Bohol Light: Dakong rollback (pagkunhod) ang mahitabo sa December 2023 nga bayranan sa kuryente
Ang mga konsumidor sa Bohol Light Company Inc. (BLCI) makasinati ug dakong rollback sa ilang bayronon sa kuryente sa buwan sa Disyembre 2023.
Mokunhod ug P2.74 matag kilowatt-hour (kWh) ang electric bill sa mga residential consumers ug P2.71/kWh alang sa mga commercial consumers.
Kining lain nga pag-us-os sa electricity rates nagdala sa residential rate ngadto na sa P11.03/kWh gikan sa P13.77/kWh sa milabay’ng buwan, ug P10.72 gikan sa P13.43/kWh alang sa mga commercial customers.
Ang maong rollback magpasabot nga ang residential customer nga mokonsumo ug 100 kWh sulod sa usa ka buwan makatagamtam ug savings nga P274 sa iyang electric bill, o P548 nga savings alang sa nagkonsumo ug 200 kWh, ug pagkunhod nga P822 alang niadtong nagkonsumo ug 300 kWh.
Sulod karong tuiga, mao kini ang pinaka-dako nga pagkunhod sa presyo sa electrisidad dinhi sa Tagbilaran City nga gi-alagaran sa Bohol Light, kinsa padayong nagpa-ubos sa power rates sa mga milabay’ng buwan.
Kining dakong pag-us-os tungod sa pag-ubos sa generation charges nga gipahamtang sa mga power producers nga maoy gipalitan ug elektrisidad sa mga distribution utilities, ang pagkunhod sa presyo sa gasolina nga maka-apekto sa produksyon sa kuryente, ug ang reduced exposure sa Bohol Light ngadto sa Wholesale Electricity Spot Market (WESM).
Mao kini ang komparison sa atong presyo sa kurente sa bulan sa Nobyembre ug Desyembre.
Kung atong Ikumpara sa ubang power distribution utilities ug electric cooperatives, ang rates sa Bohol Light nagpabiling mas ubos, sukwahi kini sa kasagarang pagtuo nga taas ang singil sa utility company.
Usa ka comparative review sa mga power rates sa mga distribution utilities ug electric cooperatives dinhi sa Visayas Region nagpakita nga ang Bohol Light nagmintinar ug mas ubos nga rates. (palihug tan-awa ang sumada sa ubos)
Makita sa sumada sa mga monthly electricity rates nga gipatuman sa 21 ka mga power distribution companies dinhi sa Visayas Region gikan sa tuig 2022 ug karong tuig 2023 magpakita nga usa ang Bohol Light sa pito (7) ka mga utility companiesnga dunay pinaka-ubos ug rates.
Sumala pa sa ilang General Manager nga si Engr. Paul Almedilla, ang Bohol Light usab adunay pinaka-ubos nga Distribution, Supply and Metering (DSM) charge ikumpara sa 28 ka mga private distribution utilities ug electric cooperatives sa ubang dapit sa nasud, gawas lamang sa Clark Electric ug Angeles Electric nga mas ubos usab ug DSM charges.
Ang DSM charge mao lamang ang pahat nga makuha sa Bohol Light gikan sa kinatibuk-ang monthly billing sa mga konsumidor. Ang ubang bill components sama sa Generation, Transmission ug Government charges, nga maoy naglangkob kapin sa 90% sa gibayran sa mga konsumidor, dili mopadulong sa Bohol Light, kun dili derecho kining gibayad ngadto sa mga power producers diin maoy tinubdan sa kuryente nga gi-distibute sa Bohol Light, sa National Grid Corporation of the Philippines (NGCP) nga maoy nagdumala sa transmission infrastructure aron ikahatod ang electrisidad gikan samga power producers ngadto sa distribution utility, ug ang government charges pinaagi sa buhis ug pondo alang sa mga subsidiya ug diskwento para sa mga lifeline ug senior citizens.
Ang DSM charge sa Bohol Light nagpabiling P1.15 sukad pa sa tuig 2015. Naglangkob lamang kini sa 7% sa kinatibuk-ang gibayran sa mga konsumidor sa ilang matag buwan nga bill.
Diha sa makolektang DSM charges nga makapatuman ang Bohol Light sa ilang operations, lakip na ang pag-develop, pagtukod ug pagmentinar sa ilang distribution system.
Ani-a sa ubos ang pintas nga pagtan-aw sa power rates sa ubang private distribution utilities ug electric cooperatives dinhi sa Visayas:
- BOHECO I (Bohol Electric Cooperative 1) – P14.33 (Residential), P13.37 (Commercial)
- BOHECO II (Bohol Electric Cooperative 2) – P12.37 (Residential)
- VECO (nagsilbi sa Cebu City, Mandaue, Talisay and Naga ug upat ka municipalities sa greater part of Metro Cebu – Liloan, Consolacion, Minglanilla and San Fernando – P12.59 (Residential), P11.88 (Commercial)
- CEBECO I (Cebu Electric Cooperative 1) – P12.16 (Residential)
- NONELCO (Negros Oriental) – P13.13 (Residential), P12.05 (Commercial)
- CENECO (Central Negros Electric Cooperative) – P11.74 (Residential), P11.18 (Commercial)
- LEYECO IV (Leyte Electric Cooperative 4 including Ormoc City) – P13.00 (Residential, P11.72 (Commercial)
- SOLECO (Southern Leyte Electric Cooperative – P13.85 (Residential).
Bisan pa niining pagkunhod sa bayronon sa kuryente, padayong gidasig gihapon sa Bohol Light ang mga konsumidor sa kuryente nga magpraktis gihapon ug pagdaginot sa electrisidad.
Gipahinumdoman sa Bohol Light ang ilang mga konsumidor nga mag-tipid sa pagkunsomo sa kuryente tungod kay walay kasigurohan ang pag-us-os ug pagsaka sa mga presyo, hilabi na ang mga basic commodities.
PROGRAMA SA KINA-IYAHAN GIHIMO SA BOHOL WATER
Makita sa hulagway ang team sa Bohol Water nga misalmot sa World Wetlands Day pinangulohan ni Engr. Camilo Araño (front row, 3rd from right, nag gunit sa streamer] nga gihimo niadtong Feb. 2, 2024)
Dinasig sa corporate slogan nga “ANG TUBIG, KINABUHI UG BAHANDI”, ang Bohol Water Utilities, Inc. miduyog sa pagsaulog sa “World Wetlands Day” nga gihimo niadtong February 2, 2024 didto sa Abatan Ecotourism Center, Salvador, Cortes.
Ang maong kalihokan ubos sa programa sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) ug nagdala sa tema nga “Wetland and human well being” ug gitumong kini aron sa pag mentenar ug pagpabilin nga hinlo ang mga suba sama sa Abatan river.
Isip saad ngadto sa DENR ug tungod kay ang tubig gasa man sa kina-iyahan, ang team o grupo sa Bohol Water aktibo nga misalmot sa pagpanghinlo sa Abatan river sa maong nahisgutang kalihokan tungod kay lakip usab kini sa programa sa Corporate Social Responsibility (CSR). Ang CSR adunay katuyuan sa paghatag ug dakong pagtagad sa kalihokan sa pag proteher sa kina-iyahan.
Subay usab sa maong programa, ang Bohol Water mihimo sa susamang kalihokan sa pag proteher sa kina-iyahan sama sa tree planting nga gihimo matag quarter o kaupat sulod sa usa ka tuig. Gihimo kini sa nagkalainlaing nga mga dapit depende kon adunay request nga adto sa ilang yuta himoon ang maong pagpananom. Gihatagan niini ug unang pagtagad ang mga dapit nga nahisulod sa service area sa Bohol Water.
Kaya ba, 700 ka baboy itumod ngadtos Negros kada semana?
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Karon nga ang Bohol nagpabilin nga African Swine Fever-free, ug sa presyo sa palit sa baboy ihawon, may tanyag sa mga negosyante nga motumod ang Bohol sa mga baboy ngadto sa Sugbo ug Negros.
Apan ang pangutana nga buot masayran sa mga negostante sa baboy: may katakus ba ang mga Bol-anong nangbaboyan nga mosupply sa 700 ngadto sa 1000 ka baboy, matag byahe?
Kini maoy pangutana nga gibugtaw ni Romero Obguia, negosyante ug byahedor nga taga Tubigon, kinsa nakasugod na sa pagbyahe sa mga baboy gikan sa Bohol ngadto sa Mindoro, ug naglaraw nga magbukas ug supply line sakay sa barko ngadto sa Negros Occidental ug Oriental lakip na ang Sugbo.
Ang hagit ni Obguia, nagdepende usab sa kadaghanon sa baboy nga iyang makuha sa Bohol.
Matud niya, tuyuan gyud ug pakyaw ug usa ka barko nga mobyahe gikan sa Bohol paingon sa Negros, mao nga kon dili makaabut sa 700 ka baboy ang makarga sa us aka byahe, mahimong alkanse na.
Mahimo nga ka usa sa usa ka buwan, mobyahe, matud niya, kon ugaling dili na kaya sa Bohol ang magsupply sa ingon niini kadaghan matag semana.
Ang Negros ug ang Mindoro, maoy dagkong suppliers sa baboy, apan human naigo sa ASF, nagnihit na ang supply sa baboy sa ilang lugar, hinungdan sa pagkinahanglan sa supply gikan sa mga lalawigan nga wala maigo sa ASF.
Kini na ang labing dako nga oportunidad sa mga taga Bohol nga makapamaligya sa ilang mga baboy, matud ni Provincial Veterinarian Dr. Stella Marie Lapiz, didto sa Consultative Conference sa mga local nga mga negosyante, mamalitay ug mamuhi-ay ug baboy nga giorganisa sa Capitolyo pinaagi sa Office of the Provincial Veterinarian (OPV) Pebrero 6.
Gikan sa panahon nga ang Bohol nasudlan apan nakontrolar ra ang pagkatag ug pagtakud-takod sa sakit sa baboy didto sa Pilar, inay momahal o magpabilin nga stable ang presyo, ming-barato pa hinuon ang palit.
Sa way paglipud-lipod, gibutyag usab sa usa ka mamihi-ay ug baboy sa Bohol nga sa barato nga kompra sa buhi nga baboy ug sa kamahal sa karne nga mapalit sa kamerkadohan, ang matadero na lang ug ang mao negosyante mao ray nabulahan.
Si Ponciano Sumampong, nga taga Cantigdas Batuan, mibutyag nga sa iyang kasinati-an sa naga kadaiyang commercial nga lawog, ang usa ka baboy nga gikan sa pagkabaktin ngadto sa pagbaligya niini human sa upat ka buwan, mogasto sa pagpadaku ug pagpatambok sa labing menos P145 ang matag kilo.
Sa laing bahin, si Edgar Suarez, nga ahente sa us aka brand sa lawog, mibutyag nga sa ilang linyada, ang production cost sa pagpadaku ug pagpatambok sa baboy, molanat sa 133 ang matag kilo human sa 4 ka buwan.
Apan, sa ka-init sa hinangyuay sa komprada, paliton lamang ang baboy ihawon sa tag P160 ang kilo, butang nga gikasakit sa mga namuhi tungod sa kawala nay ginansya nga ilang mahipos.
Ug sa panahon nga ang baboy moabut na sa merkado, ang P160 gibaligya na ug P300 ngadto sa P320 ang kilo.
Matud ni Sumampong, kinsa mi-agi usab ug pangihaw, bisan sa P280 ang kilo, moginansya pa gihapon ang mangihaway.
Niini, daghan na nga mga mamuhiay ug baboy ang naghunahuna nga ibaligya na lang sa gawas sa Bohol, kay mipasalig na nga ang palit, moabut sa P180 ang kilo.
Gani, ang Ayers Lechon nga nagbase sa Sugbo, mihukom na usab nga dinhi mamalit sa ilang 200 ka baboy matag semana, para sa ilang operasyon.
Si Mandy Carlos, sa Ayers Lechon mipasalig usab sa mas mahal nga komprada sa lechonon nga gikan sa 13 kilos ngadto sa 70 kilos.
Si Dr Stella Marie Lapiz, Provincial Veterinarian mibutyag nga angayan na lang gyud unta nga makakuha na ug dagway ug incentive ang mga Bol-anong mamuhiay ug baboy tungod sa ilang pag-antus nga mapabiling luwas sa ASF.
PHOTO
Caption:
700-1000 KA BABOY IHAWON. Gikan sa 70 ngadto sa sobra sa usa ka gatus ka kilo, pwede ra nga tuyu-an gyud ug tumod ngadto sa Negros, matud ni Romero Obguia, taga Tubigon nga byahedor, kinsa motabang sa mga nagbabuyan sa Bohol sa pagpadispatsar sa mga gibuhi nga baboy nga paliton lang ug barato dinhi. Nangrekmap ang mga namuhi diha nga ang ilang gipuhunanan, barato ra diay ug dili makabawi kon ipadayon. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
PHOTO 2
Caption: 200 MATAG SEMANA. Matud ni Mandy Carlos nga taga Sugbo, monglabang na sila sa Bohol pagpangompra kay mingmahal na usab an mga baboy sa Bantayan Island, nga ilang supplier. Si Mandy, kinsa maoy main supplier sa baboy sa Ayers Lechon, mingsulti nga pwede nila liboton ang mga baboyan sa Bohol para lamang makakuha sa ilang panginahanglan, sa mas taas nga presyo. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
Mopalit ug second hand nga sakyanan? Ipasubay sa HPG
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Sa nagkadaghan nga binu-ang karon, kon mopalit ug second hand nga sakyanan, sa dili pa magbinayranay, ipa record-check una sa Philippine National Police Highway Patrol Group (PNP-HPG) aron dili magmahay.
Kini maoy tambag ni Police Master Sergeant Aljhon Sayson, representante sa Bohol HPG, kinsa ming guest sa Strategic Information Broadcasting through the Internet and Other Access (SIBIA) nga gidumala ni Police Lieutenant Colonel Norman Nuez ug Police Corporal Aldrin Palaca.
Ang SIBIA programa sa Bohol Provincial Police Office Police Community Affairs and Development Unit isip public affairs program nga live stream sa Philippine Information Agency Bohol Information Center studio ug nga gisibya matag Martes.
Ang tambag ni Sayson, mahimong mahinungdanon kaayo, ilabi na kon ang palitan sa sakyanan, tua sa layo nga dapit.
“Daghan na nga nailad, abi nila nga swerte na kay nakakita ug barato nga sakyanan, kompleto sa papeles, apan diay gipang-alisdan na ang engine ug chassis number kay diay gikan sa carnap,” pasabut ni Sayson, kinsa maoy mipatim-aw sa SIBIA sa ngalan sa ilang labaw dinhi sa Bohol.
Didto sa programa, bahad sa mga tinugyanan, kon barato ra kayo, hunahunaa kon ngano nga gibaligya nga barato.
Ang pahimangno, naglakip usab sa kadtong gihanyagan nga maoy patiwason ug bayad sa binuwan nga hatagon aron maimpas ang sakyanan.
“Daghan na usab nga hitabo nga ang nagbaligya sa sakyanan, dili diay maoy tag-iya,” matud niya.
Nangabang ra diay ug tinag-as nga panahon, unya nagpahimo ug peke nga dokumento aron mahalin. Unya na mahibaw-an nga kinawat diay ang sakyanan nga wala na ang nagbaligya.
Kon makaadto sa HPG, himoan ug record check ang sakyanan kon kinsa gyud ang tag-iya, unsay mga salaod nga naapilan niini, duna bay nangita niini nga laing tag-iya, ug duna bay mga traffic violations nga wala mabayri, matud ni Sayson.
Naglakip na usab sa gipahibaw ni Sayson ang mga buot magpapuli ug kolor sa mga sakyanan, kay kon dili magtugma ang kolor sa sakyanan kay sa color nga naa sa rehistro sa sakyanan, pwede kini nga dakpon.
Duawa kami sa Campo Dagohoy, adto sa HPG aron maseguro nga nag hinaguan nga kwarta, dili masayang, aghat ni Sayson.
PHOTO
CAPTION: AYAW PALINGA SA BARATO. Seguroha nga ang sakyanan nga paliton, may limpyo nga record, aron dili na mahasol ug mahimong mawala pa ang hinaguan nga kwarta, agaht ni PMsg Aljhon Sayson, ngadto sa mga buot nakadaginot sa barato nga sakyanan. Kini samtang ang LTO u gang mga traffic deputies sa kalungsuran nagsige pa sa mga cehckpoints ug pagpanakop. (Hulagway gika sa PIA-Bohol)
6 ka museum boxes sa NM Bohol
Himan sa pagkat-on sa geoparks
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Agi ug pag-abag sa paghulagway sa mga katawhan sa kabuhong sa Bohol sa iyang kultura, kalikopan ug kapanulundan, itanyag sa National Museum of the Philippines (NMP) sa Bohol ang mga museum boxes, kini matud pa sa us aka local nga opisyal sa NMP dinhi.
Si Rachelle Lacea, kinsa maoy giisip nga daku-dako sa NMP Bohol mibutyag nga sa dili madugay, itanyag na ngadto sa mga taga ang labing menos unom ka mga museum boxes agi ug abag sa mga tawo nga buot makasabut sa kinatibuk-ang hulagway sa mga natumbok nga mga natural ug gisunod nga mga katigayunan sa Bohol.
Una na nga gibuksan ngadto sa mga katawhan sa Barangay Badiang Anda niadtong Enero 27 niining tuiga, ang Lamanoc point Museum Box, usa sa unom nga gilaraw sa NMP nga himoog available ngadto sa mga komunidad sa Bohol.
Gibuksan atul sa pagpadayag sa Lamanok Heritage Management Initiative (LaHMI) pinaagi sa public viewing ug community validation sa labing una nga Documentary Film sa dili makihap nga kulturanhng kapanulundan sa Lamanok Point.
Ang Lamanok Point museum box nagpakita sa katingalahang Lamanok Point, usa ka mahinungdanon nga geosite sa Bohol.
Ang Museum Box, usa sa mga pamaagi sa mga museyo nga dalhon ang museyo ngadto sa mga komunidad nga wala pa makasinati sa unsay anaa didto sa sulod sa museyo.
Gihimo subay sa pino nga buhat s amga artists aron masundog nga duol sa tinuod ang Lamanok Point, kini nagpadayag sa kamaayo sa mga Bol-anong artists ilabi na nila Jackie Curambao ug Eric Catot, mga sakop usab sa Bohol Arts Culture and Heritage Council.
Pinaagi sa museum box, mamahimong mas sayun sa mga taga museyo ang pagpasabut sa mga katawhan sa kaanindot ug kamahinungdanon sa us aka butang, lugar, talan-awon ug kapanulundan nga ilang masinati sa museum box isipo gabay sa pagkat-on.
Tumong sa National Museum nga pinaagi sa museum boxes, mapahinumdom usab sa mga komunidad nga nanimuyo diin ang geosite, kapanulundan ug natural nga bansay makit-an, aron usab sila ang manguna sa pagpanalipod niini, paambit ni Lacea.
Kahinumduman nga ang Bohol naapil na sa listahan sa United Nations Educational Scientific ug Cultural Organization’s geoparks, ang labing dako nga geopark sa Asya.
Kini dala sa mga talagsaon nga mga talan-awon, mga kulturanhong timailhanan, mga gitukod nga mga kapanulundan ug mga talagsaong buhilaman, butang nga dili igkita sa ubang lugar ug mao nag angay nga mapanalipdan ug mapatunhay hangtud sa kahangturan.
Gawas sa Lamanoc Point, himoan usab ug museum box ang Asin Tibuok sa Alburquerque, Sandugo Site sa Loay, ug uban pang mga kulturanhong timailhanan sa Bohol.
19 patrol cars gitugyan sa PNP7 ngadto sa Bohol MPS
Napulo ug siyam ka bag-o nga mga police patrol vehicles ang gitugyan mismo sa labing taas nga opisyal sa kapolisan sa rehiyon ngadto sa Bohol Provincial Police pinaagi ni Police Provincial Director Lorenzo Batuan, niining bag-o lamang.
Mismo si Police Brigadier General Anthony Aberin ang mingtunol sa 19 ka mga units sa dugang patrol vehicles alang sa 19 ka lungsod sa iyang ika tulo nga command visit human siya napili nga Regional Director sa PNP sa Central Visayas.
Ang 19 ka mga police patrol vehicles ipang-aud-apod usab sa 19 ka mga Municipal Police Stations (MPS) sa mga kalungsuran sa Bohol.
Kini alang sa Anda, Balilihan, Batuan, Calape, Cortes, Catigbian, Clarin, Dagohoy, Duero, Getafe, Loboc, Sagbayan, San Miguel, Sierra Bullones, Tubigon, Valencia, Maribojoc, Dimiao ug Alicia.
Didto personal nga mingtambong ang mga mayor sama nila ni Anda Mayor Angelina Simacio, Balilihan Mayor Maria Pureza Chatto, Batuan Mayor Atty Antonino Jumawid, Calape Mayor Julius Herrera nga girepresentahan ni by Desiree Solita, Catigbian mayor pinaagi ni VM Esteban Angilan, Clarin Mayor Eugene Ibarra, Cortes Mayor Lynn Iven Lim, Dagohoy Mayor Dr Herminio Relampagos.
Duero Mayor Al Taculad, Getafe Shaun Casey Camacho, Loboc Mayor Raymond Jala, Sagbayan mayor Restituto Suarez, San Miguel Mayor Ian Gil Mendez, Sierra Bullones Mayor Atty Michael Doria, Tubigon Mayor Engr Willam Jao, Valencia Mayor nga girepresentahan ni VM Aristotle Cometa, Maribojoc Mayor Romulo Manuta, Dimiao Mayor Randolf Ang ug Alicia Mayor Victoriano Torres.
Matud ni PD Batuan, ang PNP Directorate for Logistics mihatag niining nga sakyanan pangpatrolya agi ug pag enhance sa operational capability of police forces sa Visayas, lakip na ang Bohol.
Nagpasalamat usab si Col Batuan sa pagsubay sa PNP Regional Director alang sa pagtugyan sa mga sakyanan, ug mismo sa way puas niining suporta ug paggiya sa kapolisan sa Bohol aron mamahimong aktibo sa pagsumpo sa kriminalidad.
Ang Bohol Police Provincial Office maoy matud pa, nag-una sa police provincial offices sa performance sa Region 7 sa buwan sa Enero, 2024.
PHOTO
CAPTION:
19 BAG-ONG SAKYANAN PANGPATROLYA. Gidawat sa mga mayor sa Bohol ang tagsatagsa ka mga patrol vehicles gikan s amga tinugyanan sa kapolisan aron makatabang sa pagpasayon sa trabaho sa mga kapolisan dinhi. Kini dalhon sa 19 ka police stations aron magamit na dayun. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol/PNP)