Bohol Light nagpahinumdum sa sa Fire Safety Tips sa kuryente
Sinulat ni Sheryl Paga
Ang Bohol Light Company, Inc buot magpahinumdum ngadto sa mga konsumidor mahitungod sa mga Fire Safety Tips ilabi na gayud karong panahon sa ting-init aron paglikay sa sunog. Ang pipila sa mga safety tips mao kining mosunod:
- Kabahin sa kable, wiring ug cords. Kinahanhlan likayan ang paggamit sa depektosong mga electrical cords ilabi na kung adunay gisi ug paksi sa panit niini; kinahanglan nga pagabantayan and mga guba-on nga saksakanan o sockets; likayan usab ang heat build-up (overheating) nga moresulta sa paglanay sa insulation og posibleng mokayo kini ug makaingon na hinuon sa sunog.
- Kabahin sa overloading – kabahin sa overloading, kinahanglan usab nga likayan ang pagpundok ug saksak sa usa ka socket/outlet (octopus connecgion) ilabi na sa mga high-powered appliances; likayan usab ang pagsumpay-sumpay sa mga extension cords ug flying connections; suta-on gyud ug tarong ang wattage sa imong appliances kon kini makarga bas a kaya ug kapasidad sa service meter nga gigamit.
- Kabahin sa Appliances – Bantayi gyud ang mga appliances nga dunay deperensya sa cord kay pwede kini nga moresulta sa short circuits o grabeng pagpanginit; kinahanglan usab ang regular nga pagsusi sa mga gamitonon nga nagamit ug kuryente; dili na gayud gamiton ang mga appliances nga aduna nay depekto;
- Kabahin sa hugaw ug abog – Pagahimoon gayud ang regular nga pagtan-aw sa kalimpyo sa mga sockets/outlets/plugs aron dili kini mahugaw ug ma-abogan; timan-I nga ang kahugaw sa imong palibot dali ra nga dakpon sa enerhiya nga maoy mahimng hinungdan sa mga sparks ug ug overheating.
- Kabahin sa “exposure” sa tubig – Ang tubig dili igsuon ug higala sa kuryente, busa matngunan nato nga dili basa ang atong mga kamot kung kita musaksak sa mga appliances ngadto sa mga sockets aron malikayan ang electrocution; hinumduman kanunay nga delikado ug peligro ang short circuit nga mosangpot sa kalit nga pag-spark o pagkayo kung mugamit og extension cord o socket/outlet nga nabasa o nasudlan og tubig.
- Kabahin sa plugs – Batasanon gyud ang pag un-plug sa mga appliances kung wala kini gamita ilabi na sa gabie ug sa panahon nga molakaw ka gawas sa panimalay.
- Kabahin sa pagkusolta sa mga eksperto sa electricity – Kung makamatikod gani kita nga aduna nay mga depekto ang atong mga electrical cords, sockets, plugs, o outlets, kinahanlan nga motawag na gyud sa usa ka electrician nga adunay kahibalo sa husto nga pag-ayo ug pagtaod niini; Kung makasinati ug mga sitwasyon nga duna nay spark o pagkayo sa plug o socket/outlet, kinahanglan nga pagngon gilayon power supply diha sa main breaker unya isunod dayon ang pagtawag sa usa ka batid ug accredited electrician aron masusi ang imong panimalay; ug labing maayo nga mutawang sa mga tinugyanan sa BLCI aron kamo matabangan.
- Kabahin sa inspection ug repair – Kun dunay panahon nga nag-spark o nagkayo ang imong mga wiring sa panimalay, ayaw pagsuway ug repair sa mga electrical problems kung dili ikaw suhito sa maong trabaho;
Hinumdumi kining mosunod nga mga contact numbers alang sa inyong panginahanglan:
- Power Interruption 0922-307-2161
- General Information 0931-852-4310
- Application Matters 0931-852-4311
- Billing Matters 0931-852-4312
- Hotline Numbers – (038) 412-3503/501-7762 local 103.
Mahimong pinaagi na sa GCASH ang bayad sa tubig sa Bohol Water
Sa padayon nga pagpangita ug paagi nga mahatagan ug kasayon ang mga konsumidor ilabi na sa pagbayad sa ilang water bill, ang Bohol Water modawat na karon sa bayad pinaagi sa G-CASH.
Kung GCASH ang gamiton sa pagbayad sa tuig, kinahanglan nga adunay QR Code sa account nga pagabayran.
Aron mahataganan ug QR Code ang usa ka account, kinahanglan nga sundon sa konsumidor ang mga mosunod nga pamaagi:
- Mobisita siya sa opisina sa Bohol Water; o mo log on sa Facebook sa Bohol Water; or mopadala sa email : support@boholwater.com / boholwater@yahoo.com
- Mohatag ang konsumidor sa ACCOUNT NAME ug ang REFERENCE NUMBER nga makita sa bill sa tubig
- Ang BWUI staff mag generate ug QR Code sa maong account ug ihatag kini ngadto sa konsumidor.
- E scan sa konsumidor ang QR Code nga gi print pinaagi sa G-Cash app sa iyang cellphone ug e type ang amount nga bayaran.
Agi ug paghatag usab ug kasayon sa pagbayad sa bill sa tubig sa Bohol Water, ang mga konsumidor puede na mobayad sa ilang current bill sa tubig, o bill nga wala pa moabot ang due date, didto sa mga mosunod nga mga payment partners:
- First Consolidated Bank (FCB)
- LandBank
- Bank of Commerce
- Security Bank
- M. Lhuiller.
Ang on-line payment dawaton sa Landbank ug Security Bank pinaagi sa pagsulod sa ilang website apan kinahanglan adunay account ang konsumidor sa maong mga bangko.
Ang pagbayad pinaagi sa over-the-counter dawaton sa tanang nahitala sa itaas gawas sa LandBank.
Ang FCB aduna silay FCBpay nga sila ra ang mo install sa maong app sa cellphone sa konsumidor ug ang M Lhuillier aduna usab silay ML Wallet nga puede adto ibayad ang water bill.
DOST mingtunol sa 15 ka mga
Digital libraries sa DepEd ALS
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Gidawat ni Tagbilaran City Mayor Jane Yap ug Tagbilaran City Schools Education Program Consultant Wilfreda Bongalos gikan mismo ni Department of Science and Technology (DOST) Secretary Renato Solidum Jr., ang 15 ka mga digital library in a box nga magamit sa mga mipailawom sa Alternative Learning System (ALS) sa Department of Education (DepEd) dinhi sa syudad.
Ang 15 ka mga digital library, gisulod sa mga personal computers nga gipauso sa DOST pinaagi sa Science and Technology Academic and Research‐Based Openly‐Operated Kiosk System (STARBOOKS) maoy labing bag-ong innovation sa ahensya nga nasangunan sa pagtutok sa syensya ug teknolohiya alang sa nasudnong kaugmaran.
Gani, matud pa ni Dr Richard Burgos, ang Director sa Science and Technology Information Institute (STII) ang STARBOOKS napang-apod-apod na sa kapin sa 7,800 ka mga tunghaan sa nasud ilabi na niadtong mga anaa sa mga hilit nga lugar nga may suliran sa internet connectivity, aron makaiho ang mga kabataan sa pagresearch.
La labing unang higayon, ang STARBOOKS alang sa ALS sa Tagbilaran mamahimong ma akses sa mga ALS nga wala sa pormal nga pag-eskwela, aron usab sa paghulip sa mga panginahanglan sa dugay mga kasayuran, ilabi na sa mga kabataan nga nahikawan sa direktang serbisyo sa pormal nga pagtuon tungod sa mga kakuli-an nga dili hingpug-ngan.
Sumpay pa ni Dr Burgos, kinsa ania dinhi sa Bohol tungod sa gipahigayon nga Regional Science and Technology Week diin may dinungan nga mga kalihukan ang DOST diha sa tulo ka mga lugar aron maka-alagad sa panginahanglanon sa mga sector ug edad sa Bohol, ang DOST STARBOOKS gani usa sa mga labing innovative projects sa DOS nga mingdawat na ug pasidungog abut na sa Association of Librarians in America, tungod sa innovation niini.
Ang STARBOOKS us aka tinubdans a kasayuran nga makuha sa usa ka computer kiosk nga mahimo nga maakses bisan sa mga estudyante nga walay askes sa mga basahon, panudlo ug mga kahinguhaan sa siyensay ug teknolohiya.
Tumong niini ang pagtanyag ug paghatud sa mga basahon nga ang unod niini kabahin sa mga proseso, teknolohiya ug mga kabag-ohan nga makapasayon sa kahibaw sa nagkadaiyang format apil na ang mga basahon, videos, illustrations, clips, posters, ug uban pang learning aids nga maabut na sa mga tua sa hilit apan hilig manukuduki.
Unod sa STARBOOKS ang liboan ka digitized science and technology resources nga gipanglangkob sa usa ka subject aron mas sayon kining makit-an ug masundan sa usa ka nangita sa kasayuran.
Sa 15 ka buok nga anaa na sa Tagbilaran City, kini mahimong gamiton na sa mga ALS students ilabi na sa ilang katuyuan nga maka-apas sa pormal nga pagtuon.
APIL NA ANG ALS. Sa labing unang pagkahitabo, ang DOST naghatag na ug mga computer alang sa digital library nga ipagamit sa mga out of school youth nga nagpailawom sa Alternative Learning Systems (ALS) aron mas sayon na kanila ang research ug pagpanukiduki, ilabi na kay dili pormal ang ilang pagkat-on. Nanguna ang Tagbilaran City ALS niining serbisyo. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
NuLab STEM in Motion
nibisita sa sydad sa Tagbilaran
Sinulat ni Elvira Bongosia
Ang NuLab STEM in Motion mobile science learning facility sa Department of Science and Technology-Science Education Institute (DOST-SEI) nibisita sa syudad sa Tagbilaran.
Usa kini sa mga eksklusibo ug kulbahinam nga mga kasinatian sa Science and Technology sa 2024 Central Visayas Regional Science, Technology and Innovation Week (RSTW) nga gipahigayon diri sa syudad sa Tagbilaran gikan Abril 17 hangtod 20, 2024.
Ang NuLab STEM in Motion bus nahimutang sa Parking Lot sa Island City Mall ning syudad sa Tagbilaran ug gibisita sa mga tinun-an sa senior high school sa naglain-laing mga tunghaan sa lalwigan sa Bohol.
Ang NuLab bus nag-una alang sa mga estudyante sa senior high school, diin sila nakakat-on gikan sa mga advanced STEM (Science, Technology, Engineering, and Mathematics) nga mga module nga adunay daghang lainlaing mga hilisgotan sama sa nanotechnology, aerospace engineering, nuclear science, pagtuki sa peligro sa linog, science media literacy, programming, oceanography, robotics, entomology, ug environmental science.
Aron mapukaw ang interes sa mga estudyante sa mga siyensya ug madasig sila sa pagkuha sa mga kurso sa tertiary sa lainlaing mga natad sa STEM, ang NuLab nasangkapan sa usa ka dako nga interactive board, indibidwal nga monitor alang sa matag estudyante, kagamitan sa grado sa laboratoryo, wireless sensor, ug uban pa.
Ang mga kawani sa DOST-SEI nagpakita sa mga himan sa ilang patigayon, samtang ang mga estudyante sa senior high school nagsuhid ug nagpamilyar sa ilang mga kaugalingon sa mga pamaagi nga gigamit sa lain-laing mga sanga sa syensya.
Mahimong bisitahon kining modernong bus sa Parking Lot sa Island City Mall ning syudad hangtod Sabado, Abril 20.
Ang mga estudyante sa Lourdes National High School sa lungsod sa Panglao gi-briefing sa tinugyanan sa DOST-SEI sa wala pa nisaka sulod sa NuLab STEM in Motion mobile science learning facility adlaw’ng Biyernes, Abril 19. Ang modernong bus nahimutang sa Parking Lot sa Island City Mall ning syudad sa Tagbilaran ug parte kini sa mga kalihokan sa 2024 Central Visayas Regional Science, Technology and Innovation Week (RSTW). (Hulagway gika sa PIA7-Bohol)
Bohol Food Safety Team
Gipresentar sa RSTW 24
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Buhi na usab ang Bohol Food Safety Team, kini human nabansay ang 10 ka mga tinugyanan ug eksperto sa ilang mga tagsa-tagsa ka katakus sa paghupot sa tukmang kasayuran aron ikapatuman ang mga sumbanan sa luwas nga pagkaon, dinhi sa Bohol.
Matud ni Department of Science and Technology Bohol Provincial Science and Technology Officer (DOST PSTO) Vina Antopina, ang Bohol maoy labing una nga lalawigan nga nakamugna ug kaugalingon nga food safety team, apan nabungkag kini diha nga ang mga nahauna nga mga sakop niini, nawala na sa pangalagad sa goberno dala sa pagretiro niini sa trabaho.
Daku kayo ang panginahanglan sa food safety team nga maoy mahimong kaabag sa mga nagproseso ug pagkaon, aron makapaneguro sila nga ang gipalit nga pagkaon, dili makadaut sa tiyan ug luwas nga ikonsumo, matud pa ni DOST 7 Regional Director Jesus Zamora Jr.
Ang food safety team sa Bohol, mao nay maghimo sa mga bansaybansay aron kaabagan ang mga negosyante nga anaa sa food processing nga makakuha sa pagmatuod nga ang ilang mga gibaligya nga pagkaon, misubay sa sakto nga pag-andam, migamit sa luwas nga mga sahug ug limyo ang pagkahimo.
Mahimo usab sila nga hangyoon aron maoy magbansay sa mga kompanya ug sa mga trabahante niini sa mga maayong bansay sa luwas nga pagkaon ug pag-andam niini.
Sa Bohol nga nag-alagad sa panginahanglanon sa pagkaon sa mga turista, importante nga maseguro nga ang mga pagkaon nga mapalit, luwas kay niini nahasubay ang dungog ug garbo sa lalawigan, dayag ni Dr. Tristan Abando, DOST Assistant Regional Director ug Food Safety trainor.
Ang mga sakop sa Bohol food safety team mao sila Charlene Salarda (BISU), Doris Isabel Racho (ATI), Karen Ann Tejada (Animal Science sa OPV), Reynaldo delos Santos (nutritionist), Joanna Mangyao (TESDA Food Tech), Jennybel Melendez (UB), Charina Narido (BS Bio), Jessie Kevin Arcadiio (HNU), Edeliza Zamora ug Aresa Mae Pamaos (sanitary inspectors).
Didto sa pagbikas nga kalihukan sa DOST Regional Science and technology Week sa Bohol, gipresentar ang mga bag-ong sakop sa team nga maoy hatagan sa katungod sa pagrepaso ug pagtabang sa mga sakop sa industriya sa pagkaon sa pagtuman sa mga regulasyon subay sa international food safety standards.
BALAK
ANG PANGANAY
Sinulat ni Engr. Rogelio Podelino
Sukad pa sa panahon ni Abraham
Ang kinamagulangan’g anak maoy kinajam
Siya ang guipiyalan sa mga kabuhi-an
Siya ang gui-isip nga maoy labing but-an
Ang pagsunod sa gahum sa amahan
Nga maoy guibilin sa mga katigulangan
Lisod kaayong undangon ug supakon
Kay maoy pamatasan sa unang panahon
Panganay naa’y “Katungod sa Pagkatawo”
Dili kini matu-is sa balaod sa tawo
Sa abaga niya nakapatong ang responsibilidad
Kon naa na siya sa hustong edad
Sa unang panahon sa pagtaliwan sa amahan
Ang panganay maoy magdala sa katigayonan
Siya ang magbuot sa tanan’g pagabuhaton
Ang tanan igo rang pagsunod dayon
Bisan sa bag-ong panahon
Panganay guihatag responsibilidad guihapon
Guisaligan sa bug-at nga katungdanan
Kay naa’y abilidad nga mamunuan
Ang tanang kalihokan siya ang nagpahigayon
Miusbong ang ilang mga patigayon
Guikalipay sa amahan ang iyang pagpadagan
ANG PANGANAY maoy guisaligan sa tanan