nagpahinumdum sa mga katungdanan sa KunsumidorSinulat ni Sheryl B. PagaAng mga konsumidor sa kuryente dinhi sa dakbayan sa Tagbilaran gipahinumduman sa Bohol Light Company, Inc. (Bohol Light) kabahin sa ilang obligasyon isip mga konsumidor labi na gyud ang mga pamaagi aron makunhuran ug maminusan ang balayranan sa kuryente.Matud pa sa Bohol Light, aduna silay gisunod nga mga palisiya ug proseso alang sa hapsay nga pagpadagan sa panuga dinhi sa Franchise Area nga mao ang Tagbilaran City. Sumala sa giluwatan sa Bohol Light, adunay Magna Carta nga naglatid sa Consumer’s Rights and Obligations nga makita ug mabasa sa luyong bahin sa tagsa-tagsa ka nga mga electricity bills sa konsumidor.Usa sa pinaka-importante nga angay mahibaloan sa mga konsumidor ang kabahin sa obligasyon sa pagbayad sa monthly electricity bill aron malikayan ang kahasol kung maputlan.Kung aduna nay madawat ang usa ka konsumidor nga bill sa kuryente, gihangyo siya nga iyang paga hinumduman nga gihatagan siya ug napulo (10) ka adlaw aron pwede siyang mubayad nga walay penalty o surcharge. Kung pananglitan ang wala pagbayad sa iyang bill muabot na ug duha ka bulan (tungod kay wala niya mabayare ang unang bulan – previous month – nga siya nakadawat ug bill), aduna nay matatak nga Notice of Disconnection. Kung makita na sa usa ka konsumidor ang Notice of Disconnection, kinahanglan nga iyang pagabayaran gayud ang obligasyon didto sa buhatan sa Bohol Light. Ang disconnection process tungod sa mga overdue accounts gitatak ngadto sa mga billing statements; ug gihatagan ang konsumidor ug 48 hours gikan sa pagdawat niini aron pwede pa siyang mubayad sa balayrunon sa previous month or usa ka bulan. Ang Bohol Light disconnection team mobisita pag-una ngadto sa mga konsumidor nga naka takda sa disconnection aron personal nga pahinumduman ang maong konsumidor sa iyang obligasyon. Mao nga atong gihangyo ang tanan nga unta, atong hinumduman kanunay ang matag bulan natong balayrunon aron malikayan gyd ang kahasol kung kita maputlan.Kung aduna kitay mga hangyo or clarifications kabahin sa atong madawat nga mga billing statements, palihog bisitahi dayon ang BLCI billing section diha sa atong opisina aron mahatagan kini ug tukma nga katin-awan.Ang Bohol Light usab madasigon nga magpahibalo ngadto sa atong mga katawhan sa paghimo ug mga pamaagi aron kita makatipid sa paggamit sa atong kuryente pinagi sa paghatag ug prayoridad sa mga energy saving tips diha sa atong panimalay.Importante gyud ang paggamit sa kuryente “in a wise manner” tungod kay dako kini ug epekto ngadto sa atong financial budget ug ang maayo nga paggamit niini dako na kaayog ikatabang kanato.Ang simpleng mga pamaagi susama niining musunod: 1) Pagpalong sa mga nagsigang suga ug uban pang mga kahimanan kon kita mobiya sa usa ka lawak o lugar nga walay tawo nga naggamit sa maong kahayag; 2) Ang pag-unplug sa mga appliances kung wala na kini gamita; 3) Pagpuli sa daan nga mga bombilya ngadto sa LED diin mas taas ang iyang hours of usage ug gamay nga wattage pero ang iyang illumination pareha sa dagko nga wattage nga bombilya; 4) Paghatag ug pagpakabana aron mahibaloan kung ang atong mga cooking appliances susama sa rice cookers kung dili ba guba; 5) Pag-andam sa atong mga angay pagalutoon sa dili pa kini mag ON sa atong mga electric stove aron dali ra kining makuha; 6) Atong siguradohon, usab, nga ang atong mga appliances hinlo ug anaa sa maayong kondisyon aron dili dako ang oras nga magamit sa kuryente.Ato usab nga ipahibalo nga sa milabay’ng buwan sa Septyembre, ang residential consumer nag-bayad ug P13.98 per kilowatt hour (kWh) kung itandi sa P14.72 per kWh sa buwan sa Agosto, o adunay pag-us-os nga P0.74 per kWh; samtang ang commercial consumer nga nagbayad kaniadto ug P14.29 per kWh sa buwan nga Agosto, karon nagbayad na ug P13.58 per kWh, o dunay pagkunhod ug P0.71 per kWh.Among usbon, kung aduna kitay mga pangutana o clarification kabahin sa atong madawat nga mga billing statements, palihog ug tawag lamang sa atong hotline numbers at (038) 412-3503 / 501-7762 local 107. Pwede usab kitang mo text o motawag sa 09318524312.BISAYA NEWS PAGE 1MAO NI ANG BANNER STORY SA PAGE 1• BUTANGI NI UG PHOTO NI SHERYL PAGA• BUTANGI PUD UG PHOTO SA NEW MACHINE SA BLCIBLCI nagpahinumdum sa mga katungdanan sa KunsumidorSinulat ni Sheryl B. PagaAng mga konsumidor sa kuryente dinhi sa dakbayan sa Tagbilaran gipahinumduman sa Bohol Light Company, Inc. (Bohol Light) kabahin sa ilang obligasyon isip mga konsumidor labi na gyud ang mga pamaagi aron makunhuran ug maminusan ang balayranan sa kuryente.Matud pa sa Bohol Light, aduna silay gisunod nga mga palisiya ug proseso alang sa hapsay nga pagpadagan sa panuga dinhi sa Franchise Area nga mao ang Tagbilaran City. Sumala sa giluwatan sa Bohol Light, adunay Magna Carta nga naglatid sa Consumer’s Rights and Obligations nga makita ug mabasa sa luyong bahin sa tagsa-tagsa ka nga mga electricity bills sa konsumidor.Usa sa pinaka-importante nga angay mahibaloan sa mga konsumidor ang kabahin sa obligasyon sa pagbayad sa monthly electricity bill aron malikayan ang kahasol kung maputlan.Kung aduna nay madawat ang usa ka konsumidor nga bill sa kuryente, gihangyo siya nga iyang paga hinumduman nga gihatagan siya ug napulo (10) ka adlaw aron pwede siyang mubayad nga walay penalty o surcharge. Kung pananglitan ang wala pagbayad sa iyang bill muabot na ug duha ka bulan (tungod kay wala niya mabayare ang unang bulan – previous month – nga siya nakadawat ug bill), aduna nay matatak nga Notice of Disconnection. Kung makita na sa usa ka konsumidor ang Notice of Disconnection, kinahanglan nga iyang pagabayaran gayud ang obligasyon didto sa buhatan sa Bohol Light. Ang disconnection process tungod sa mga overdue accounts gitatak ngadto sa mga billing statements; ug gihatagan ang konsumidor ug 48 hours gikan sa pagdawat niini aron pwede pa siyang mubayad sa balayrunon sa previous month or usa ka bulan. Ang Bohol Light disconnection team mobisita pag-una ngadto sa mga konsumidor nga naka takda sa disconnection aron personal nga pahinumduman ang maong konsumidor sa iyang obligasyon. Mao nga atong gihangyo ang tanan nga unta, atong hinumduman kanunay ang matag bulan natong balayrunon aron malikayan gyd ang kahasol kung kita maputlan.Kung aduna kitay mga hangyo or clarifications kabahin sa atong madawat nga mga billing statements, palihog bisitahi dayon ang BLCI billing section diha sa atong opisina aron mahatagan kini ug tukma nga katin-awan.Ang Bohol Light usab madasigon nga magpahibalo ngadto sa atong mga katawhan sa paghimo ug mga pamaagi aron kita makatipid sa paggamit sa atong kuryente pinagi sa paghatag ug prayoridad sa mga energy saving tips diha sa atong panimalay.Importante gyud ang paggamit sa kuryente “in a wise manner” tungod kay dako kini ug epekto ngadto sa atong financial budget ug ang maayo nga paggamit niini dako na kaayog ikatabang kanato.Ang simpleng mga pamaagi susama niining musunod: 1) Pagpalong sa mga nagsigang suga ug uban pang mga kahimanan kon kita mobiya sa usa ka lawak o lugar nga walay tawo nga naggamit sa maong kahayag; 2) Ang pag-unplug sa mga appliances kung wala na kini gamita; 3) Pagpuli sa daan nga mga bombilya ngadto sa LED diin mas taas ang iyang hours of usage ug gamay nga wattage pero ang iyang illumination pareha sa dagko nga wattage nga bombilya; 4) Paghatag ug pagpakabana aron mahibaloan kung ang atong mga cooking appliances susama sa rice cookers kung dili ba guba; 5) Pag-andam sa atong mga angay pagalutoon sa dili pa kini mag ON sa atong mga electric stove aron dali ra kining makuha; 6) Atong siguradohon, usab, nga ang atong mga appliances hinlo ug anaa sa maayong kondisyon aron dili dako ang oras nga magamit sa kuryente.Ato usab nga ipahibalo nga sa milabay’ng buwan sa Septyembre, ang residential consumer nag-bayad ug P13.98 per kilowatt hour (kWh) kung itandi sa P14.72 per kWh sa buwan sa Agosto, o adunay pag-us-os nga P0.74 per kWh; samtang ang commercial consumer nga nagbayad kaniadto ug P14.29 per kWh sa buwan nga Agosto, karon nagbayad na ug P13.58 per kWh, o dunay pagkunhod ug P0.71 per kWh.Among usbon, kung aduna kitay mga pangutana o clarification kabahin sa atong madawat nga mga billing statements, palihog ug tawag lamang sa atong hotline numbers at (038) 412-3503 / 501-7762 local 107. Pwede usab kitang mo text o motawag sa 09318524312.
Bohol Water muatiman gyud sa reklamo sa mga konsumidorNamatikdan sa buhatan sa Bohol Water Utilities, Inc. (Bohol Water) nga ang kasagaran nga reklamo sa mga konsumidor mao ang pagta-as sa balayronon nga napatik sa ilang water bill niining bulana ug lakip na sa mi-aging bulan sa Agosto. Nagpahibalo ang Bohol Water nga ang mga hinungdan sa pagsaka o kalit nga pagsaka gikan sa normal nga konsumo mao kining mga mosunod: 1) Adunay leak sa sulod sa linya sa konsumidor nga makarga na sa metro. Mao kini ang gitawag ug “after meter leakages”; 2) Adunay leak sa linya sa konsumidor gikan sa metro o kwentador padulong sa panimalay ilabi na kon ang panimalay halayo sa kalsada o lugar diin nahimutang ang maong metro; 3) Sayop nga pagbasa sa metro o erroneous meter reading o depektoso nga metro; 4) Pagsaka sa balayronon tungod sa pag implementar sa bag-o nga taripa.Ug tungod sa maong pagsaka sa water bill nga hasinati sa usa ka konsumidor, gi-awhag gayod ang maong konsumidor sa pagbisita sa opisina sa Bohol Water aron masusi ug unsa ang mga hinungdan sa maong pagsaka aron mahatagan dayon ug dinalian nga aksyon ug solusyon ang maong problema.Ang pag-atiman sa mga reklamo sa mga konsumidor ubos sa pagdumala sa Customer Services Section ug ang mga kawani nga hingtungdan sa maong buhatan mao ang mohaatag ug dinalian aksyon aron malikayan ang susama nga problema sa sunod nga reading period.
P15M housing sa Eskayasa Taytay, pasugdan na
Sinulat ni Rey Anthony ChiuKawhaan ug tulo ka mga balay nga single detached units nga ang katunga hinimo sa kahoy ug ang katunga, kongketo ang sa dili madugay sugdan na sa pagtrabaho alang sa mga indigenous peoples (IP) sa Taytay Duero.Kini human gilagdaan sa National Housing Authority (NHA) pinaagi ni Bohol Field Manager Genesis Manalili, ug sa National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) nga girepresentahan ni NCIP Regional Director for Region 6 ug 7 Ana Burgos ug gisaksihan sa mga kadagkuan sa Indigenous Cultural Community (ICC) sa Taytay pinangulohan ni Hilario Galambao, ang amended nga Memorandum of Agreement alang sa ipatuman nga IP Housing Program, gikan sa kagamhanan.“Sa dili madugay, himoon na ang ground breaking alang sa P15 million nga housing project, human usab sa makuti nga konsultasyon sa mga benepisaryo ug sa IP Community aron ang desinyo niini mohaum pa gihapon sa kinaiya ug bansay sa kultura sa mga Eskaya,” taho ni Manalili.Didto sa NCIP inter-agency Community Visitation to the Eskaya Ancestral Domain, duha na ka semana ang milabay, gitaho usab ni Manalili, nga una lang nga makabenepisyo ang mga Eskaya nga taga Taytay, apan may susama usab nga mga proyekto ang gitagana alang sa Biabas, Guindulman; Lundag, Pilar ug Cantaub, Sierra Bullones IP Communities.Dugang niya, apil sa preyekto sa pag-ugmad ang tag 10 metros nga mga karsada pasulod, ug 6 metros nga agi-anan sulod sa housing facility. Ang matag lote sa balay may 80 metros kwadrado nga area (8 metrros x 10 metros), 23.5 metro kwadrado nga floor area, 2.5 o 2 metros nga setback sa atubangan ug luyo ug tag 1 metros ang setback sa kilid.Sa laing bahin, giduso pa sa NHA ang pagpapundo sa pagpahiluna sa land development alang sa IP Housing project sa mga Eskaya sa Lundag, Pilar ug sa Cantaub Sierra Bullones.Gilantaw sa NHA ang grant gikan sa nasud sa China nga maoy pundo nga gamiton alang sa pagpatukod sa mga balay sa Eskaya ilabi na kadtong pundo nga alang sa hinabang sa mga biktima sa bagyo nga Odette. Taho usab niya nga giprograma sa NHA ang pagpasubasta na sa housing projects sa sulod niining tuiga.
DUGANG BENEPISYO SA MGA IPS. Gitaho ni NHA Bohol District Office Genesis Manalili nga lagdaan na nila sa NCIP ang MOA alang sa pagpatuman sa P15M nga Indigenous Peoples Housing Project nga igroundbreak na sa dili madugay didto sa Taytay Duero, samtang isunod na ang sa Lundag Pilar ug Cantaub Sierra Bullones IP communities. (Hulagway gikan sa PIABohol)NMP nagtugyan 4 ICP markersngadto sa Bohol, TagbilaranSinulat ni Rey Anthony ChiuGitugyan sa National Museum of the Philippines (NMP) ngadto sa Kagamhanang Probinsyal sa Bohol ug sa Syudad sa Tagbilaran and upat ka Important Cultural Property markers agi ug timaan sa pagtugyan usab sa pag-atiman, pagdumala ug pagpatunhay sa mga kabtangan nga giisip na nga mahinongdanon nga kabilin sa katawhan. Gitunol ni NM Director for the Visayas Museum Atty Ma. Cecilia Tirol ngadto sa Kagamhanang Probinsyal ang timaan sa ICP alang sa Escuela de Ninas ug sa Plaza Rizal samtang ngadto kang Mayor Jane Yap ang kasuwatan sa pagtugyan sa Beldia Heritage House ug sa Balili Heritage House isip mga ICP sa Tagbilaran. Mismo silang Architects Gloria Balili-Katz ug Norma Beldia ang mibarug sa mga tag-iya sa mga balay kabilin nga nahisukip sa mga isipon na nga mahinungdanong kulturanhong kabilin, diha nga naghimo ang City Events, Culture and Arts Office, Tagbilaran City Council for Culture and the Arts ug Tagbilaran City Tourism Office sa cultural mapping dili pa lamang dugay. Ang Beldia Heritage House nahimutang s aPoblacion Ubos sa Tagbilaran City ug giisip nga usa sa mga maayo pagpapreserbar nga balay nga may tisa nga atop ug giingon nga may pagkakpoya sa mga arkitekto nga ininsek. Ang balay gipanag-iya ni Don Esteban Butalid, gobernadorcillo ug negosyante ug kini maoy nahimong munisipyo sa Tagbilaran sa iyang kapanahonan. Ang balay napalit ni Judge Anti Beldia niadtong 1070 ug ang banay niin, mao na karon ang nag-atiman sa esktraktura.Sa laing bahin, ang Balili Heritage House nga makit-an sa suok nga bahin sa Jacinto Borja Street usa sa mga gitipigan nga kabtangan sa syudad. Ang balay nagpakita sa desinyo nga chalet sa panahon sa mga Amerikano, chalet nga nahimutang sa usa ka tanaman nga magganoy kanimo saka sa naglikos nga hagdan paingon sa engrande nga guwa sa ikaduhang ang-ang sa balay.Dinhi nga balay permi nga magkatapok ang mga datu ug kwartahan sa Bohol, ilabi na kon may bisita silang politico gikan sa kaulohan. Gidesinyo sa klase nga Art Noveau, ang Balili mansion nagpabiling wala matandog, ug nagpakita pa gihapon sa mga dagkong arko, poste nga kahoy, nga pinakurba nga mga eskina, ug sa hagdang semento nga nagkurba.Ang Escuela de Ninas maoy na ang nagpabilin sa duha ka eskwelahan sa panahon sa mga Kastila: ang Escuela de Ninos, demalas nga gigun-ob aron katukoran sa Philippine National Bank sa pikas kilid sa Kapitolyo. Kini karon mao nay gihimo nga buhatan sa Bohol Tourism Information Office ug gipanag-iya sa National Museum nga karon gitugyan na usab sa pag-atiman sa Kapitolyo. Ang Plaza Rizal, naporma human sa Ikaduhang guerra, ug gipamugna ni Gov. Gen Kirkpatrick aron sa paghandum ug pagtamud ka Jose Rizal, ug sa mga Bol-anon. Ang pagtugyan, nahitunong usab kanus-a ang tibuok kalibutan nagasaulog sa World Tourism Day ug pagtak-op sa Buwan sa Creative Industries. Matud ni City mayor Jane Yap, ang pagtugyan us aka importante nga gutlo sa kasaysayan sa syudad, tungod kay dungan sa pagtukas sa tabil sa mga timaan, gipasidunggan usab ang kagahapon sa syudad, ang mga karaang balay kabilin magsilbe nga tamboan sa kagahapon nga pagpahinumdom sa matag usa sa mga katawhan kanhi ug sa ilang mga paghago ug paningkamot samtang magseguro usab nga ikapadayon ang kabiling Tagbilaranon. Tumbok sa mayor ang pagpatunhay sa kultura, ang pagsumpayg balik sa kagahapon nga nagsaysay sa pagkamalungtaron ug pagkamamugnaon sa mga katawhan ning syudad. Sa katungod ni Gobernador Erico Aristotle Aumentado, si Atty Handel Lagunay, Provincial Legal Officer mibutyag nga ang mga karaang balay kabilin, mga saksi sa pag-ugmad sa Tagbilaran, ung unta kini makapaaghat sa katawhan sa pagpaningkamot sa pagpanalipod niini ug sa pagpatunhay niini, sisp mga ang-ang nga magapadayon sa Bohol ngadto sa iyang stratehikanhong katuyuan. Sa National Museum of the Philippines, si Atty Tirol midason nga ang upat ka markers nga gitugyan, kabahin lamang ug may laing walo pa pa ICP nga ideklara sa sunod buwan. Niini, matud niya, ang Bohol na ang naghupot sa record sa may labing daghan nga ICP sa tibuok nasud nga deklarado na ug napahimutang na sa pagpanalipud sa mga kagamhanan.
TINIMAN-AN. Gitukas sa mga opisyales ang timaan sa ICP sa Escuela de Ninas human sa yano nga seremeonyas sulod sa National Museum Bohol Sept 27. Makit-an dinhi si NMP Director for Visayas Museums Atty. Ma. Cecilia Tirol, Provincial legal officer Atty. Handel Lagunay, City mayor Jane Yap, Vice Mayor Adam Relson Jala ug NM Bohol Rachelle Lacea. (Hulgway gikan sa PIA-Bohol)
UPAT SA NAPULOG DUHA. Gitugyan sa NMP ang upat ka importante nga kulturanhong kabilin sa syudad sa saad nga may walo pa nga itugyan sa sunod buwan, matud ni NMP Director for Visayas Museums Atty Ma Cecilia Tirol. Gitugyan karon ang Plaza Rizal, Escuela de Ninas, Beldia ug Balili Heritage Houses. (Hulgway gikan sa PIA-Bohol)
Kapitolyo, di na makapugongpagpabalhin sa CPG mansionSinulat ni Rey Anthony ChiuDagway ug wala nay mahimo ang Kagamhanang Probinsyal sa pagpugong sa pamilya Polestico-Garcia nga pugngan pa ang pagkuha sa mga handumanan nga kabilin ni Kanhi Presidente Carlos P. Garcia nga diha gipahimutang sa President Carlos P Garcia (PCPG) house.Kini human mipahibaw ang mga sumusunod sa kanhi Presidente nga ila na nga gamiton ang luna nga gitarukan sa CPG house nga giilang CPG Museum.Kahinumduman nga misuwat ngadto kang Gobernador Erico Aristotle Aumentado si Ma. Carla Garcia-Campos, sumusunod ni Presidente Carlos P. Garcia, kabahin sa pagkuha sa mga nahibilin’g kabtangan nga sa kanhi presidente nga gipadisplay sa CPG Museum.Matud ni Campos, bugtuon na sa banay nga Garcia ang kasabutan nga ilang gilagdaan tali sa banay nga Garcia ug sa Talibon Real Estate and Development Corporation (TREDEC), kinsa maoy tag-iya sa CPG Museum, ug sa Pres. Carlos P. Garcia Foundation Incorporation (PCPGFI), kinsa mao usab ang nagdumala ug nagmintinar sa CPG Museum.Dugang ni Campos ngadto sa Gobernador nga ang pagpull-out sa mga kabilin, aron ikabalhin na kini ngadto sa pagtipig sa National Museum sa Bohol nga anaa sa karaang Kapitolyo.Una na nga gidawat ni Director Jeremy Barns, ang director general sa NMP ang pipila ka mga butang sa CPG Museum, pinaagi sa Deed of Donation.Labing daku niini mao ang life size painting ni National Artist for Painting Fernando Amorsolo, sa kanhi Presidente uban sa iyang asawa nga si Leonila D. Garcia, gawas pa sa mga muwebles, mga suwat nga iya sa president ug mga hulagway.Gani, kon dili ikabalhin ang mga gamit dinhi, nakigsabut na ang banay nga Garcia sa Las Casa Filipinas de Acuzar aron ilang idonar ang tibuok balay sa CPG Museum, aron bungkagon ug ireassemble sulod sa cultural heritage ug tourist site sa Bataan.Pinaagi usab sa kasabutan sa usufruct, gipagamit sa mga Garcia ang 393 sqm nga lote sa ngalan sa Pres. Carlos P. Garcia Foundation Inc. (PCPGFI) aron matukoran ug buhatan, ticketing office, tigumanan ug café, sa panahon ni kanhi Gob Edgar Chatto.Nabisita na usab sa National Museum ang CPG museum ug nalista na ang mga butang kabilin nga ibalhin na sa NM Museum sa Bohol, diha sa karaang Kapitolyo.Gawas niini, walay lakip ang Kapitolyo sa Deed of Usufruct alang sa nahisgutang lugar.Minghangyo na usab ang banay nga Garcia ni kanhi Gob. Art Yap nga ibalhin na ang CPG Museum ngadto sa lain nga lugar sron mapatuman na sa banay nga Garcia ang ilang katungod sa luna.Gani, kon paliton man sa Kapitolyo ang luna, ang pangutana kon ikabalik pa ba sa NMP ang mga kabtangan nga gidonar na.Niini nga sitwasyon, sa Atty. Paul Magallano, nga nagrepresentar sa Bohol Provincial Legal Office, mipasabut nga walay legal nga barugan ang Kapitolyo sa paghagit sa banay nga Garcia ug nga walay legal ground ang Kapitolyo aron burukahon ang katungod sa mga tag-iya, ug dagway gyud ug walay lain nga pili-anan diin modaug ang tanan, kon dili ang pag-aproba na lang sa pagtanyag.