30 adlaw nga pahulay sa 2023-2024 school
break sa mga magtutudlo gipasalig sa DepEd
Sinulat ni Elvira Bongosia
Gipasalig ni Bise Presidente ug Department of Education (DepEd) Kalihim Sara Duterte
niadtong Martes sa mga magtutudlo sa publikong eskwelahan nga hatagan sila ug 30-
straight rest days atol sa school break karong academic year 2023-2024.
Atol sa kick-off ceremony alang sa National Teachers’ Month sa syudad sa Tagbilaran,
si Duterte niingon nga usa ka memorandum ang gitakdang ipagawas kalabot niini.
“We made sure that in this year’s school calendar, teachers will have 30 straight days of
rest during the break without any DepEd activity that requires volunteer works. All
activities with voluntary participation is scheduled after the said 30-day break (Among
gisiguro nga sa school calendar karong tuiga, ang mga magtutudlo adunay 30 ka
sunodsunod nga adlaw nga pahuway panahon sa break nga walay bisan unsang
kalihokan sa DepEd nga nagkinahanglan ug boluntaryong mga trabaho. Ang tanan nga
mga aktibidad nga adunay boluntaryong pag-apil e-eskedyul pagkahuman sa 30 ka
adlaw nga pahulay)”, pahayag ni Duterte.
Matud pa sa Kalihim sa DepEd nga ang End of School Year Rites naapil na sa opisyal
nga school days sa kasamtangang school calendar.
Sa paghatag ug gibug-aton sa mahinungdanong tahas sa mga magtutudlo, gipahibalo
usab ni Duterte nga ilang tuyo nga madugangan ang benepisyo nga madawat sa mga
magtutudlo.
Gidugang niini nga sa pagsusi ug paghatag ug giya sa Department of Budget and
Management (DBM) ug sa Civil Service Commission (CSC), nangayo ang ahensya ug
mas taas nga alokasyon alang sa paghatag ug teaching overload pay. Gipasalig ni
Duterte ang pag-ila ug pagbayad sa mga magtutudlo alang sa ilang bililhon nga mga
kontribusyon.
Ang DepEd nakigtambayayong usab sa DBM aron maaprobahan ang pagkuha sa 3,500
ka administrative officers ug 1,500 ka project development officers aron makatabang sa
mga tunghaan. Uban niini, sa dili madugay ang mga magtutudlo makuhaan sa mga
responsibilidad sa pagdumala, mao nga ilang gitutokan ang pagpauswag sa pagkat-on
sa mga estudyante.
Misaad usab ang kalihim sa DepEd nga hatagan ug tabang ang mga magtutudlo alang
sa ilang mga utang. Giingong gitakdang lagdaan ang usa ka memorandum of
agreement tali sa Government Service Insurance System (GSIS) alang sa usa ka
exclusive lane alang sa mga magtutudlo ug usa ka designated team nga moatiman
lamang sa mga transaksyon sa mga magtutudlo.
Dugang niini, ang DepEd sa dili madugay maglusad ug website nga maghatag ug
libreng legal nga tabang alang sa mga magtutudlo alang sa ilang mga kontrata sa
pautang.
Kalabot usab sa promosyon sa mga magtutudlo, gigarantiyahan ni Duterte ang usa ka
sistema nga itumong alang niini.
“Wala nang palakasan. We are now developing an automated system for an objective
selection in the hiring and promotion of teachers,” pasalig pa ni Duterte.
Atol sa kick-off program sa National Teachers’ Month (NTM) niadtong Martes,
Setyembre 5 sa Bohol Wisdom School Gymnasium sa syudad sa Tagbilaran, gipahibalo
ni Bise Presidente ug DepEd Kalihim Sara Duterte nga ilang tuyo nga madugangan ang
mga benepisyo nga madawat sa mga magtutudlo. (Hulagway gikan sa PIA7-Bohol)
6 patay, 7 armas nabawi dihang NPA
gisumbong ngadto’s kasundalohan
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Dili na gyud pa mahimong magpasaya-saya ang mga armadong tawo samtang
naningkamot nga makakuha pa sa kanhiay nga impluwensya.
Kini maoy nahimong dugo-on nga kasinati-an sa siyam ka gituohang nahibiling sakop
sa mga komunista nga New People’s Army (NPA) nga gitahasan sa pagpabukas ug
balik sa mga pultahan sa mga kabalayan sa kabukiran aron may kapasilongan ug
makapakaon kanila sa panahon nga may pagpanglutos.
Wala damha sa siyam ka mga armadong sakop sa mga NPA nga gihukoy na diay ug
taho ang ilang presenysa sa Sitio Ilaya, Barangay Campagao Bilar.
Sayo sa buntag sa Huwebes, Septembre 7, 2023, samtang usa ka bahan sa Philippine
Army sa Task Group Bohol ug ang 47 th Infantry Battalion minghimo ug patrolya aron
ipakayab ang peace and security operations nunot sa taho nga may mga armado nga
tawo sa lugar, nagka-abut ra gyud ang duha ka pwersa, mga alas 7:35 sa sayong
buntag, segun sa taho sa Philippine Army.
Gituohang mga sakop sa nahibiling pwersa sa Bohol Party Committee, Komiteng
Rehiyon-Negros, Cebu, Bohol, Siquijor (BPC KR-NCBS) ilawom sa pagpangulo ni
Domingo Compoc, Alias Eloy/Jing/Cobra, ang 9 ka mga armadong tawo, nakigsinukliay
sa bala sa mga tropa sa kagamhanan sulod sa mga pito ka minutos, dayon atras
paingon sa laing pwersa sa kagamhanan nga nag-atang na nga daan.
Pagka alas 8:28, nahitabo na usab ang lain nga sinukliay sa bala, diha nga gikaabut na
sa mag-atang nga pwersa ang mga mosibat na unta ug nagkaguliyang na nga pwersaa
sa mga rebelde.
Kini gisundan pa sa laing 4 pa ka hugna sa sinukliay sa bala nga maoy kina-ingnan sa
pagkahipos sa mga tropa sa kagamhanan sa pito ka high powered nga mga armas:
lima niini 5.56 mm nga Armalite rifles ug duha ka Kalashnikovs AK 47 rifles.
Sa paglugdang sa nalubog nga panagbangi, 6 ka sakop sa pwersa sa mga terorista nga
NPA ang gipangbiyaan sa mga kaubanan nga mingbahag ang ikog ug nanagan aron
makaipsot sa gilagak nga mga tropa sa kagamhanan, segun pa sa taho gikan sa 47IB.
Usa sa mga napatay sa engkwentro, gi-ingon nga anak ni Kumander Jing, apan kini
wala pag kompirmasyon gikan sa Bilar Police Station.
Ang panagbangi ug usab karon nahitabo, 118 ka adlaw human nagkatagbo ang
susamang tropa sa kagamhanan sa mga armado nga teroristang rebelde nga
milugdang usab sa kamatayon sa usa ka rebelde nga political guide sa Bohol party
Committee nga si Alias Jasper didto sa Tabuan, Antequera, Mayo 12.
Samtang nagpadayon pa ang mga tinugyanan sa balaod sa paglutos sa mga nahibiling
rebelde, si Lieutenant Colonel Magno Mapalad III, commanding Officer sa 47IB,
mipadayag nga ang kalampusan sa operasyon sa pagpuhag sa mga armadong
rebelde, tungod sa pagpulaw ug pagbantay sa mga Bol-anon, ilabi na sa pagpadangat
sa kasayuran ngadto sa mga tropa sa kagamhanan sa bisan unsa nga paglihok ug
pagpasaya-saya sa mga armas aron manghadlok sa katawhan pagsuporta ug balik sa
kalihukang walhon.
“Ang bisan unsa nga pagsuway sa mga NPA sa pagkuhag balik sa suporta s amga
tawo sa Bohol, dili gyud molampus tungod kay ang mga katawhan sa Bohol dayag na
nga misuporta samga sundawo. Kini pinaagi sa pagtunol sa kalasigan nga kasayuran
ug impormasyon sa kon hain mang dapita ang mga rebelde ug kon unsa na man ang
ilang mga kalihukan,” pahayag ni LtCol Mapalad.
Dungan usab niini, miawhag ang opisyal nagdto sa mga mahibilin nga sakop sa
nabungkag na nga pundok sa mga rebelde nga terorista sa pagtahan na lang sa balaod
aron maundang na ang walay puas nga kulba nga magpaabut kanus-a na usab
maabtan sa mga kasundalohan nga nagkatag sa kabukiran.
Kapin kon kulang 20 ka mga pamilya ang gipalikay una sa ilang mga kabalayan duol sa
lugar nga gikaengkwentrohan, ug tua na sa Covered Court nga anaa daplin sa highway.
DND-OCD midayeg sa disaster
response sa CDRRM, PDRRM
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Impressive, kini maoy pahayag ni Assistant Secretary Hernando Caraig Jr., ang Civil
Defense Dseputy Administrator for Operations, kinsa kauban sa National Disaster and
Risk Reduction Management Council, nga mingsaksi sa ika tulo nga kwarter sa National
Simultaneous Earthquake Drill (NSED) dinhi sa Tagbilaran City, Bohol, Septembre 7.
Gikan sa pagpindot sa alarm button nga nagpahibaw sa mga mingsalmot sa earthquake
simulation, nagdto sa pagpahibaw sa mga tinugyanan sa pagsugod sa relief operations,
nagtutok si Asec Caraig sa koordinasyon ug tnabangay sa mga ahensya sa
kagamhanan sa pagtubag sa panginahanglan dihang mitukas ang mga nagkadaiyang
scenario human sa linug.
Tass na nga lebel sa kahibaw ug koordinasyon nga halos matandi na sa Singapore,
dayag ni Asec Caraig diha nga nagpagawas ang mga tinugyanan sa syudad sa Mobile
Incident Command Post nga may kaugalingon nga generator, radio communication ug
broadcast equipment nga gisuportahan usab sa solar ug wind power, may CCTV
cameras nga nakasumpay sa LED television sa sulod aron Makita sa incident
commander ang kinatibuk-ang hulagway.
Gisaksihan usab ang pagpasa nga pag deploy sa mga tinugyanan sa City Disaster and
Risk Reduction Management Office ngadto sa lugar diin maset-up ang command
center, uga ng pag-abut usab sa Provincial DRRM pinaagi sa Tarsier 117 teams.
Mingresponde usab ang usa ka platoon sa Philippine Army aron makatabang sa mass
casualty incident operations.
Samtang kini nagpanghitabo, gipabarug usab duol sa nahitaboan ang Advance Medical
Post sa Philippine Army, nga padaganon usab sa mga sakop sa Tagbilaran Primary
Health Care Facilities, isip temporary nga ospital.
Samtang nagresponde ang CDRRM ug PDRRM apil ang Army medic troops,
gipangkarga sa stretchers ang mga may ginagmay nga angol samtang giderecho sa
mga ospital ang mga nagkinahanglan sa dugang pag-atiman.
Sa usa ka building, nataho ang duh aka tawo nga wala na makagawas pa, hinungdan
nga gipadala na dayun ang Search, Rescue and Retrieval Team dala ang mga himan
sama sa mga victom locators, life detectors, vibraphone ug vibrascope, mga chain saw,
circular saw, rescue hammers, maso ug pangbakbak sa semento aron makuha ang
nahugno-an sa building.
Human makuha sa SRR team ang mga biktima, maklit ug ulbo ang kalayo sa
nahignong building tungod sa gasul nga minghungaw, rason nga makapalihok sa
Bureau of Fire Protection alang sa dinaliang pagpatay sa kayo.
Sa nahitabo nga kaguliyang dala sa linug ug sa kahadlok nga mahutdan sa pagkaon,
gikataho ang pagpangawat sa mga supermarkets ug pagsulong sa mga tipiganan sa
pagkaon, butang nga nagtukmod sa Incident Command Team sa pagtawag sa
kapolisan ug sa Civil Disturbance Team aron pugngan ang katawhan sa pagpadayon sa
dautang laraw.
Bisan sa usa ka platoon sa mga pulis nga nagpugong sa bul-og sa katawhan, mitawag
dayon ang ICS sa bomber aron kapasiritan sa tubig ang katawhan sa pagbungkag sa
tapok niini.
Niining hitabo-a, mipagawas ug pahibaw ang mayor sa nagpa-ingon nga food relief,
paghupay sa kaguliyang ug kahingawa sa katawhan.
Samtang kining tanan nagpanghitabo, nakakuha ang Incident Command Station sa
pahibaw nga ang Office of the Civil Defense magpadala ug us aka team alang sa Rapid
Damage Assessment and Needs Analysis nga mag-sakay ug helicopter kay ang mga
pantalan ug airport, naguba usab sa linug.
Ang mismo nga RDNA team na ang mirekomendar sa ICTeam nga ide-escalate na ang
mga kalihukan sa disaster response, samtang pabalikon na ang tanan responders sa
base of operations alang sa ihap ug pagsubay sa ila na usab nga mga kahimtang.
Sa kalihukan nga minglanat ug usa ka oras kapin, nakadayeg ang Office of the Civil
Defense sa response nga napakita ug sa lebel sa pagpangandam na sa mga teams
nga molihok sa panahon sa kalamidad.
Apan, gipahinumdom pa gihapon niya ngadtos mga taga Tagbilaran ug taga Bohol nga
ang katalagman dili gayud matagna, mao nga mahinungdanon nga magbansay
kanunay hangtud nga mamahimo na nga kinaiya sa tanan ang pagbuhat sa anagayan
ug luwas nga buhaton kon makasugat sa nagkadaiyang scenario dala sa katalagman.
LIFTERS! Mingsenyas ang emergency reponders ug tabang gikan sa platoon sa army
medics aron mapadalhan dayun ug patslide ang biktima nga na-angol atul sa simulation
sa us aka linug diin ang CDRRM nagpakita sa NDRRM sa ilang kapasidad sa pagtubag
sa panginahanglan. Na-impress ang mga taga OCD sa gikapakita nga lebel sa
kamaayo sa response sa Tagbilaran atul sa NSED 2023. (Hulagway gikan sa PIA-
Bohol)
ADVANCE MEDICAL POST. Sulod sa 15 minutos, napabarug sa Army ang Advance
Medical Post sa lugar, us aka temporary nga ospital nga dumalahon sa mga health
service practitioners ug volunteers sa City Government aron magsilbi nga
unangpasilidad nga maghatag ug first aid ug mag screen niadtong kinahanglang
hatagan sa tukmang pagtagad, panahon sa linug nga ang mga ospital dagsaon sa mga
biktima. ((Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
P15K ayuda sa gobyerno sa mga rice retailers, ipanghatag na
Sinulat ni Elvira Bongosia
Sugdan na sa gobyerno ang pag-apod-apod sa P15,000 nga hinabang pinansyal
ngadto sa mga kwalipikadong negosyante ug bugas sa dili pa matapos ning semanaha.
Sa Laging Handa Public Briefing, si Department of Trade and Industry (DTI) Assistant
Secretary Agaton Uvero nagkanayon nga kining tabang sa gobyerno sa mga
apektadong rice traders base sa Executive Order No. 39 nga gi-aprobahan ni
Presidente Ferdinand “Bongbong” R. Marcos Jr.
Ubos sa EO, ang presyo sa regular milled rice gitakda sa P41 matag kilo samtang ang
well-milled rice gitakda sa P45 matag kilo.
Matud pa ni Uvero, ang listahan sa mga gagmay nga tigbaligya ug bugas gipailawom
pa sa verification. Base sa talaan sa DTI, adunay 25,000 ka rice retailers sa
tibuoknasod.
Giklaro ni Uvero nga ang price caps makaapekto lang sa regular-milled ug well-milled
rice, dili sa special rice.
“Wag malito, hindi lahat ng bigas ay covered ng price cap. Sa mga retailers naman,
tulong tulong tayo, within the week magsisimula ang ayuda o assistance para sa
naapektuhan ng mababang presyo,” matud pa ni Uvero sa Laging Handa briefing.
Matud pa niini nga ang Department of Social Welfare and Development (DSWD) maoy
magdumala sa paghatag ug hinabang pinansyal.
Giingong ang pondo alang niini kuhaon gikan sa Sustainable Livelihood Program (SLP)
sa DSWD.
Ang SLP dugay na nga programa sa DSWD diin nagtabang sa mga ordinaryong tawo
matag adlaw ug mga gagmay’ng negosyo nga apektado sama sa nahitabo karon nga
nagtakda ang gobyerno ug price cap sa bugas.
Ang DTI niingon niandtong Miyerkoles nga ang P15,000 nga tabang pinansyal alang sa
gagmay nga mga retailer sama niining tindahan sa bugas sa Dao Public Market sa
syudad sa Tagbilaran nga apektado sa gipahamtang sa gobyerno nga price cap sa
bugas ipagawas sulod ning semanaha. (Hulagway gikan sa PIA7-Bohol)
Balak Bisaya
ANG DUGO MO KINABUHI KO
Sinulat ni Engr. Rogelio Podelino
Ang kinabuhi sa tawo hinatag sa GINOO
Ampingan ug amomahan kini pag-ayo
Kay ang kinabuhi sa tawo usa ra
Dili abusohan aron sa kalibutan magdugay ka
Ang dugo importante sa kinabuhi
Nga naglatay sa kaugatan aron mabuhi
Kinahanglan magmatngon sa imong pagka-on
Aron ang imong lawas himsog ug lig-on
Ang dugo sa tawo dili mapalit sa botika
Kay dili kini mamugna sa makina
Ana-a ra kini mamugna sa lawas sa tawo
Kon ang gika-on sa tawo balanse pag-ayo
Ang pagpakuha ug dugo sa tawo
Daku ug ikatabang sa imong isigka tawo
Gawas pa maka pahimsog sa lawas
Kay mahulipan dayon ang dugo’ng migawas
Ang kampanya sa pagpakuha ug dugo
Gihingusgan matag tuig sa dakung paghago
Gitinguha nga maka pondo ug daghan’g dugo
Aron makatabang sa tawo nga dili na maghago
Ang pag-abuno sa imong dugo sa lain’g tawo
Nakahatag ug higayon nga mabuhi sa husto
Nasumpayan iyang kinabuhi tungod kanimo
ANG DUGO MO KINABUHI KO