman usab nga ang kahasol tungod
sa mga usik nga tubig, usa sa mga rason sa
panagbingkil ug sa walay maayong pasinabtanay
sa mga silingan. Tungod niini, mahinungdananon
gayod nga e-monitor ang atong linya sa mga water
connections tungod kay ang responsibilidad sa
Bohol Water kutob lamang sa dapit diin
nahimutang ang metro sa konsumidor.
Apan wala kini magpasabot nga dili na
magpakabana ang Bohol Water sa maong
sitwasyon. Mutabang gihapon kini pina-agi sa
pagpahibalo sa hingtungdan nga mga konsumidor
aron mahatagan kini sila ug dinali-an nga
pagtagad kon ugaling adunay susama nga
problema nga masinati.
Gawas pa sa kada-ot nga resulta sa maong tubig
nga nausik, maghatag usab kini ug dugang
balayronon sa naasoy nga
konsumidor tungod kay makarga man ang maong
leak sa iyang water meter.
Aron malikayan nga magpanghitabo kini, giawhag
kadtong mga konsumidor nga makasinati sa
susamang sitwasyon sa pagmonitor ug pagsubay
matag karon ug unya sa ilang linya gikan sa water
meter hangtod sa ilang panimalay. Ilang
pagasusihon gayud kung wala bay leaks nga
nagpanghitabo. Kasagaran makit-an ang mga
leaks panahon sa kagabhi-on tungod kay niining
panahona kusog ang pressure sa tubig.
Atong hinumduman nga tungod sa maong tubig
nga mausik sa linya sa usa ka konsumidor, ang
resulta niini mahimong hinay na ang water
pressure nga moabot sa laing panimalay bisan kon
kusog ang pressure gikan sa linya sa Bohol Water.
Aron paghatag ug kasulbaran sa maong problema,
gi-awhag ang mga hintungdan nga mga
konsumidor nga maghugpong ug mo coordinate sa
hintungdang barangay ug mangayo ug assistance
aron mahatagan ug pagtagad ilabi na sa status sa
maong mga agianan diin anaa nagsubay ang mga
linya pasulod sa mga panimalay.
Ang Bohol Water andam nga moladlad ug tubo
niining maong mga lugar kon aduna nay kompleto
nga dokumento ang mga yuta nga maagi-an
pagmatuod nga puede na ipagamit sa publiko.
Atong usbon, gi-awhag ang mga konsumidor sa
pagmabinantayon sa ilang mga linya aron atong
makab-ot ang katuyo-an sa pagdaginot sa tubig
ilabi na kay ang tubig, kinabuhi ug bahandi.
Diskwento sa balayranan sa kuryente dinhi sa
Tagbilaran, gipahibaw sa BLCI
Sinulat ni Sheryl B. Paga
Ang Bohol Light Company. Inc (BLCI) buot nga
magpahibalo ngadto sa atong mga konsumidor
dinhi sa dakbayan sa Tagbilaran nga kung ikaw
usa ka miyembro sa Pantawid Pamilyang Pilipino
Program (4Ps), giawhag kamo sa pag-apply sa
LIFELINE DISCOUNT.
Bisan pa kung dili kamo miyembro sa 4Ps apan
ang atong income sa panginabuhi ubos sa poverty
threshold, giawhag gihapon kamo sa pag-apply sa
LIFELINE DISCOUNT.
Aron mo apply sa LIFELINE DISCOUNT, muadto
lamang kamo sa opisina sa BLCl ug do-ula lamang
ang atong Application Section ug dalha kìning
musunod nga mga requirements:
A. Alang sa 4P’s Beneficiaries
- Duly accomplished Lifeline Rate Application
Form nga pwde ma download sa website at
www.bohollight.com - Latest Electricity bill
- 4Ps ID o valid government-issued ID nga adunay
pirma ug address sa konsumidor
B. Alang sa dili 4P’s Beneficiaries - Duly accomplished Lifeline Rate Application
Form nga pwde ma download sa website at
www.boholight.com - Latest Electricity bill
- valid government-issued ID nga adunay pirma ug
address sa konsumidor - Certification gikan sa Social Welfare
Development Office issued within six (6) months
Gimanduan kita sa buhatan sa Energy Regulatory
Commission (ERC) uban sa koordinasyon sa
Department of Energy ug Department of Social
Welfare and Development (DSWD) sa
pagpatuman sa diskwalipikasyon sa mga
konsumidor nga dili na angayan nga maapil sa
LIFELINE RATE DISCOUNT. Ang atong gibasihan
niini, mao ang listahan nga gihatag sa ERC nga
bibasi usab sa natala gikan DSWD.
Sugod karong bulan sa Septyembre, ang maong
discount dili na automatic nga ihatag sa
hingtundan nga konsumidor. Kinahanglan gyud
kini nga paga-aplayan. Mao nga gikinahanglan
ang pormal nga proseso sa application niini alang
sa BLCI evaluation ug approval.
Mao kini ang makuha nga diskwento sa mga
kwalipikadong konsumidor: 0 KWh – 20 kWh=
100%; 21 kWh – 35 kWh = 50%; 36 kWh-55 KWh
= 40%; 56 kWh -65 kWh = 30%; 66 kWh -75 kWh
= 20%
Ug tungod niini, ang BLCI mag-awhag nga kung
kinsa kadtong wala pa nag apply nini, himua na
ang imong application karon sa labing sayong
panahon aron mapadayon kamo nga
makapahimulos sa maong pribilihiyo nga gimugna
sa gobyerno. Alang sa dugang detalye, bisitaha
ang websites sa DOE, ERC and DSWD.
Pwde usab kitang mutawag sa buhatan sa BLCI
pinaagi niining mga numero (038) 501-9972/412-
3503 local 101 or 202.
ASF sa Bohol nababoy, wala’y
lain kaso sulod sa 15 ka adlaw
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Nakalabang na ang Bohol sa unang 15 ka adlaw
human mababoy ang sakit nga mipatay ug
nagpahipos sa mga baboy sa 9 ka mga banay nga
nagtinir ug gagmay nga baboyan sa San Vicente
Pilar.
Kini maoy gibutyag ni Provincial Veterinarian ug
African Swine Fever (ASF) Task Force Executive
Officer Dr. Stella Marie Lapiz, didto sa Kapihan sa
PIA nga gisibya online sa PIA Bohol Youtube
channel ug sa facebook niini, Agosto 10.
Matud ni Dr. Lapiz, subay sa Department of
Agriculture – Administrative Circular No. 02 series
of 2022, gimandu didto nga mahimo lamang
tawgon nga Red o Infected Zone ang usa ka lugar
kon makakompleto kini sa tulo ka gikinahanglan
nga kondisyones.
Una niini sa mga kondisyones, matud niya, tawgon
lamang ang usa ka lugar nga dili na luwas sa sakit
ilabi na sa ASF kon kompirmado nga nga adunay
kagaw sa ASF nga nakuha gikan sa mga test nga
gidumala sa natngdang ahensya sa kagamhanan.
Ikaduha, gawas sa natumbok na nga lugar diin
kahuna ang ebidensya sa sakit, may mongbuto na
usab nga laing kaso sa lain nga lugar, ma baboyan
man o sa barangay.
Ikatulo niini, kinahanglan nga ang kagaw nga
unang namatikdan nga nakaingon sa sakit, mao
usab ang nakapatakod sa lain nga lugar sulod sa
15 ka adlaw.
Sa una nga kondisyones, nasulod ang San
Vicente Pilar, matud pa sa babaye nga
Veterinarian.
Apan sa paspas nga aksyon ni Gobernador Erico
Aristotle Aumentado ug sa Office of the Provincial
Veterinarian, lakip naang abtik nga activation sa
ASF Task Force subay sa mandu sa gobernador
pinaagi sa Executive Order No 37 niini, dali nga
nasapnan ang sakit ug wala na makapanakod pa
sa laing lugar.
Gani, wala pa makataho ang local nga mga
tinugyanan nga may nangamatay na nga baboy
didto sa Purok 6 sa San Vicente Pilar, misulod na
ang Team sa ASF task Force aron sa pag-
imbestigar aron makuha ang detalye ug may
inisyal na nga basehan sa sunod nga mga lakang.
Samtang naghipos sa mga baboy nga nasakit, gi-
alihan dayun ang lugar aron wala nay makadala sa
sakit kon ugaling may kagaw pa nga wala
mamatay sa una nga disinfection.
Gisunod na dayun ang pagkuha sa mga blood
samples gikan sa mga baboy nga gibuhi sa mga
kabalayan sulod sa usa ka gatus ka metros gikan
sa silingan nga may suliran sa ASF ang ilang
baboyan.
Human kini mahipos ang blod samples ug
gipatesting sa Reverse Transcription Polymerase
Chain Reaction aron ilhon ang kagaw, gipatesting
pa usab kini ngadto sa Regional Laboratory and
Research Development Facility diin nakompirmar
ang kagaw sa ASF nga kina-ingnan sa viral
infection.
Dinhi usab nasayran nga negatibo sa kagaw ug
sakit ang mga baboy nga anaa sulod sa 100 ka
metros gikan sa mga nangasakit nga hayop.
Wala pa makontento niini ug haum sa mandu sa
palisiya sa nasudnong kagamhanan sa panahon
nga magcontain sa kagaw, nagkolekta na usab
ang mga tinugyanan sa mga blood samples sa
mga baboy nga anaa sa 500 metros gikan sa mga
labing duol nga tangkal sa baboy nga nasakit.
Sama sa gihapon, wala’y nakit-an nga timailhan sa
kagaw nga nakagawas ug nakapanakod sa mga
baboy sulod sa 500 metros.
Kagahapong adlawa ang ika 15 ka adlaw nga
tagal subay sa ika tulo nga kondisyon sa
Department of Agriculture – Administrative Circular
No. 02 series of 2022, nga sulod sa 15 ka adlaw,
may laing lugar nga mamatikdan nga nagsugod na
usab ang sakit.
Kalooy sa Ginoo, wala pa kitay lain nga kaso,
matud ni Dr. Lapiz, apan bisan pa man, nihangyo
na usab ang babayeng hepe sa OPV sa
kooperasyon sa tanan aron magtabang sa
pagbantay ug pagpulaw aron masanta ang si
bisan kinsa nga mangahas sa pagpasulod pa
gihapon sa karne sa Bohol, ilabi na kon gikan sa
mga lugar nga apektado sa ASF.
Kon wala pay laing kaso nga mobutho sulod sa
sunod nga 15 ka adlaw, mahimong ang Bohol pa
ang labing unang lalawigan nga malampuson nga
nagpababoy sa unang timailhan sa kagaw nga
nakasulod apan wala na makaduhig pa sa binilyon
nga industriya sa baboyan dinhi.
HINAUT NGA MAGPADAYON NA. Sulod sa 15 ka adlaw, nababoy sa
mga tinugyanan nga nagbantay, ang kagaw sa sakit sa baboy nga
mipatay ug nakaangin sa daghan na nga baboy sa San Vicente Pilar,
apan matud ni Dr. Stella Marie Lapiz, walay timailhan nga nakagawas
ang sakit sa Purok 6, ug unta magpadayon nga dili kini makagawas
taman mamatay na ang kagaw nga gisigehan ug dis-infect. Uban ni Dr.
Lapiz sa hulagway si provincial Administrator Asteria Caberte.
(Hulagway gikan ni Rey Anthony Chiu sa PIA-7Bohol)
BCCI: wala usa’y usbaw sa suholan
BALO: P100 para ihulip sa ‘inflation’
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Tungod kay walay hugpong sa mga trabahante sa
Bohol nga nakaduso ug una sa ilang mga petisyon
kabahin sa pangayoon unta nga usbaw sa inadlaw
nga suholan sa Visayas, nagtuo ang Bohol
Chamber of Commerce and Industry (BCCI) nga
magpabilin ang status quo, mao nga zero wage
increase and ilang gipadayag.
Atubangan sa Regional Tripartite Wage
Productivity Board (RTWPB) nga naghimo sa
minimum wage hike hearing didto sa Kew Hotel,
gipadayag ni Dominic Butalid, presidente sa BCCI
nga samtang ang Chamber buta sa nga wala
makakita sa panginahanglan sa usbaw sa
suholan, nangaliyupo pa gihapon sila ngadto sa
RTWPB nga wala unay usbaw sa suholan nga
ipatuman karong tuiga.
Gipahinumdom sa BCCI nga kon may usbaw sa
suholan nga ipatuman karong tuiga, human sa
P31.00 matag adlaw nga usbaw sa miaging tuig,
bisan pa sa hangyo sa moratorium kaniadto,
maapektohan na niini ang mga negosyo nga
hinayhinay pang mibangon.
Matud sa position paper nga giduso sa BCCI,
human wala sila makadawat sa mga petisyon sa
mga labor groups dinhi, ang lain na usab nga
usbaw sa suholan karon, bug-at na nga palas-
anon sa industriya nga anaa pa lamag sa
pagbangon.
Gitumbok sa BCCI nga ang ekonomiya sa Bohol
nagsalig sa agrikultura ug turismo, nga sagad
napalup-og sa panahon sa pandemya. Kini gipun-
an pa sa lampurnas sa bagyong Odette nga
nangguba sa mga pasilidad sa turismo ug
nagpawong sa koryente sa Bohol, nga
nakapaundang sa serbisyo sa mga makinarya.
Didto usab sa nahisgutan nga wage hearing,
mipresentar sa ilang posisyon ang Bohol Alliance
of Labor Organizations, (BALO) nga nangayo sa P
100 nga usbaw alang sa mga trabahante sa
panguma ug sector nga non aricultural sma sa
service retail establishments, nga may 15 ka mga
trabahente o paubosug mga manufacturing nga
industriya nga may 10 ka trabahante paubos.
Gani, argumento sa BALO, kinsa kauban usab ug
baruganan sa 10 pa ka kahugpungan sa mga
mamumuo, nga ang p100 nga gipangayo nga
usbaw sa suhola, igo ra nga panghulip sa
ekonomikanhong bili nga nawala sa bulsa sa mga
trabahante tungod sa inflation.
Kauban sa Balo ang Partido mangagawa, Sentro
ng mga Nakgagaisa at progresibong Mangagawa
(SENTRO) , Global Wear Uniform Union,
Association of Global Wear Supervisory
Employees Union (AGSEU PIGLAS), Mepz
Workers’ Alliance, Owrkers Association of Lami
Foods (WOLF), Prince Warehouse Club Mandaue
Employees Union (PWCMEU-LAW), Ilaw Bukold
ng Maggagawa_United Miners of Carmen Copper
Workers Solidarity Network, Kepco Cebu
Employees Association Workers ug Ilaw Buklod
nga mga Mangagawa -General Milling corporation.
Hinuon, matud sa RTWPB, magpaabut pa sila
hangtud Agosto 18 aron madawat pa nila ang buot
mangayo ug usbaw ug magamit nila sa
pagtimbangtimbang kon angayan pa ba o, pipila
ang itugot nga dili maalkanse ang emploers ug dili
usab magkalisud ang trabahante.
DENR: 4000 ka kahoy sa lasang
Ipapuli sa 4 acasia nga giputol
Sinulat ni Rey Anthony Chui
Usa ka libo ka kahoy nga native ug endemic sa
Bohol ang ipapuli sa Department of Environment
and Natural Resources (DENR-7) sa matag acasia
nga giputol aron lamang malugaran ang
pagpabarug sa usa ka gasoline station sa Baguio
Drive sa Taloto District ning syudad.
Kini maoy nahilakip sa rekomendasyon sa DENR
7 ngadto sa ForestView Realty Development Inc.,
ang kontraktor nga maoy natahasan sa Shell
Philippines nga magtukod sa ilang gasoline
station.
Nahalipugwat ang mga Bol-anon diha nga namat-
an na lang nga natumba na human gigabas ang
labing menos upat ka dagkong punuan sa acasia
didto sa eskina sa Taloto paingon sa Seminaryo,
ug may mga punuan pa sa bangkaw nga
gipangtumba usab.
Gibutyag usab ni City mayor Jane Yap, nga base
sa permit nga giduso sa ForestView Realty
Development Inc., wala didto magsulti nga
magtumba sila ug mga kahoy sa ilang proyekto.
Gani, butyag sa babaye nga mayor nga dako ang
lote nga tukoran sa gasolinahan ug dili na
kinahanglan pa nga maputol pa ang mga kahoy.
Kahinumduman nga pinaagi ni Bise Gobernador
Victor Dionisio Balite, nangayo ang SP sa DENR
sa incident ug progress report kabahin sa ilang
gipaimbestigahan nga pagputol sa mga acasia,
nga gibanabana nga sobra na sa usa ka gatus ka
tuig ang panuigon.
Ang nasampit nga mga acasia usab maoy
gitumbok nga rason ngano nga bugnaw ang Little
Baguio Drive.
Sa incident report nga gipaambit sa DENR 7
ngadto sa Sangguniang Panlawigan, nakit-an
didto nga gimandu sa DENR ngadto sa Forestview
Realty Development Inc ug sa Shell Philippines,
kinsa maoy tag-iya sa project, sa pagtanum ug
labing menos 4,000 ka punuan nga mga kahoy
nga iya sa Pilipinas, aron ipuli sa naputol nga
acasia.
Ang acasia, dili man tumindok nga kahoy sa
Pilipinas ug gidala lamang sa mga Kastila, usa sa
mga kahoy nga gitangtang na sa mga kahoy nga
gipanalipdan sa balaod.
Agi ug hulip niini, matud sa DENR, mga tumindok
nga kahoy nga kasagaran nagdaghan sa mga
kalasangans a Bohol aron ipahiuli sa yuta ang
itanum sa kontraktor ug tag-iya sa proyekto, didto
sa lugar diina ng DENR nagpahimutang sa ilang
National Greening Program.
Nunot usab niini, mingpasa usab ug resolusyon
ang SP ngadto sa kontraktor ug sa tag-iya sa
proyekto, sa report of compliance, aron mailhan
kon gituman ba usab ang mandu sa ahensya sa
kalikopan.
NAGSOBRA ANG LAWNGON. 4,000 ka mga kahoy sa lasang ang buot
sa DENR nga ipuli sa 4 ka exotic nga acasia nga giputol sa kontraktor
aron makalugar alang sa us aka gasolinahan didto sa Taloto District ning
syudad. Dili hinuon suliran ang pagpangita sa lawngon kay ang Bohol
Biodiversity Conservation Center nga iya sa Bohol, nagpatubo na sa
mga lawngon alang niini nga mga inisyatiba. (Hulagway gikan sa PIA-
Bohol)
Drug demand: 1 kilo
kada buwan –BPPO
Sinulat ni Rey Anthony Chui
Sinulat ni Rey Anthony Chui
Aduna pa gihapoy panginahanglan sa illegal nga
drugas mga moabut sa kapin sa usa ka kilo matag
semana, o upat ka kilo matag buwan.
Tungod niini, pangusgan pa sa mga tinugyanan
ang pagpakunhod sa panginahanglan sa illegal
nga drugas, samtang ipadayon usab ang
kampanya sa pagpakunhod sa suplay.
Kini ang gipasabut sa mga tinugyanan sa Kampo
Dagohoy ngadto sa mga nahingawa nga mga Bol-
anon sa dagway ug nagkagrabe nga patigayon sa
illegal nga drugas sa Bohol.
Sa taho sa mga kapolisan ug sa mga ahensya nga
natahasans a paglutos sa illegal nga drugas,
mikabat sa 10.6 ka kilo nga drugas ang nasakmit
sa hiniusa nga pagpaningkamot mga tinugyanan
dinhi sa Bohol gikan sa Enero ngadto sa
katapusang adlaw sa Hulyo.
Dugang sa mga taho, miabut gani sa 3.8 ka kilo
nga shabu ang nakuha sa mga ahente sa
kagamhanan gikan sa mga buybust operations
nga gihimo dinhi sa Bohol niadtong buwan sa
Hulyo.
Kini na ang labing daku nga timbang sa illegal nga
drugas nga nasakmit sa usa ka buwan, nga ang
gibanabana nga kantidad, moabut na sa
P26,417,864.00.
Matud ni Police Major Norman Nuez, kuyaw man
tuod tan-awon nga may tulo ka kilo nga shabu ang
nasakmit sa kagamhanan, ang sitwasyon sa
paggamit sa illegal nga drugas karon nga tuiga,
mas ubos kon itandi sa mga nanglabay nga tuig
sama sa 2015-2016.
Gipahinumdom sa opisyal sa Kampo Dagohoy nga
kaniadto, mikabat sa 39,800 ka mga tiggamitan sa
drugas ang mingtahan ug mingtamud sa
panawagan ni kanhi Presidente Rodrigo Duterte,
samtang iyang gimandu sa kapolisan nga
seryosohon ang kampanya.
Dinhi sa Bohol, matud niya, sa 39 mil ka mga
tiggamitan sa druga, 16,000 lamang niini ang
mituman sa sabut nga mopailawom sa ilang
kaugalingon sa Community Based Rehabilitation
Program Without Walls (CBRP WoW).
Kini usab nagpasabut nga may nagpabilin nga
18,000 ka mga tiggamitan sa drugas nga karon,
mangiliw sa pagsuyop, nga nagplastar sa
panginahanglan nga moabut sa 1.15 ka kilo matag
semana, aron sila mahiluna.
Niini nga kadaku sa panginahanglan, moabut sa
4.5 ka kilo matag buwan ang gipangladlad sa
kadalanan aron matagbaw ang mga nahangol,
Kon dakuha sa mga tinugyanan sa kagamhanan
ang 3.8 ka kilo sa buwan sa Hulyo, daku ang
kakuwangon sa supply and masinati ug daku nga
bulto sa salapi ang nahikaw sa mga nagpatigayon
niini, mattud ni Maj. Nuez.
Ug samtang nagpadayon ang intelligence
community sa pagpuhag sa mga nagpadagan sa
suplay subay sa mga kasayuran nga nakuha sa
mga nadakpan nga high value targets, gimandu
usab ni Gobernador Erico Aristotle Aumentado
ang pagpakusog sa CBRP wow.
Dugang pa sa gobernador, mas maayo usab nga
kuyugan sa komunidad ang programa sa pagpahi-
uli sa mga drug users alang sa mas malahutayon
nga paghibalik nila sa normal nga katilingban, nga
dili na dali mahaylo ug mobalik sa pagsuyop.
18 MIL KA MANGGAMITAY? Daku ang kakuwang sa suplay sa illegal
nga drugas karon nga nakuha sa mga tinugyanan sa kagamhanan ang
3.8 ka kilo nga drugas sa Hulyo. Sa 18 mil ka mga manggamitay sa
drugas nga wala mosubay sa rehabilitasyon, kini sila mangiliw sa 1.1 ka
kilo nga shabu matag semana, o 4.5 ka kilo matag buwan, pasabut ni
Police Major Norman Nuez didto sa PPOC sa miaging semana.
(Hulagway gikan sa PIA-Bohol)