BWUI nagpresentar sa 2023 major accomplishments
Sinulat ni Victor L. Tambis
Ang Bohol Water Utilities Inc. (BWUI), mihatag ngadto sa katawhan sa mga talaan sa ilang accomplishments sa tuig 2023. Sa iyang 23 ka tuig nga operasyon isip water provider, ang (BWUI) nakahatag ug maayong tubig nga mainom ngadto sa mga kustomer niini sulod sa franchise area.
Sumala sa talaan sa ilang accomplishments, ang Bohol Water nakahimo niining mosunod: On service areas and water supply; Additional water sources; Expansion of pipelines ; Non Revenue Water Reduction (NRWR) –New Tariff Rates; Resolution of legal issues; and Partnership with the Provincial Government of Bohol (PGB)
Sa Disyembre 30, 2023, ang BWUI nagsilbi na ug 15,022 ka aktibong account/koneksyon gikan sa 14,793 sa samang petsa sa miaging tuig o dugang koneksyon nga 229 para sa tuig 2023.
Sa mga service areas ug water supply: Susama sa gihatag sa Certificate of Public Convenience (CPC) nga gihatag sa National Water Resources Board (NWRB), ang mga lugar nga giserbisyuhan sa BWUI mao ang Tagbilaran City, parte sa Baclayon (Libertad, Dasitam ug Sta. Cruz) ug bulk supply para sa Munisipyo sa Dauis ug Corella. Sa Tagbilaran City, ang BWUI nagsilbi gyud sa 13 ka mga Barangay sa 15 (Brgy. Ubujan, Manga giserbisyuhan sa City Waterworks System).
Sa Disyembre 30, 2023, ang BWUI adunay 28 ka operational pumping units nga adunay total production nga 22,000 cubic meters matag adlaw nga adunay walo ka storage facilities (reservoirs) nga nahimutang sa nagkalain-laing estratehikong lokasyon sa Tagbilaran City.
Dugang mga tinubdan: Aron madugangan ang kasamtangang suplay sa tubig, gisugdan sa BWUI ang drilling activities karong tuiga sa Brgy. Tanday Corella ug Brgy. Lourdes sa lungsod sa Cortes alang sa pagpalambo sa mga bag-ong atabay. Ang NWRB nihatag ug katugbang nga Permit To Drill (PTD) niining maong kalihokan, ug hinaot nga mahuman kini sa unang quarter sa sunod tuig.
Pagpalapad sa mga linya sa tubo: Isip kabahin sa 2023 expansion program, ang BWUI molugway sa iyang lateral lines ngadto sa mosunod nga mga lokasyon; (1) sa Lumantao St, Brgy. San Isidro nga gihangyo sa Brgy. Konseho; (2) sa Urban poor, Binayran Rd, Brgy. Dampas ug, (3) supply sa subdivision/housing sa Brgy. Libertab, Baclayon.
Non Revenue Water Reduction (NRWR): Giuna sa Bohol Water ang programa niini aron makunhuran ang pagkawala sa sistema sa operasyon sa waterworks system. Gikan sa 45% sa turn-over gikan sa Provincial Waterworks System (PWS) way back niadtong Disyembre, 2000 ngadto sa 15% sa Nobyembre, 2023 atol sa operasyon sa Bohol Water. Ang nag-unang rason sa maong dakong pagkunhod mao ang sinsero nga pagpatuman sa BWUI sa programa sa NRWR. Gawas sa adlaw-adlaw nga kalihokan sa NRWR, ang BWUI nagpahigayon usab ug binuwan nga water leak detection activities sa barangay-to-barangay basis. Ang mga kalihokan sa tibuok kompanya gisugdan niadtong Abril sa Barangay Cogon ug sa misunod nga mga bulan sa Barangay Dampas, San Isidro, Dao, Pob. II, Pob. III, Mansasa, Pob. /Bool.
Bag-ong Tariff Rates: Sa iyang Marso 17, 2023 Order, ang National Water Resources Board (NWRB) nagtugot sa BWUI sa pagkolekta sa bag-ong water rates sa NWRB Case No 23-3528, apan, ang BWUI mipatuman sa bag-ong rates niadtong Agosto 1, 2023. billing. Kahinumduman nga bisan pa sa pagsaka sa gasto sa operasyon, ang BWUI wala mousbaw sa tubig niini sukad niadtong Nobyembre, 2016 o halos pito ka tuig.
Sa legal nga isyu: Ang Regional Trial Court (RTC) Branch 1 mihimo og desisyon nga pinetsahan og Septembre 8, 2023, nga nahimong final ug executory (nga pinetsahan og Nobiyembre 17, 2023), nga NAG-DENY sa petisyon sa tag-iya sa lote nga kanselahon ang Road Lot ug ang Road Lien sa titulo sa duha ka lote nga gitumbok nga “right of way” sa BWUI nga maka-access sa Ohan Spring. Mao kini ang naa diha sa Barangay Lourdes, Cortes. Sa kataposan sa kaso, ang legal nga pagpanag-iya sa duha ka road lots (3845-E & 3845-H) nagpabilin sa BWUI pinaagi sa “Deed of road right of way easement with undertakings to donate the road or passage for public use. ug katuyoan” nga gipatuman sa tag-iya sa lote pinetsahan Abril 24, 2012.
Partnership with the Provincial Government of Bohol (PGBh): Bag-o lang, gi-turn over sa BWUI ang tseke nga nagkantidad og P3,000,000.00 ngadto sa PGBh isip dibidendo nga nagrepresentar sa 30% nga pagpanag-iya sa BWUI. Na-remit na ang dividend sa PGB sa higayon nga madeklarar na sa BWUI ang kita gikan sa operasyon.
DOH mipasidaan sa publiko batok sa makamatay nga ‘watusi’
Sinulat ni Elvira Bongosia
Ang Department of Health (DOH) nipasidaan batok sa paggamit ug pabuto nga “watusi” tungod kay ang mga bag-ong kaso sa pabuto naglambigit sa usa ka kwatro anyos nga batang lalaki nga aksidenteng nakatulon ug watusi sa ilang balay.
Sa pinakaulahing case bulletin, namatikdan sa DOH nga kasagaran sa mga bata masaypan nga kendi ang watusi tungod sa gidak-on ug kolor niini.
Ang maong bata maoy usa sa 13 ka bag-ong fireworks-related injuries nga natala sa DOH niadtong Disyembre 28, Huwebes, sa alas 6 sa buntag.
“Watusi is deadly. Watusi contains yellow phosphorus, potassium chlorate, potassium nitrate, and trinitrotoluene (Makamatay ang Watusi. Ang Watusi adunay yellow phosphorus, potassium chlorate, potassium nitrate, ug trinitrotoluene),” matod pa sa DOH.
Matud pa sa ahensya sa panglawas nga ang pagtulon niini mosangpot sa kamatayon. Tungod niini, gitambagan ang publiko nga dalhon dayon ang pasyente sa emergency room.
Aron malikayan ang ingon niining panghitabo, gitambagan ang publiko nga dili nalang mopalit ug watusi.
Kun makatulon ug watusi, tambag sa DOH nga dili pugson sa pagpa-suka. Ang mga bata mahimong hatagan ug unom ngadto sa walo ka hilaw nga puti nga parte sa itlog samtang ang mga hamtong mahimong hatagan ug walo ngadto sa 12 ka hilaw nga puti sa itlog sa dili pa kini dad-on sa pinakaduol nga emergency room sa ospital.
Kun aksidenteng maapektuhan ang mata, gitambagan ang pasyente nga manghugas dayon gamit ang limpyo nga tubig sulod sa labing menos 15 ka minuto, ablihan ang tabon sa mata dayon mangayo ug tabang medikal.
Kun naapektuhan ang panit, ang mga apektadong lugar kinahanglan nga hugasan dayon sa daghang limpyo nga tubig. Kuhaa ang kontaminado nga sinina.
Ang pasyente kinahanglan nga makaginhawa sa limpyo ug presko nga hangin kung watusi ang giginhawa. Kinahanglang magpabilin siyang komportable hangtod nga mahatagan ug dinalian nga tabang medikal.
Ang mga bag-ong kaso nga may kalabotan sa pabuto kasagaran mga lalaki, gikan sa 5 hangtod 49 anyos. Dose niining bag-ong mga kaso nahitabo sa balay ug sa kadalanan. Lima lang o 42 porsyento ang tungod sa ilegal nga pabuto.
Sukad nga gisugdan sa DOH ang pag-surveillance sa fireworks-related injuries niadtong Disyembre 21, nitala na kini ug 88 ka kaso sa tibuok nasod.
Ang nag-una nga mga rehiyon nga nakatala sa labing daghang ihap sa mga nasamdan naglakip sa National Capital Region nga adunay 31 ka mga kaso o 35 porsyento sa kinatibuk-ang tally; Central Luzon nga adunay 11 o 12 porsyento; Rehiyon sa Ilocos nga adunay 10 o 11 porsyento; ug Bicol Region, Davao Region ug Soccsksargen, tanan adunay lima o 6 porsyento.
Ang mga nag-unang hinungdan sa 68 porsyento sa mga kadaot nga may kalabutan sa pabuto mao ang Boga, 5-Star, Kwitis, Piccolo, Pla-Pla, Whistle Bomb, ug Luces.
DILG sa LGUs: Hugot nga ipatuman ang firecracker ban
Sinulat ni Elvira Bongosia
Gi-awhag ni Department of the Interior and Local Government (DILG) Kalihim Benjamin “Benhur” Abalos Jr. niadtong Miyerkules, Disyembre 27, ang mga local government units (LGUs) nga higpit nga ipatuman ang ilang tagsa-tagsa ka ordinansa kalabot sa pagdili sa paggamit ug pabuto sa pagsaulog sa umaabot nga Bag-ong Tuig.
Sa usa ka pahayag, si Abalos miingon nga ang iyang panawagan mao ang pagsiguro sa kaluwasan sa ilang mga komunidad, ug maminusan kung dili hingpit nga mawala ang mga kadaot nga may kalabutan sa pyrotechnics sa wala pa ug sa panahon sa pagsaulog sa Bag-ong Tuig.
Base sa datos sa DILG, adunay labing menos 1,210 ka LGUs ang naaprobahan na ang ordinansa nga nagdili sa paggamit sa makadaot nga pabuto sa ilang tagsa-tagsa ka lokalidad.
“I continue to remind our LGUs, especially the ones with local ordinances already in place, na pangunahan ang pagtitiyak na malayo sa disgrasya ng paputok ngayong holiday season ang ating mga kababayan (Padayon nako nga pahinumdoman ang atong mga LGUs, ilabina kadtong adunay mga lokal nga ordinansa, nga pangunahan ang pagseguro nga malayo sa disgrasya sa pabuto karong holiday season ang atong mga kababayan),” pahinumdom pa ni Abalos.
Gidayeg usab sa hepe sa DILG ang 35 ka LGUs nga nituman sa iyang bag-ong panawagan sa pagpalabang sa mga ordinansa sa samang panultihon nga kini makaseguro nga luwas ug walay kadaot nga selebrasyon sa ilang mga konstituwente.
Aron makab-ot ang ilang target nga luwas ug walay kadaot nga kapistahan, gipasiugda ni Abalos nga ang mga LGUs kinahanglang magbantay nga ang mga probisyon sa maong mga ordinansa mapatuman hangtod sa grassroots level.
Dugang pa sa kalihim nga kini nga mga polisiya walay kapuslanan kun dili nato ma-implementar sa atong mga barangay.
Base sa Philippine National Police (PNP) nga listahan, ang mga gidili nga pabuto naglakip sa mosunod: Five Star, Pla-Pla, Piccolo, Goodbye Philippines, Goodbye Bading, Giant Bawang, Watusi, Atomic Triangle, Judas’ Belt, Super Yolanda, Super Lolo, ug Coke-in-Can.
DOH nipasidaan sa publiko
batok sa peke nga website
Ang Department of Health (DOH) nipasidaan sa publiko batok sa peke nga website bahin sa ahensya nga nag-endorso ug produkto.
Ang nasangpit nga website nag-circulate gamit ang ngalan sa DOH ug sa mga opisyal niini, nga nag-endorso sa usa ka partikular nga brand sa powdered milk ug nag-angkon nga tambal sa osteoarthritis.
“The DOH clarifies that no endorsement has been made by the department and its affiliate organizations (Giklaro sa DOH nga walay endorsement nga gihimo ang departamento ug sa mga kaakibat nga organisasyon niini),” ang advisory nagkanayon.
Dugang pa, ang DOH mipahayag nga ang mga kasong kriminal mahimong iduso kung magpadayon ang mga may kalabutan nga mga post.
Ang DOH padayon nga nag-awhag sa publiko sa pagkuha ug impormasyon gikan lamang sa mga lehitimong tinubdan ug plataporma, sama sa health department, nga mahimong ma-access pinaagi sa mga link ug opisyal nga social media page.
Giawhag sa DOH ang publiko nga mas magmabinantayon batok niining mga peke nga website ug mosalig lamang sa verified information gikan sa mga reputable sources sama sa official websites ug social media accounts sa mga ahensya sa gobyerno. (Hulagway gikan sa DOH)
BFP magpatukod sa ilang Nat’l
Fire Training Institute sa Ubay
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Tukuron dinhi sa Bohol ang National Fire Training Institute didto sa gidonar nga lote sa lungsod sa Ubay, kini maoy kasayuran nga gipaambit sa Bureau of Fire Protection (BFP) sa labing bag-o nga tigum sa Provincial Disaster and Risk Reduction Management Council, sa miaging semana.
Daku nga bentaha ang masinati sa mga Bol-anon kon matukod na ang NFTI sa 1.3 ektaryas nga luna nga gidonar sa lokla nga kagamhanan sa Ubay pinaagi ni Mayor Constantino Reyes, matud pa ni Fire Chief Inspector Servando Jumawid, didto sa tigum.
Dugang niya, ang mga bag-o nga recruits karon, gikinahanglan pa nga magpaabut kanus-a tawagon sa ilang training schedule sa NFTI sa Camp Vicente Lim sa Calamba Laguna.
Gawas sa bentaha, ang Bohol usab mahimo nanga modawat sa mga trainees gikan sa ngakadaiyang lugar sa Visayas ug Mindanao, nga magdala usab sa kaayohan ngadto sa Ubay ug sa mga dapit diin ang mga bag-ong bombero makadeploy.
Gawas sa NFTI nga adto tukoron sa Ubay, magtukod usab ang BFP sa Provincial Fire Station didto sa usa ka luna nga gihatag sa kagamhanang Probinsyal sa Bohol didto sa Cortes.
Wala pay Provincial Fire Station alang sa Provincial Fire Marshal, ug squatter kita sa kanhi Tagbilaran City Airport, butyag ni Jumawid atubangan sa mga sakop sa konseho.
Kasamtangan nga may 646 ka personnel na ang BFP, may 62 ka personahe niini nga nabansay sa Eme3rgency Medical Services, may 92 ka fire trucks nga daka deploy sa mga kalungsuran.
Gani, matud niya, ang tanan na nga mga kalungsuran sa Bohol aduna nay kaugalingon nga fire stations, bisan pa man nga dili tanan niini naka-angkon na sa typical fire staition nga gidesinyo sa BFP.
Ang mga bonberohan sa Lila, Diliao ug Candijay maoy mga bag-o nga typical fire stations nga gitukod sa BFP dinhi sa Bohol, samtang gipaabut na usba ang pagtukod sa daku nga fire station sa Tagbilaran City, matud ni Jumawid.
MAKAAYO SA BOHOL. Makabentaha na ang mga recruits sa pagka bombero nga gikan sa Bohol kay dili na ilabay sa layo alang sa training sa mga recruits, kay anhi na himoon ang training, matud ni FCInsp Servando Jumawid, didto sa PDRRMC meeting. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
BALAK
ANG NAGKAGIDLAY NGA PANGANDOY
Paggawas nimo sa sabakan sa imong inahan
Mihilak ka pag-ayo wala masayod sa hinungdan
Timailhan ba sa nagkaguliyang nga kalibutan
Kalibutan nga puno sa mga suliran
Matag linalang may dalan nga iyang subayon
Gihatagan ka ug kagawasan sa imong buhaton
Apan ang tawo ulipon man sa kasaypanan
Nagkinahanglan ka ug lig-on nga gabayan
Nagtubo ka nga busog sa mga pagtulun-an
Gibansay ka sa maayong pamatasan
Gisilsil sa imong alimpatakan
Ang NAPULO KA SUGO maoy imong gabayan
Kay kabus man ang imong mga ginikanan
Matag adlaw nagbugwal sa umahan
Apan ang kawad-on dili babag sa pangandoy
Padayon sa pagtungha luyo sa mga kakapoy
Kay imong gipuy-an ana-a man sa kabukiran
Magbaklay kada adlaw padulong sa tulunghaan
Bisan kon ang balon kamoteng bagon
Hugot kanunay ang mga pangandoy ipadayon
Adunay higayon napupos ang imong paglaum
Ang balati-ang haguka nawad-an sa gahum
Apan gi-agakay ka dayon sa imong gabay
Gidaseg ka sa imong anghel nga magbalantay
Ang nag-omido nga paglaum sa daklit misilaob
Ang pagsagubang sa mga kalisdanan mikayab
Bisan kon nagka putol putol ang pagtungha
Basta ang pangandoy buhi sa hunahuna
Trabaho sa adlaw ug tungha sa gabii
Kini ang bugtong paagi
Aron pagsungkit sa kinaadman dili mapakgang
Luyo sa malisud nga kahimtang
Ang bunga sa mga sakripisyo wala damha
Mi-abot ang bulawanong higayon mapu-po na
Luha sa kalipay sa mga mata midagayday
ANG NAGKAGIDLAY NGA PANGANDOY inanay nga
natagik sa mga pag-antos aron kalampusan dili mapusgay