By: Ardy Araneta Batoy
This edition of VOX POPULI is featuring the netizens’ reactions, responses and comments to a question posted on the FB page of the Managing Editor of “The Bohol Tribune”.
The question is: “Labon karon nga gahisgot na ang atong katilingban ug bahin sa kadagatan, unsa man gyud ang nakaingon sa RED TIDE sa dagat taliwala sa DAUIS ug TAGBILARAN? Dugay ra man ning wala masulbad. Ngano man? (Now that the community is talking about seawaters, may we ask what is causing the RED TIDE in strait between Tagbilaran and Dauis? This has been going on for a long time now and it has remained unsolved. Why?)
The answers, comments and reactions are:
- from Marcos Jr Dellosa: Tungod sa pag bloom sa gitawag ug “red algae” diha sa atong dagat dinhi sa Dauis ug Tagbilaran. Maong gitawag na ug red tide.
- from Ardy Ines Araneta Batoy to Marcos Jr Dellosa: Nshibaw ta ana. Pero ang atong pangutana: Nganong mi bloom man kaayo ang RED ALGAE dihang dapita, sir?
- from Marcos Jr Dellosa to Ardy Ines Araneta Batoy: Daghan ang factors nga mobloom na siya nga klase nga algae.
- from Ardy Ines Araneta Batoy to Marcos Jr Dellosa: Mao lagi sir… unsa man ni nga mga factors?
- from Marcos Jr Dellosa to Ardy Ines Araneta Batoy: Ang pinaka grabe mga factors, climate ug pollution.
- from Ardy Ines Araneta Batoy to Marcos Jr Dellosa: Unsa may maka ingon sa pollution, sir?
- from Marcos Jr Dellosa to Ardy Ines Araneta Batoy: Pollution gikan sa hangin, basura, waste ug uban pa.
- from Rene Espinosa: Di kaha na Kay ang mga waste water sa Tagb ug Dauis modung man dha Ma’am Ardy, maayo ma check ang waste water treatment facility, naa ba?
- from Zoele Elle: Ang mga sewerage system mam kay padong ang uban or halos tanan sa dagat gyud… kana sa junction gani inig lili sa mga drainage naay mga diapers, maybe makacontribute na sya ba
- from Ardy Ines Araneta Batoy to Zoele Elle: Aguy aguy
- from Rain FostanesCalimbayan: Ma’am Ardy mao ni akong simple explaination which na learn nko during my college Biol.11 Marine Biology Field research class. Kani siya naay Dinoflagellates either Class Gonyaulax and Gymnodinium na mga Algae na mo accumulate sa sea water column, or naay increase in ocean temperature due to climate changes. Kani sa Pilipinas labi na sa Bohol naa ta 3 major River ( Inabanga, Abatan, Loboc) unya naay mga inlets or Veinlets river mao ng mo dagan sa dagat. Ang coastal water sa Bohol is estuarine surface unya daghan nutrients sa river water mao ng mo result og lower salinity and consequently naay phytoplankton stress mao ng usahay naay mga species sa dagat maka tolerate ra sa stress ug mo grow unya eh utilize ang nutrients ug mo develop dayon ug red tide blooms mao ng peligro ang mga kinhason ug isda dihang dapita sa gi mention na Area.
- from Rain FostanesCalimbayan: Dapat Ma’am Ardy ug naay red tide as much as possible dili mag ligo sa dagat kay mka cause ug katol2 sa skin or worse scenario adto sa mata mao ng mka feel ka na katol na murag nag bagà. Dapat ang Provincia sa Bohol naay Fauna laboratory para sayon ra kaayo mo kuha ug sample sa dagat aron ma identify unsa na kinhason ang pwedi makaon ug dili makaon and dili sa jud mo kaon ug dangit
- from Miguelita Mangaron: Mga hugaw sa tagbilaran ug sa mga bajaw [sa Dauis?]
- from Philip Bulilan: Waste water mam…
- from Dave Albarado: Pollution
- from Lopez Antipuesto Ruy: This is the effect by several species of dinoflagellate algaes massive blooming caused by highly nutrient run-off water from farms and sewages.
- from Joel Rhey N. Cogtas: Algae play a vital role in aquatic ecosystems, contributing to nutrient cycling, oxygen production, and overall ecosystem health. However, when certain conditions are met, algae can grow excessively, leading to harmful algal blooms.
- from Josefina Caballo: Ang kahugaw Maam Ardy murag dili na matabang kon ang saligan nga molimpyo ang naa ra sa serbisyo sa governo, kinahanglan ang tibook katawhan maghunahuna sa atong obligasyon kon unsaon nga malimpyo kini.
- from Collin Jubac: Basically it’s all waste water or septage waste. I encourage everyone to patronize our company for there treatment. Permission mam Ardy. Tnx
- from Ardy Ines Araneta Batoy to Collin Jubac: Sure na sure.
- from Collin Jubac to Ardy Ines Araneta Batoy: Pls patronize our company for all your waste water and septic waste with ENVIROKONSULT which is the only company authorized with DENR and DOH.
- from Arthur Bagcat: Ang caused ani maam ards tungod sa algae nga nag produce ug mga toxins. Amping always. God bless
- from Ardy Ines Araneta Batoy to Arthur Bagcat: Mao lagi. Pero unsa may hinungdan sa algae nga midaghan?
- from Samuel Belderol: Sukad ang atong waste water ghagbong diha sa dagat (near cainggit) la na gyod ma blue na red na kanunay –
- from Peewee Agoncillo: Mga bajao kono kay gi himo nla kasilyas ang dagat
- from Frederick Ewebb Raut: Hugaw nang dapita mam.. Implementation sa Balaod sa solid waste management dapat pangusgan, butangan ug ngipon.
Aside from netizens giving their comments, the following also expressed their reaction of “LIKE” to the statement
Dave Albarado, Dylu Dapmo Weather, Josephine Pizaret-Bulilan, Au Miral, Daisy Dellosa, Pilar Tero, Jaycel Nistal Ortiz, Zen Uy, OUy MGraz, Delilah Gal Pingkian, Frederick Ewebb Raut, Peewee Agoncillo, Banjo Teodoro Batoy, Inday Benita Fostanes – Osorio, Nestor Maniebo Pestelos, Cesar Capangpangan, Bobsie Rubillar Uy, Violee Dano, Josefina Caballo, Linda Blair, Judith Uy Sumatra, Lopez Antipuesto Ruy, Rene Salang Sarabia, Miguelita Mangaron, Nene Flores Cesar, Jesseca Araneta-Espejo Noroño, Merleyeslam Eyes, Rene Espinosa, Rain FostanesCalimbayan, Ma Consuelo Loquellano Clarete, Marcos Jr Dellosa