Bohol Light, Iwag sa Kahayag
Sinulat ni Sheryl B. Paga
Ang tagdumala sa Bohol Light Company, Inc., inubanan sa tanang mag kawani manghinaot sa tanan ug usa ka malipayong Pasko sa Pagkabanhaw diin sa kanunay ang maong buhatan mag-iwag sa kahayag ngadto sa tanang mga pinalanggang konsumidor dinhi
sa dakbayan sa Tagbilaran.
Ang Pasko sa Pagkabanhaw, mao ang pagla-um nga maghatag ug dan-ag sa atong kinabuhi uban ang gugma ug kalipay.
Tungod niini atong hinumduman nga ang kuryente usab, kung bahin simbako sa disgrasya, dili mananghid ug dili mupili ni bisan kinsa.
Busa atong matngunan kanunay kung unsaon mamahimung luwas ang atong kaugalingon kon kita mugamit sa mga electrical appliances alang sa siguridad sa matag kinabuhi.
Ang Bohol Light kanunay magpahinumdum ngadto sa mga konsumidor mahitungod sa mga safety measures nga angayan hatagan ug atensyon aron malikayan ang kadaot. Dili gayud biyaan ang atong mga panimalay kung adunay mga appliances nga wala mapawong. Kinhanglan e-switch off gyud ang tanan.
Likayan usab ang pag overcharge sa bisan unsang mga gadgets o flashlights tungod kay kini kasagaran mao ang hinungdan sa sunog.
Adunay pipila ka mga sumbanan nga buot ipadangat sa Bohol Light ngadto sa mga katawhan ilabi na sa tanang mga konsumidor sa kuryente niining panahon sa tig-init:
Limpyohan gyud ug tarong ang mga bumbilya pinaagi sa pagtrapo sa mga abog-abog ug buling aron mas hayag ang siga niini. Kung mahimo, gi-rekomendar ang pag-gamit ug LED bulbs tungod kay mas hayag kini ug 75% ang matipid niini kung itandi sa incadescent bulbs. Kung mas menos ang konsumo, mas menos ang gasto!
Sa mga nagpunay ug gamit sa ilang aircon ilabi na karong panahon sa ting-init, kinahanglan palimpyohan ang aircon filter ug condenser matag unom ka buwan. Makatabang usab ang pag-sirado sa mga ganghaan ug bintana sa dili pa pa-andaron ang aircon aron mas dali ang pag-bugnaw.
Gipahinumdum usab sa Bohol Light ang mga konsumidor nga pirming hunahunaon ang kaluwasan sa mga katawhan ilabi na sa hustong lugar sa pagtanum ug mga kahoy. Atong timan-an kining mosunod: Dili pagtanum og kahoy o bisan unsang tanum nga haduol sa linya o poste sa kuryente; ang pagtanum ug kahoy duol sa linya o poste sa kuryente delikado ug mahimong mao kini’y hinungdan sa aksidente ug interruption sa supply sa kuryente sa mga distribution o transmission lines; kung modikit na ang sanga sa mga kahoy o bisan unsang parte niini, posibleng maka-ingon kini ug sunog o electrocution.
Timan-I, kung adunay mga ingon ani nga sitwasyon, nag-awhag ang Bohol Light sa pagtawag gilayon sa trunkline numbers (038) 412-3503 / 501-7762 local 103 or dial at 0922-307-2161.
BOHOL WATER miduyog sa Kristohanong Katilingban sa paghandom sa Semana Santa
Sinulat ni Victor L. Tambis
Makita sa hulagway si Msgr. Harold Parilla nga mao ang Recollection Speaker sa mga kawani sa Bohol Light ug Bohol Water atol sa ilang gihimo nga Lenten Recollection niadtong Marso 22, 2024
Ang Bohol Water miduyog sa Kristohanong Katilingban sa paghandum sa kabalaan sa Semana Santa diin ang atong Ginoong Jesu Kristo nagpakamatay sa krus aron pagluwas sa atong mga kasal-anan.
Subay niini ug aron paghatag ug spirituhanon nga kalamboan sa mga kawani, ang Bohol Water naghimo sa usa ka adlaw nga Lenten Recollection niadtong Marso 22, 2024 ug didto kini himoa sa activity hall sa maong buhatan.
Nagtoo ang mga tagdumala sa Bohol Water nga ma hinungdanon kaayo sa mga empleyado ang maong kalihokan aron paghatag sa ilang spirituhanon nga kalamboan.
Ang hiyas sa pagkamapaubsanon mao ang gabay sa mga kawani makab-ot ang katuyuan sa maong kompanya dili lamang alang kanila apan alang usab sa mga konsumidor.
Red tide nagkinahanglan ug Engineering solution – BFAR
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Hangtud dili mahimoan ug engineering solution ang duha ka tulay nga nagsumpay sa Tagbilaran City ug Dauis sa isla sa Panglao, gibutyag sa Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR) nga lisud mawala ang suliran sa red tide sa Tagbilaran Bay.
Kini maoy hiniusa nga pahayag nila ni Assistant Director for Technical Services sa BFAR nga si Isidro Velayo Jr., ug si mismo BFAR Regional sa Central Visayas, Director Mario Ruinata.
Niadtong Marso 15, mahinumduman nga mipagawas ang BFAR ug pahibalo sa pagdili gihapon sa pagkaon sa mga kinhason sama sa tahong, talaba, litub, kuja ug uban pang mga kinhason lakip na ang mga uyap nga makuha sa Tagbilaran Bay.
Ang red tide, o makadaut nga pagbuswak sa algae (harmful algal bloom) mopatim-aw kon ang mga nagkatapok nga algae o mga organism nga muramura ug tanom apan anaa sa dagat o tubig tab-ang manimuyo, mobuswak ug mosanay nga dili na mapugngan. Kini nga pagbuswak makahimo ug delikado nga hilo nga makaon sa mga kinhason, maginhawa ug magpabilin sa hasang sa isda ug mga alimango, nga makahilo ug makamatay kon makaon.
Ang pagbuswak sa algae, matud pa sa mga eksperto, ug ang pagkatanggong sa tubig nga dili na kayo makalapus-lapus kay naalihan sa gagmay nga mga gawasanan lamang sa duha ka tulay sa Dauis, gidudahan nga maoy kina-ingnan nga dili usab mabanlas ang algal bloom.
Importante, matud pa, ang pagsulod-gawas sa tubig nga moagi sa dagat nga naghuwa sa Tagbilaran ug isla sa Panglao, kay kini magsilbe nga sulog nga mopalimpyo sa lugar ug magdala sa taas nga konsentrasyon sa hilo ngadto na sa dili na siya makadaut, pasabut ni Asst Director Velayo, kang kinsang kagikan, natawo sa Calape Bohol.
Daku nga parte sa Tagbilaran Bay ilabi na sa kadagatan gikan sa tulay sa Dauis (Borja Bridge) sa junction Mansasa ngadto sa Causeway Bridge ang kasagaran mapundo ug halos dili na makagawas tungod sa gagmay nga kaagi-an sa ilawom sa mga tulay.
Sa iya usab nga ulahing pagbisita sa Bohol, si kanhi Department of Public Works and Highways Secretary Mark Lapid, mibutyag nga kinahanglan nga padak-an o panghimo-an ug dagkong imburnal ang access paingon sa Borja ug sa Causeway bridges aron mopaspas ang pagdagayday sa sulog ug makapadali sa paglimpyo sa dagat.
Ikaduha nga gitumbok sa BFAR, tungod niining sitwasyona, lisud na usab nga ikapagawas ang hugaw nga tubig nga gipangyabo sa mga kabalayan niining mga lugara, nga maoy nakadugang sa nagbuog nga tubig, nga makapatampo sa pagbuswak sa algae dinhi.
Hangtud nga kini mahimo, matud sa BFAR, igo ra sila nga magtabang sa pagmonitor sa sitwasyon sa dagat ug sa pagisyu sa mga regular nga advisory ngadto sa mga mulopyo.
Mga kaso sa pertussis, tipdas nagkadaghan; DOH mi-awhag sa pagpabakuna
Sinulat ni Elvira Bongosia
Gihatagan ug tagtagad sa Department of Health (DOH) ang pagdaghan karon sa kaso sa tipdas pinaagi sa gibag-o ug gipakusog nga kampanya sa pagbakuna aron mabakunahan ang daghang mga Pilipino.
Gi-awhag usab sa DOH ang publiko nga aktibong moapil sa pakiglambigit sa komunidad ug mga kalihokan sa komunikasyon sa departamento agig suporta sa nagpadayon nga pagbakuna sa tipdas.
Sa taho sa Task Force El Niño, si DOH Kalihim Teodoro J. Herbosa miingon nga ang ahensya nagtukod niadtong Marso 13 ug usa ka national DOH Public Health Emergency Operations Center (PHEOC), uban sa suporta ug tabang gikan sa World Health Organization (WHO), United Nations International Children’s Emergency Fund (UNICEF), ug ang United States Center for Disease Control (USCDC).
Si Herbosa, kinsa sakop sa presidential task force, niingon nga ang PHEOC nag-supervise sa on-the-ground response nga mga aktibidad aron mapugngan ang mga kaso sa tipdas.
Target sa DOH nga mabakunahan ang labing menos 90% sa mga high-risk nga populasyon, labi na ang mga bata gikan sa 6 ka buwan hangtod 10 ka tuig ang edad sa tinguha nga makontrol ang tipdas, matud pa ni Herbosa.
Ang kalihim sa DOH nipahinumdom sa publiko sa pagpahimos sa ilang pentavalent Diphtheria, Pertussis and Tetanus, Hepatitis B, ug Haemophilus influenza type B (DPT-HepB-HiB) ug Measles, Mumps and Rubella (MMR) vaccines. Matud pa nga libre ra kini sa mga lokal nga health centers.
Dugang sa pagbakuna, ang parehas nga pag-amping sa respiratoryo nga nahibal-an gikan sa pandemya sa COVID-19 (boluntaryo nga paggamit sa usa ka labing angay nga maskara ug pagpabilin sa balay kung masakit, kanunay nga paglimpyo sa mga kamot, ug pagpili sa mga lugar nga adunay maayo nga pag-agos sa hangin) makatabang sa pagpanalipod batok sa pertussis, tipdas, ug uban pang mga impeksyon sa respiratoryo.
Ang pertussis o whooping cough (“ubong-dalahit” o “tuspirina” sa Filipino) makatakod kaayo nga bacterial respiratory infection nga magpahinabog mga simtomas nga sama sa trangkaso sa malumo nga hilanat, sip-on, ug ubo 7 ngadto sa 10 ka adlaw human sa pagkaladlad. Ang pertussis mahimong matambalan pinaagi sa antibiotics, apan kini labing maayo nga mapugngan pinaagi sa pagbakuna.
Samtang ang tipdas makatakod usab kaayo. Kini mokuyanap gikan sa mga tawo nga nataptan pinaagi sa hangin, labi na pinaagi sa pag-ubo o pagbahing. Kini makaapekto sa tanan nga mga grupo sa edad, apan mas komon sa mga bata. Ang mga simtomas naglakip sa taas nga hilanat, ubo, runny nose, ug pantal sa lawas. Walay espesipikong pagtambal alang sa virus nga maoy hinungdan sa tipdas; bisan pa, ang pagbakuna manalipod batok niini.
Hangtod sa Pebrero 24, 2024, ang DOH nakatala ug 569 ka kaso sa tipdas ug rubella. Ang tanan nga rehiyon, gawas sa Bicol ug Central Visayas, gikataho nga adunay pagtaas sa mga kaso sa miaging buwan. 163 ka bag-ong kaso ang gitaho gikan Pebrero 11 hangtod 24, nga mas taas ug 3% kumpara sa 2 ka semana sa wala pa (159 ka kaso). Ang epidemiologic profile nagpakita nga kadtong ubos sa lima ka tuig ang edad ug kinsa wala mabakunahan mao ang labing apektado. (Hulagway gikan sa PIA7-Bohol)
P2.7M napaayo nga Red Cross Tagb Chapter bldg, gitugyan
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Gitugyan nag balik ngadto sa Bohol ang P2.7M nga pagpahiuli sa Philippine Red Cross (PRC) Tagbilaran Chapter Building nga naguba sa bagyong Odette tulo na ka tuig ang minglabay.
Apan sa tulo ka tuig nga napugngan unta ang humanitarian non-government organization sap ag-pangalagad sa mga Bol-anon, nagpabilin nga nagtabang ang PRC, bisan pa man sa kalisud sa ilang paglihoklihok gikan sa gubaon nga base of operations.
Mismo si PRC Chairman ug Chief Executive Officer Richard Gordon, kauban ni Dr. Gwen Pang, ang secretary general sa PRC maoy nanguna sa pagtugyan human ang pag-ayo sa gusbat nga building human kini gipundohan sa International Federation of the Red Cross ug as Red Crescent Society.
Matud ni Gordon, ang P2.7M, nalakip na sa P77.1 milyones nga nahatag sa PRC human kini gipahat alang sa Bohol aron makabangon sa pagkalusno dala sa bagyong Odette.
Gipasabut sa chairman nga kanhi senador sa nasud nga ang Bohol usa sa mga labing karaan nga chapters sa PRC, ug gani kini maoy gibasehan ngano nga nagpursige ang PRC nga ayohon ang chapter building sa Bohol.
Hinuon, buksan ang bag-ong operasyon sa Tagbilaran Chapter pinaagi sa bag-o ug temporary nga administrator, diha nga napakyas ang kanhi administrator sa pagganoy sa chapter ngadto sa iyang maayo nga pagkadumala.
Sa pagpundo og dugo pananglitan, kon ang PRC nagmandu nga labing menos magtinir ang chapter og dugo nga pangluwas sa kinabuhi nga katumbas sa 1 ka porsyento sa populasyon sa lugar, 250 lamang ka bags sa dugo ang nahimo sa PRC Chapter sa Bohol gikan sa Enero ngadto sa Marso.
Kinahanglan may imbentaryo ang PRC nga 13,000 ka bags sa dugo, base sa 1.3 milyones ka Bol-anon.
Hinuon, positibo ang PRC nga mahibalik ra sa iyang kanhiay nga pwesto ang PRC Tagbilaran Chapter, human mapahimutang ang mga bag-ong palisiya ug magdumala niini.
DIIN MAY PANGINAHANGLAN. Dalhon sa Philippine Red Cross ang tabang diin man may panginahanglan, matud ni Chairman Richard Gordon, atul sa pagtugyan sa P2.7M nga pagpaayo sa Tagbilaran Chapter Building dinhi. (Hulagway gikan sa PIABohol foto: IMB)
BALAK
KAY WALA KA NAY LUHA NGA IKAHILAK
Sinulat ni Engr. Rogelio Podelino
Ang kinabuhi dinhi sa kalibutan
Mga suliran labihan kadaghan
Iyahay ug paningkamot nga motunhay
Kay ang dagan sa kinabuhi dili hapsay
Gumikan sa sala sa una tang mga ginikanan
Nga sila si Eva ug si Adan
Gipahamtangan ug silot nga kamatayon
Bugti sa ilang pagka masupilon
Magbudlay ubos sa nagbaga’ng init sa adlaw
Magpatulo sa singot matag adlaw
Sagubangon mga suliran sa dakung kaaghop
Magmatngon sa mga gibuhat nga dili masayop
Nagtubo ubos sa pobre’ng mga ginikanan
Ang pag-uma ug mga lagutmon maoy gisaligan
Kay imong mga ginikanan wala’y hibangkaagan
Ang pag-uma na lang ang nakat-onan
Aduna’y mga adlaw nga duma ang gikaon
Mag-itlib ug asin maoy sud-an sa pagkaon
Sa kapobrehon nga wala’y kadangpan
Motulo ang mga luha nga wala’y kina-ingnan
Sa kapit-os sa kinabuhi nga gi-antos
Ang paglaum nga motunhay napupos
Ang tawo nagkinahanglan ug kasandigan
Bisan sa kalisud nangaliya sa KAHITAS-AN
Kon ang iwag sa paglaum nagpid-ok pid-ok
Ang pagtental sa yawa wala nay kahadlok
Lig-ona ang imong balati-an
Ug ang impierno angay nimo’ng kahadlokan
Kon hugot ug lig-on imong pagsaleg sa GINOO
Bisan unsa kapait imong naagi-an kaniadto
Makigbisog sa kinabuhi aron dili mahisugamak
KAY WALA KA NAY LUHA NGA IKAHILAK