SAAD Phase 2, gilusad sa Bohol
Sinulat ni Elvira Bongosia
ilusad sa Department of Agriculture (DA) Central Visayas ang
Phase 2 sa Special Area for Agricultural Development (SAAD)
program sa lalawigan sa Bohol niadtong Nobyembre 21.
Alang sa SAAD Phase 2, adunay kinatibuk-an nga 550 ka mga
mag-uuma sa probinsya ang nalista aron makadawat ug mga
proyekto ug interbensyon sa sunod nga 6 ka tuig tungod kay ang
programa magsugod sa 2023-2028.
Onse ka mga lungsod nga naglakip sa Albur, Anda, Batuan,
Clarin, Cortes, Dagohoy, Lila, Loay, San Isidro, Sevilla ug
Sikatuna ang naapil sa Phase 2 sa programa.
Aron makab-ot ang tumong sa programa sa pagtabang sa mga
mag-uuma sa hilit nga mga dapit sa lokalidad sa pagpalambo sa
ilang kinabuhi pinaagi sa livelihood projects, specialized training,
ug marketing sa mga produkto, si SAAD National Director
Ulysses J. Lustria Jr. nangayo ug tabang sa pag-promote sa
programa.
“E-promote po natin yung SAAD. Let’s continuously defend our
budget, yearly kasi ang defense ng budget ng SAAD,” matod ni
Lustria samtang naglaum usab siya nga ma-institutionalize ang
programa sa umaabot.
“Malay natin after Phase 2, maging institutionalize na yung SAAD.
Di natin alam, vision po natin yun,” dugang ni Lustria.
Si Mario Lagura, mag-uuma nga benepisyaryo sa lungsod sa
Bien Unido mipaambit kon sa unsang paagi ang programa
nakatabang sa iyang pamilya nga makabangon gikan sa paghasi
sa bagyong Odette niadtong 2021 nga miguba dili lamang sa
ilang balay kon dili sa ilang panginabuhian.
“Sa bag-o pa mobagyo ang Odette, aduna name nadawat nga
mga binhi sama sa mais ug mani nga gikan sa SAAD. Ang maong
mga binhi ang akong gipule ug tanom sa mga tanom nako nga
gilarot ug gilabay sa bagyong Odette,” asoy ni Lagura.
Gipasalamatan niya ang programa sa SAAD tungod kay
nakatabang kini sa pagsuporta sa inadlaw nga konsumo sa iyang
pamilya ug pagpaeskwela sa iyang mga anak.
Dungan sa paglusad sa SAAD Phase 2, ang top performing
SAAD Phase 1 sa probinsya giila usab base sa ilang mga
nahimo, pagdumala sa proyekto ug pagkabag-o.
Ang top performing SAAD Phase 1 naglakip kang Renante C.
Daguig sa Minol Rice and Vegetables Farmers Association
(MRVFA); Nenita E. Rosas sa Taytay SAAD Farmers Association
(TASAFA); ug Melinda B. Binondo sa Campamanog Carabao and
Vegetables Farmer’s Association (CACAVEFA).
Ang SAAD usa ka espesyal nga programa sa DA nga gidesinyo
sa pagsumpo sa mga epekto sa sosyo-ekonomikanhong kakabus
sa mga dapit nga naigo sa panagbangi, nahilit, bulnerable sa
kalamidad sa nasud pinaagi sa paghatag ug mga proyektong
pang-agri-livelihood sa mga mag-uuma sa kabanikanhan.
Ang SAAD motabang ug mosangkap sa mga benepisyaryo nga
mag-uuma gikan sa produksiyon hangtod sa yugto sa
pagpamaligya hangtod nga sila moapil sa komersyal nga
produksiyon sa humay, mais, kahayupan, o taas nga kantidad
nga tanum. Ang Farmer’s Cooperative and Associations (FCAs)
padayon nga tabangan sa SAAD sulod sa 6 ka tuig hangtod sa
panahon nga sila independente nga makadumala sa ilang
negosyo.
SAAD Stakeholders Pledge of Commitment. Isip partners ug
stakeholders sa SAAD Phase 2 Program, ang local government
unit partners misaad sa ilang hingpit nga pasalig sa programa sa
probinsya sa Bohol atol sa paglusad sa SAAD Phase 2 sa
probinsiya niadtong Nobyembre 21, 2023 sa Reyna’s The Haven
and Gardens sa syudad sa Tagbilaran. (Hulagway gikan sa PIA-
Bohol)
5 ka tuig nga ‘tax holiday’ itanyag
Sa magpatukod ug proyekto sa RE
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Kong matuman ang ordinansa, ang tanan nga proyekto sa
Renewable Energy (RE) sa Bohol nga matukod ug mapadagan
human sa pagpaepektibo sa ordinansa, may 5 ka tuig nga tax
holiday o dili mobayad sa proyedad real sugod sa ilang pag-
padagan sa negosyo.
Kini maoy haylo sa Kagamhanang Probinsyal alang sa mga
tigpamuhunan nga magpahimutang sa ilang mga proyekto sa RE
dinhi.
Ug kon ang ang nahisgutang tigpamuhunan ming-apply sa mga
insentibo nga gipataban sa Provincial Ordinance 2021-019, o ang
mas nailha nga ‘Bohol Economic Development and Investment
Code in the New Normal’, magsugod ang ilang pag-enjoy sa
walay bayad nga paggamit sa proyedad real sugod sa
pagkasunod tuig human nila makuha ang ilang certificate of
registration gikan sa Bohol Investment Board (BIB).
Kini maoy unod sa gisugyot nga Orinansa No. 005-2023 nga
nagdeklara sa Bohol isip lalawigan nga ubay sa kalikopan ug
limpyo nga enerhiya, samtang may pagkiling ngadto sa mga
binag-ong pag-ugmad sa renewable energy, ug pagtagana ug
mga insentibo alang niini.
Gipanday ug gisugyot nga himoong local nga ordinansa ni Board
Member ug Atty Jiselle Rae Villamor, ang balaodnon nagtutok sa
paghatag ug mga palubag ngadto sa mga buot mosulod sa Bohol
alang sa paggamit sa biomass, geothermal, hydropower, solar, o
wind energy aron makahimo ug koryente.
Gitagana usab kini alang sa bisan kombinasyon sa hain man
niining mga tinubdan o kadtong mogamit sa mga teknolohiya nga
nahasubay sa RE.
Si Villamor, kinsa ig-agaw ni Gob Erico Aristotle Aumentado,
mipadayag nga kini usab agi ug pagtubag sa saad sa gobernador
nga magpatukod ug mga tinubdang kasaligan dinhi aron dili na
mahimong biktima sa rehiyonal nga mga pagkapakgang sa
serbisyo sa suga nga dagitab.
Matud ni Villamor nga kini lakip na s amga nag-unang obligasyon
sa Bohol ug sa tanan nga mga Lokal nga Kagamhanan, mga
departamento, mga nagpakatay sa serbisyo sa koryente ug mga
nagmugna sa koryente nga paninguhaon ang pagduso, pagpa-
abante ug pag-ugmad sa nga tinubdan sa RE.
Niini, ang kagamhanang Probinsyal nagpahiluna na sa mga
lakang dungan sa pagduso sa kaugmaran ug paggamit sa mga
proyekto nga RE samtang maghatag ug mga insentibo pasalamat
sa mga mamuhunan niini.
Ug masabut lamang iusab nga sagopon niini ang mas
malungtaron ug kasaligan nga tinubdan samtang gawngan ang
paggamit sa hugaw nga mga sugnod ilabi na sa pagpatukod ug
planta sa koryente nga magagamit sa uling.
TAX HOLIDAY. Lima ka tuig nga dili mobayad sa gitarukan nga
mga yuta, kini mao’y haylo sa Bohol alang sa mga mamuhunan
ug tinubdan sa renewable energy ug magnegosyo niini dinhi,
segun pa sa ordinansahon nga giduso ni BM Jiselle Rae Villamor.
Ang hulagway kuha sa wind farms sa Guimaras. (Hulagway gikan
sa PIA-Bohol)
Christmas cash gift sa mga GSIS pensioners ipagawas
sugod sa Disyembre 6
Sinulat ni Elvira Bongosia
Gianunsyo sa Government Service Insurance System (GSIS) nga
karong Disyembre 6, sugdan na nila ang pag-isyu sa mga
pinaskuhan nga cash gifts sa ilang mga tiguwang ug mga
pensiyonado nga adunay kakulian sa panglawas.
Nasayran nga mokabat sa P3.47 bilyones ang kinatibuk-ang
kantidad ug hapit 300,000 ang mga benepisyaryo niini.
Ang kantidad sa “cash gift” katumbas sa usa ka buwan nga
pension apan dili kini molapas sa P10,000.
Ang mga kwalipikado mao kadtong nakadawat ug regular nga
binuwan nga pension ug napamatud-an nga buhi hangtod sa
miaging Nobyembre 30.
Ang survivorship pensioners, dependent pensioners, pensioners
subay sa RA 7699 (Portability Law), ingon man kadtong
nakadawat ug pro-rata pensions, dili makadawat ug cash gift.
Ang mga bag-ong pensiyonado gikan sa 2019 hangtod 2023 nga
naka-avail sa hinanaling pensyon ug 18 ka buwan nga bayad sa
salapi ubos sa Republic Act 8291 dili pa usab makadawat sa cash
gift. Magsugod sila sa pagdawat sa ilang Christmas cash gift lima
ka tuig human sa petsa sa ilang pagretiro.
Ang mga retirado nga naka-avail sa lima ka tuig nga lump sum ug
kinsa magpadayon sa ilang regular nga binuwan nga pensyon
pagkahuman sa Disyembre 31, 2023 dili usab kwalipikado alang
sa benepisyo.
Ingon usab, ang mga miyembro sa GSIS nga nabulag sa serbisyo
sa gobyerno gikan sa 2006 hangtod 2023 sa wala pa moabot sa
60 anyos ug nagsugod sa pagdawat sa ilang regular nga binuwan
nga pensyon tali sa 2019, 2020, 2021, 2022, ug 2023 dili
kwalipikado. Madawat lang nila ang cash gift lima ka tuig human
regular nga makadawat sa ilang pension.
Mga establisemento sa 8 ka lungsod
Gibansay ug “First Aid” sa DOLE-BFP
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Walo ka mga lungsod sa Bohol kang kinsa nga mga gagmay nga
mga establisemento nga nahimoan ug Technical Advisory Visits
(TAV) sa Department of Labor and Employment (DOLE) ang
gihatagan ug higayon nga makahimo ug bansaybansay sa
Emergency First Aid (EFA) aron makapasar na sa
panginahanglan sa DOLE.
Pinaagi sa Bureau of Fire Protection (BFP), gikompleto sa DOLE
ang rekisitos sa 369 ka mga micro-establishments nga
namatikdan sa DOLE nga walay nabansay nga EFA, nga
importante sa usa ka trabaho-an sa pagpanalipod sa kaluwasan
sa ilang mga trabahante.
Ang pagbaton ug nabansay nga EFA usa sa mga hinungdan nga
ang establisemento dili makasubay sa mga panginahanglan alang
sa compliance sa Department Order No 238, series of 2023.
Niining paagi, nahatagan ug libre nga siyam ka sesyon nga
bansay bansay sa EFA ang mga establisemento nga anaa sa
Albur, Danao, Dauis, Panglao, Talibon ug sa Tagbilaran City.
Ang DOLE, pinaagi sa DOLE Bohol Field Office, maoy nakigsabut
sa BFP nga mohatag sa libre nga mga bansay, aron mamahimo
na ug compliance and mga establisemento sa panginahanglan sa
ahensya.
Ubos sa Department Order No. 238, Series of 2023, ang tanan
nga mga micro-establishments nga nakit-an nga may suliran sa
pagcomplay sa rekisitos atul sa TAV, gihatagan lamang ug 3 ka
buwan nga pagcomply niini sa dili pa mahimoan ug labor
inspection.
Ang mga bansay gisugdan niadtong Octobre 6 ngadto sa 25,
2023.
Ang EFA nga bansay magtudlo sa mga establisemento kon unsay
buhaton sa panahon sa emerhensya ilabi na sa pagtamud sa
Occupational Safety ug Health Standards, sama sa pagpatang-on
sa samad, pag-atiman sa bali sa bukog, ug sa Cardio Pulmonary
Resuscitation.
Gidayes usab ni DOLE-7 Regional Director Lilia A. Estillore ang
Bohol Field Office sa kalihukan nga mahimong nag-una nga
kalihukan sa tibuok nasud, tungod usab sa abag sa BFP.
DOH-7 nagsaulog sa UHC champions;
Mga ospital sa Bohol, gipasidunggan
Sinulat ni Elvira Bongosia
Sa usa ka dalaygon nga lakang sa pagtuman sa mandato sa
Universal Health Care (UHC) Act, ang Department of Health
(DOH) Central Visayas miila sa upat ka provincial government
hospitals, duha ka DOH-run hospital ug duha ka pribadong
tambalanan sa Bohol atol sa inaugural Hospital Summit ug
Awarding Ceremony.
Ang kalihokan nga gipahigayon niadtong Nobiyembre 17, 2023,
sa Summit Galleria Cebu, nag-ila sa mga paningkamot sa mga
ospital sa Central Visayas ug mga pasilidad sa pag-atiman sa
panglawas sa ilang dakong kontribusyon sa pagkab-ot sa mga
tumong sa UHC.
Atol sa maong kalihukan, ang nagkalain-laing ospital ug pasilidad
sa panglawas sa Central Visayas giila sa ilang talagsaong
performance sa mosunod nga mga kategorya: Medical
Certification of Cause of Death Assessment (MCCOD), Client
Experience Survey (CES), Infection Prevention and Control (IPC)
Week Celebration , ug Programa, Green Viability Assessment
(GVA), Patient Safety Program (PSP), National Voluntary Blood
Services Program (NVBSP), Health Care Waste Management
(HCW), Non communicable Diseases Section (NCDS), ug
Integrated Hospital Operations Management (IHOMP).
Gipasidunggan sa DOH-7 ang Garcia Memorial Provincial
Hospital (GMPH) sa lungsod sa Talibon, Teodoro B. Galagar
District Hospital (TBGDH) sa Jagna, Natalio P. Castillo Memorial
Hospital (NCMH) sa Loon, ug Francisco Dagohoy Municipal
Hospital (FDMH) sa Inabanga.
Ang TBGDH nakadawat ug tulo ka pasidungog: bronze awardee
sa Healthcare Waste Management Program; Silver awardee
alang sa Infection Prevention and Control Week Celebration
TikTok Challenge; ug usa ka gold award alang sa ilang Infection
Prevention and Control Program.
Gisundan sa GMPH nga nakadawat ug duha ka awards, usa
alang sa ilang Infection Prevention and Control Program ug usa
alang sa Integrated Hospital Operations Management Program.
Ang NCMH ug FDMH matag usa nakadawat ug usa ka award,
diin ang kanhi giila nga usa sa labing maayong tigpatuman sa
Medical Certification on Cause of Death Program ug ang ulahi
alang sa Healthcare Waste Management Program-Infirmary
category.
Ang mga tambalanan nga gipadagan sa DOH, ang Gov.
Celestino Gallares Memorial Medical Center (GCGMMC) ug Don
Emilio Del Valle Memorial Hospital (DEDVMH) sa Ubay
nakadawat usab ug mga pasidungog.
Ang DEDVMH nakadawat ug lima ka pasidungog nga naglakip
sa: 3 ka Green Stars for Green Viability Assessment; silver
awardee alang sa Integrated Hospital Operations Management
Program; bronze awardee alang sa IPC Photo Journalism; ug
giila isip usa sa labing maayong tigpatuman sa Medical
Certification Cause of Death; ug Client Experience Survey
Responsive Report.
Samtang ang GCGMMC nakadawat ug silver award alang sa
Infection Prevention and Control Program; silver awardee alang
sa Integrated Hospital Operations Program; ug giila isip usa sa
labing maayong tigpatuman sa Medical Certification on Cause of
Death.
Ang ubang Hospital Summit Awardees mao ang duha ka
pribadong ospital sa Bohol – ang Holy Name University Medical
Center Inc. ug CDG Bohol Doctors’ Hospital.
Ang Holy Name University Medical Center Inc. nakadawat ug gold
award alang sa HCW Level II; silver award alang sa IPC Level II;
MCOOD distinguished awardee; ug CES distinguished awardee.
Samtang ang CDG Bohol Doctors’ Hospital nakadawat ug
parehong bronze award alang sa HCW Infirmary Level ug IPC
Infirmary Level.
Ang talagsaong panagtapok nagsaulog sa kahinungdanon,
nagpasiugda sa padayon nga pag-uswag sa ospital ug pasilidad
sa panglawas sa Central Visayas, nga sa kataposan nakatampo
sa pagpauswag sa serbisyo sa pag-atiman sa panglawas ug sa
katumanan sa UHC alang sa mga Pilipino.
Si Francisco Dagohoy Memorial Hospital (FDMH) Chief of
Hospital Dr. Victor Alan Torrefranca (nagkupot sa plake) ang
nidawat sa pasidungog nga nag-ila sa FDMH isip usa sa labing
maayong tigpatuman sa Healthcare Waste Management
Program-Infirmary category atol sa Hospital Summit ug Awarding
Ceremony nga gipahigayon niadtong Nobyembre 17 , 2023, sa
Summit Galleria Cebu. (Hulagway gikan sa DOH Central Visayas)
DOH nagpasidaan batok sa peke nga
VaxCertPH accounts sa socmed
Sinulat ni Elvira Bongosia
Gipahimangnoan sa Department of Health (DOH) ang publiko
bahin sa mga malimbungon nga social media account nga
nagpakaaron-ingnon nga opisyal nga COVID-19 vaccination
registry website.
Matud pa sa gipagawas nga pahayag sa DOH, ang mga peke
nga account nangayo ug salapi bugti sa pagparehistro sa
VaxCertPH, ang opisyal nga digital vaccination certificate sa
Pilipinas.
Ang DOH kusganong nagpahinumdom sa publiko nga ang
VaxCertPH nagpabiling walay bayad.
Gitambagan usab sa DOH ang mga Filipino nga
magmabinantayon kung makig-interact sa mga account nga
susama o nagpakaaron-ingnon nga opisyal sa gobyerno o opisyal
sa panglawas.
Gitambagan usab sa DOH ang publiko nga mokuha lang ug
impormasyon gikan sa mga kasaligang tinubdan ug opisyal nga
social platform sa departamento.
Niadtong Martes, Nobyembre 14, ang DOH nakadawat ug mga
taho nga ang COVID-19 vaccination data gikan sa Pilipinas sa
World Health Organization (WHO) nakompromiso.
Tungod niini, namahayag si DOH Kalihim Teodoro Herbosa nga
naghimo ang ahensya ug dugang nga mga lakang aron
mapauswag ang seguridad sa mga sistema sa datos niini.