Pinaka-ubos nga balayranan sa kuryente sa Tagbilaran gipatuman sa BLCI
Sinulat ni Sheryl B. Paga
Ang mga konsumidor dinhi sa Syudad sa Tagbilaran makasinati ug dugang pag-ubos sa bayronon sa kuryente karong bulan sa Pebrero 2024.
Atong mahinumduman nga sa milabay nga pipila ka bulan, ang Bohol Light Company Inc. (BLCI) mipatuman sa sunod sunod nga pagkunhod sa presyo kuryente.
Karong bulan sa Pebrero, ang Bohol Light mag implementar na usab sa laing pagkunhod sa power rates diin ang mga residential nga konsumidor dinhi sa syudad magbayad na lamang ug P7.62/kwh gikan sa P10.48 matag kilowatt-hour (kwh) sa bulan sa Enero samtang ang mga Commercial Consumers magbayad na lamang ug P7.24/kwh gikan sa P10.13/kwh sa nilabay’ng bulan.
Ang Tagbilaran City makatagamtam sa pagkunhod nga P2.86/kwh sa mga residential gikan sa January 2024 bill, samtang ang mga Commercial Consumers adunay pag-ubos usab nga P2.89/kwh gikan sa Enero 2024 effective rate. Ang comparison niini makita sa datos sa ubos:
SHOW TABLE HERE . AYAW GAMAYA ANG TABLE HA
Tungod niini, ang gipatuman nga electric rates sa Bohol Light, kon itandi sa ubang mga electric cooperatives ug power distribution utilities lakip na sa pinaka-ubos dinhi sa Visayas ug bisan sa Mindanao.
Ang sunod-sunod nga pagkunhod sa power rates nag-gumikan sa pab-ubos usab sa generation charges sa mga power producers, ug tungod sa pag-ubos usab sa power bill gikan sa Spot Market.
Bisan pa niining pag-ubos sa presyo sa kuryente, ang Bohol Light padayong nag-awhag sa atong mga konsumidor nga mag-matngon kanunay sa atong pag-gamit sa elektrisidad aron maka-tipid sa atong konsumo.
BOHOL WATER mi saulog sa Velntine’s Day
Sinulat ni Victor L. Tambis
LEFT PHOTO RIGHT PHOTO
(Caption sa left photo)
Sa paghandum sa Myerkules sa badlis (Ash Wednesday), ang mga empleyado sa Bohol Water mitambong sa usa ka santos nga misa sulod sa buhatan sa maong kumpanya.
(Caption sa right photo)
Si Marnellie Bautista (extreme right) mao ang general manager sa Bohol Water ug misalmot kini sa pagpahulagway uban ang mga konsumidor sa Bohol Water nga nakadawat sa ilang mga “pouches” isip Valentine’s Day “giveaways.
Agi ug paghandum sa adlaw sa gugma nga gitawag ug Valentine’s Day, ang Bohol Water misaulog sa maong adlaw sa tumang kadasig inubanan usab sa pagpamalandong tungod kay ang maong adlaw mitunong man usab sa Myerkules sa badlis o Ash Wednesday.
Ang maong kasaulogan gihimo niadtong adlawng Myerkules, February 14, 2024 didto sa opisina sa Bohol Water ug gisugdan kini pinaagi sa usa ka santos nga misa diin gihimo usab ang pagpamadlis.
Human gayud sa maong misa, giapod-apod ngadto sa mga empleyado ang mga chocolate bars isip Valentine’s Day “giveaways”.
Nanghatag usab ang Bohol Water ug mga “pouches” ngadto sa unang miabot nga 80 ka mga konsumidor isip “giveaways” gihapon,
Dinasig sa gasa sa gugma, ang tanang empleyado sa Bohol Water nagsul-ob ug “something red” samtang naghimo sila sa ilang routine nga mga trabahoon sa maong buhatan.
Sa makausa pa, gipakita sa Bohol Water nga ang tinuod nga pagpanerbisyo ngadto sa mga konsumidor mao ang paghatag ug igong oras ug panahon sa mga reklamo niini pinaagi sa pagtubag ug pagsanong sa pangutana ug panginahanglan inubanan sa gugma sa pagpangalagad.
Commercial fishers nga managat
mosulod sa 10 kms, tugotan ba?
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Tugotan ba sa katawhang Bol-anon nga nangitag solusyon sa kakuwang sa supply sa isda, ang sugyot nga buksan ang unang napulo ka kilometro nga kadagatan gikan sa baybay, aron makasulod kadtong mga mananagat nga kaya makasahid sa mas daghang isda?
Kini maoy usa sa mga init nga puntos nga gituki sa mga tinugyanan ug sa mga mayor ilabi na sa mga kalungsuran nga nagsawo sa kabaybayonan nga may hupong nga kahinguhaan sa isda ug mga pagkaon nga anaa sa dagat.
Didto sa Agri-fisheriesy Consultative Meeting sa Kapitolyo ug sa mga Mayor, mga hepe sa Municipal Agriculture Offices sa kalungsuran ug mga stakeholders sa produksyon sa pagkaon, gitumbok ni Capitol Consultant on Fisheries nga si kanhi Bureau of Fisheries and Aquatic Resources Regional Director (RD) Al Piloton nga mahimong matubag ang kakuwangon sa supply sa isda kon matugotan kadtong may mga maayong teknolohiya ug kagamitan sa pagpokot sa isda nga makasulod na sa lugar nga unang gitagana sa balaod alang sa mga gagmay nga mangingisda.
Subay sa datus nga gipadayag ni RD Piloton, nanginahanglan ang Bohol ug 54 milyones toneladas nga isda matag tuig o 147,671 ka kilo nga isda matag adlaw aron matagbaw ang panginahanglan sa Bohol.
Kasamtangan nga 5.5 milyones toneladas ra ang kinatibuk-an produksyon sa Bohol sa kasamtangan, ug apil na niini ang isda sa tab-ang sama sab angus, tilapia nga gikan sa punong ug sa fishcages.
Matud ni Piloton, subay sa Fisheries Code of the Philippine o Republic Act 8550, ang pagpanagat sa mga commercvail fishers adto lamang himoon sa 15.1 kilometros pa lawod gikan sa baybay aron kahatagan usab ug kahigayunan ang mga gagmay nga mananagat sa pagpamasol sulod sa 15 kilometros.
Dayag sa kanhi opisyal sa BFAR nga dinhi sa 5 kilometros pa sulod sa baybay, mahitabo ang pagpangpusa sa mga bihod sa isda, ug dinhi usab ang labing daghang produksyon sa isda.
Apan, matud niya, ang balaod nag-ingon nga ang mga gagmay nga mangingisda lamang ang makapanagat dinhi ug sa us aka adlaw nga panagat, swerte na nga makapasol ug 3-5 ka kilo.
Kong tugotan kadtong may pangisdaan nga nagtimbang ra’g 3 toneladas dinhi, mas epesyente ang ilang pamaagi sa panagat, mas daghan ang makuha, possible nga matubag na ang panginhanglan, pasabut niya.
Apan, may mga mayor ug mga MAO nga nahingawa sa sugyo tungod kay kon makasulod ang commercial fishers sa mga municipal waters, mosamot nga wala nay makuha pa ang mga gagmay nga mananagat.
Nahingawa usab ang kadaghanan nga kon makasulod ang mga commercial fishers dinhi, basig masarap nag apil ang mga itloganan sa mga isda ug matigaw na hinuon.
Gidugang ni Piloton nga aduna usab paluag nga gitanyag sa balaod ug kana ang section 18 sa Republic Act 10654 o ang balaod nga nagapabag-o sa karaang Fisheries Code, nagtugot sa mga kalungsuran nga pinaagi sa ordinansa, makapasulod na sa commercial fisers dinhing dapita.
Se Section 8, nassulti nga ang Municipal o City government, pinaagi sa ilang mayor, ug sunod sa napagawas nga ordinansa nga magtugot sa pagsulod sa gagmay nga lansa 3.1 gross tons ngadto 50 gross tons ug medium nga panagatan nga nagtimbang ug 50.0 ngadto sa 150 gross tons nga magkapanagat sugod sa 10.1 kilometros ngadto na sa 15 kilometros, makahimo na niini kon kinikon makatuman sila sa mga gikinahanglang sundon.
Kini nag-apil sa kinahanglan ang kalawmon niini, moabut na sa 7 ka dupa, nga ang pukot nga gamiton dili mosangkad sa 65 ka dupa, nga ang kadagatan nga sudlan natumbok na sa gikinahanglang kadaghanon sa nanagat (carrying capacity) segun sa teknikal nga pagsusi sa hingtungdan nga ahensya, nga mobayad ang commercial fisher sa mga balayranan.
Kinahanglan usab nga ang tanan nga kuha nga isda, adto lamang idunggo sa dunggunan nga tumbok sa LGU.
Ang konsultasyon gihimo sa mandu ni Gob Erico Aristotle Aumentado aron tutokan usab sa mga mayor ang pagpatuman sa mga lakang nga makapabarato sa isda segun sa nasabutan, ang pagpadayag sa mga mayor sa ilang tagsatagsa ka solusyon sa suliran ug ang hugop nga pagpalig-on sa ipatukod pagbalik nga Local Price Coordinating Councils nga maoy mamilpil sa mga negosyante nga grabe makapaak sa presyo aron madali ug ka adunahan.
TUGOTAN BA? Gikonsulta sa Kapitolyo ang mga mayor pinaagi sa pagpasabut sa kanhi BFAR Regional Director nga si Al Piloton, sa gisugyot sa Republic Act 10654 nga tugotan na ang mga commercial fishers nga makapanagat sulod sa 10 kilometros gikan sa baybay aron may mas kasaligan nga pamaagi sa pagkuha sa mga isda nga gikinahanglan aron modaghan ang isda sa mga merkado. Us aka ordinansa ang himoon sa lungsod aron magtugot niini, subay sa balaod, apan ang Bohol, nag-amping sa desisyon kabahin niini kay possible usab nga mahikawan nag panagatan ang mga gagmay nga mamasolay. (Hulagway gikan sa PIA-7/Bohol)
SA GETAFE PANAGATON, SA SUGBO ITUMOD. Gireklamo ni Mayor Carry Camacho sa Getafe ang nahitabo nga panagat sa ilang lungsod nga mokuha ug tonelada nga isda apan sa Sugbo itumod ug idunggo. Nangita siya ug kapasikarang legal nga nag-ingon nga ang mga isda nga makuha sa ilang municipal waters, adto gyud itumod sa ilang pantalan. (Hulagway gikan sa PIA-7/Bohol)
Ayaw ibilin ang sakyanan sa
ngitngit, wala’y nagbantay
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Ayaw ibilin ang mga sakyanan sa mga lugar mas taas ang posibilidad nga kawaton, dala sa nagkataas nga kaso sa mga sakyanan nga gikawat samtang walay nagbantay.
Kini ang pahimangno nga gipadayag ni Police Master Sergeant Chrislam Baguil, nga mas nailhan sa kadaghanan nga si vlogger Motosikop, didto sa senemanang programa sa kapulisan nga Strategic Information Broadcasting through the Internet and other Access (SIBIA) nga gi livestream sa PIA Bohol Information Center Studio.
Si PMsgt Baguil, kinsa usa ka kaliwat ug Muslim, mibutyag nga ang syudad sa Tagbilaran, kasagaran nga kaso sa carnapping o motor napping nahitabo sa mga biktima nga nagbilin sa ilang mga sakyanan sa mga lugar nga hilit, walay nagbantay ug walay CCTV.
Likayi ang kahigayunan ng mabiktima, ang mga kaso sa stolen while abandoned, parked unattended (SWAPU) maoy labing taas nga matang sa carnapping sumala sa imbestigasyon, aghat dalang pahimangno ni Daguil.
Adto parking sa mga lugar nga hayag, ug ayaw itugot nga hatagan ug opurtunidad ang kawatan nga madala ang imong sakyanan, dugan niya.
Kasagaran nga kaso, kanang makalimot ug tangtang sa yabe sa sakyanan, dili ma lock ang sakyanan ug luag na ang yabehanan, sumpay pa sa mga tinugyanan sa mga nag-unang kaso sa kawat sa sakyanan.
Sa 2023, mitala ang Tagbilaran City Police Station sa 21 ka kaso sa motornapping, hinuon, sumpay sa opisyal, nasolbad ang tanan nga mga kaso.
Si Msgt Baguil, kinsa usa sa mga Motorized Anti Street Crime Operatives (MASCO) mipadayag usab nga sila ang natahasan sa estasyonan sa kapolisan sa paghimo ug police visibility patrols, may gahum sa pag-issue ug citation tickets kon may makit-an nga tataw nga paglapas sa traffic code, pagpatuman sa Operation Sita alang sa mga tataw nga violations ug sa pagpatuman sa checkpoints aron ikapatumanang balaod sa trapiko ug ang mga ordinansa sa syudad.
Partikular sa ilang mga aktibo nga mga buhat mao ang pagpatuman sa Republic Act 10054 o ang Standard Motorcycle Helmet Act nga nagmandu sa paggamit sa standard protective helmets.
Sa tanan nga matang sa karsada nga pangpubliko, ipatuman ang ordinansa, ug mangita sila sa standard protective helmets, alang usab sa kasegurohan sa motorista.
Gipanawagan usab sa kapulisan ang mga ginikanan nga did-an ang mga menor-de-edad nga makamaneho ug sakyanan, kay mahimo nga kon madisgrasya, ang ginikanan ang manubag sa sibil nga responsibilidad sa mga maangin.
Niini, aghat usab sa mga kapolisan, tabangan nato ang pagsumpo sa krimen, pinaagi sa paghikaw sa kahigayunan nga mahitabo kini.
LIKAYAN ANG OPORTUNIDAD SA KRIMEN.
Pahimangno ni PMsgt Chrislam Baguil ngadto sa mga motorist nga maglisud ug pangita ug lugar nga kaparkingan sa ilang mga motorsiklo, ayaw ibilin sa mga ngitngit nga lugar nga walay magbantay, hiposa kanunay ang yabe ug mas maayo nga adto parking samga binantayan nga lugar aron maseguro. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
Mas daghang gatasan, mas
makita ang ginansya- PVet
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Dugang kakugi, ug kay mas makit-an ang kita sa mas daghan nga gigatasan, miaghat si Provincial Veterinarian Dr Stalla Marie Lapiz nga mas maayo nga mas daghan ang gatasan kay sa pipila lamang, sa susama ra nga ka hago.
Kini samtang ang pagpanggatasan karon, nagtanyag sa mga Bol-anon sa dugang kita gikan sa P500 ang adlaw sa matag gatasan nga mag gipasuso pa nga nati.
Tulo ngadto sa lima ka cross bred o hibred nga kabaw nga gatasan ang atimanon, matud pa ni Dr Lapiz, aron mabati na ang epekto, dugang niya.
Kana, kay mahimo nga dili usab magdungan ug panganak ang kabaw, ug samtang nagpatotoy pa kini, mas daku ang lanat sa panahon nga makuhaan sa gatas ang mas daghan, alang sa dugang kita.
Ang pagpang-gatasan natural lamang usab nga napasugdan kay nanguna ang Bohol sa mga lalawigan nga may labing daghang ihap sa kabaw sa kinatibuk-ang rehiyon.
Kanhi kasagaran gigamit sa buhaton sa umahan ug gikarne inig abut sa panahon, karon nakit-an sa pagtuon nga ang kabaw makasapal sa panginahanglan sa panimalay dala sa tag P70.00 na nga litro sa gatas nga makuha sa kabaw nga manganak.
Sa pagdagan sa panahon, ang pag-alayonay sa Philippine Carabao Center (PCC) nga maoy nakalili sa posibilidad nga ang mga kabaw makatampo sa nasudnong panginahanglan sa gatas, gipasugdan ang pagtuon didto sa Ubay, subay ni Dr Lapiz.
Ang buhatan ni Dr Lapiz, naghatag usab ug teknikal nga tabang sa pag-atiman, pagpa-anak ug pagpang-apud-apod sa mga nati nga bahin sa buhatan sa ilang pagpaliwat.
Sa laing bahin, ang Natonal Dairy Authority usab nakig-abin sa PCC aron dunganan ang pagtuki sa kapasidad sa kabaw ug baka nga makahatag sa labing daku nga panginahanglan sa gatas.
Labing daku nga porsento sa gatas nga gikonsumo sa mga Pilipino, gipalit sa nasud sa gawas, nga gibayran ug dollar, mao nga daku kaayo ug epekto kay mogawas ra usab ang giampingan nga kita na unta sa nasud.
Segun sa pagtuon sa mga ahensya, basta lamang mahatagan sa saktong pagkaon ug mapataas ang kalidad sa mga kabaw, daku ang posibilidad nga may dugang pang kita ang mabulsa sa mga mag-uuma nga misalig sa kabaw nga pangdaro ug pangkarne lamang.
Kon itandi, ang native nga kabaw mogatas lamang ug 1.5 ka litro, samtang ang cross breed nga kabaw mogatas ug 5 ngadto sa 7 ka litro, butyag ni Dr. Lapiz.
Sukad sa pagtapos sa research, nagpasugod dayon ang PCC sa ilang livestock herd development nga naglakip sa dispersal ug infusuion of breeders aron maoy mohabal sa mga native nga kabaw aron motaas nga lahi sa nati.
Saktong pag-atiman sa hayop, paghatag niini sa gikinahanglang minerals, sakto nga bansay sa pagpaliwat ilabi na sa pagtutok sa pagkafertile sa hayop, kini ang aghat niya ngadto sa mga mag-uuma nga karon nagsugod na ug tagamtam sa dugang kita tungod sa paggatasan.
KON MAGGATASAN MAN. Mas maayo nga 3-5 o mas daghan pa aron mabati ang kahamugaway sa kita sa susama ra nga kahagu sa pagkuha sa gatas, pagpang-abis ug sabsabon ug sa pagbakero, matud ni Dr Lapiz, kang kinsang buhatan nag-abag sa mga buot makapataas sa lahi sa ilang kabaw aron may mas daghan nga gatas nga makuha. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)