BOHOL WATER
Sinulat ni Victor L. Tambis
LOW VOLTAGE NASINATI SA CORELLA PU’S SA BWUI
Ang mga pumping stations sa Bohol Water nga nahimutang sa lungsod sa Corella nakasinati ug low voltage sa kuryente nga gikan sa Boheco 1 nga maoy hinungdan sa matagkaron ug unya nga pagkapalong sa tanang pumping stations nga anaa nianang maong lungsod.
Kining maong mga tinubdan ang nagsupply sa Dampas-Mansasa area ug lakip ang lungsod sa Dauis.
Gawas sa pagkunhod sa supply sa tubig tungod sa matag karon ug unya nga pagkapalong sa mga tinubdan nga anaa sa lungsod sa Corella, nasinati usab sa Bohol Water pagkakaron ang pagkunhod sa total production sa tanang pumping station nga dala sa kainit sa panahon ngadto sa 20,000 cubic meter gikan sa 23,000 cubic meter matag adlaw.
Ug tungod sa maong kakulangan sa tubig, adunay pipila ka mga lugar sa service area nga nakasinati ug kakulang sa tubig diin moagas lamang sa panahon sa kagabhi-on.
Sa tinguha nga makaagas ang mga konsumidor niining maong mga lugar, ang Bohol Water nagpadayon sa pagdeliver ug tubig pinaagi sa water tanker.
Atong nahibaloan nga kining maong pagkunhod sa tubig nasinati usab sa mga water providers sa laing mga dagkong syudad sama sa Cebu City diin nakasinati kini ug daku nga pagkunhod tungod sa pagkunhod usab sa mga dam nga maoy gikuhaan o source sa ilang tubig.
Aron malikayan ang dugang pang pagnihit sa tubig, giawhag ang mga konsumidor sa Bohol Water diin ang ilang lugar wala maapektohi sa pagkawala sa tubig nga magdaginot pinaagi sa pagobserbar sa mga water conservation tips.
- PESWM nalipay sa mga basura diversion programs sa lungsod
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
MAS MAKALAHUTAY ANG LANDFILLS. Mas dugay mapuno ang mga landill kon mas dyutay na ang basura nga moabut ug ilabay didto, pasabut ni Jeffrey Escaso sa BPEMO. Pinaagi sa diversion programs, ang mga basura nga ilabay na unta, gigamit sa mga kalungsuran sa paghimo ug mga hollowblocks, uling, papel ug mga pressed plastics aron kapahimuslan pag-usab. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
Gikalipay sa mga sakop sa Provincial Ecological Solid Waste Management Council (PESWMC) ug sa Bohol Provincial Environment Management Office (BPEMO) nga may mga nagkadaiyang na nga diversion programs nga gipasugdan sa mga kalungsuran.
Didto sa Kapihan sa PIA kabahin sa Provincial Ecological Solid Waste Management Program, gipadayag ni Jeffrey Escaso ug Leonilo Lafuente, ang focal person sa ESWM sa Bohol nga ang paghimo ug mga diversion programs sa gihipos nga mga basura, magdugang pagkunhod sa mga basura nga ilabug na ngadto sa sanitary land fill.
Segun sa Republic Act 9003 o ang ESWM Act of 2001, sirad-an na ang mga gibuksan nga mga open dumpsites nga labayanan sa mga basura ug buksan na ang mga sanitary landfills alang sa mas limpyo ug mas madumala nga paghipos sa mga basura.
Dinhi sa Bohol, daghan nga mga kalungsuran ang nagsalig ug labay sa ilang mga basura sa komon nga pasilidad: ang Alburquerque Metro Tagbilaran Cluster Sanitary landfill nga gisawhan sa kalungsuran nga buot molabay sa ilang mga basura.
Dugang sa RA 1003, ang mga basura nga gikan sa mga panimalay, gikinahanglan nga mabahig sa sakto subay sa mga klasipekasyon aron mapugngan ang han-ok sa mga basura nga dali rang makapuno sa mga sanitary landfills.
Apil sa mga kalsipekasyon ang biodegradable o malate, non biodegradable o dili dali malata, recyclable o mapuslan pa, resisual o dili na magamit ug mga espesyal ug makatakod nga mga basura.
Sa balaod, kadto lamang mga residual ug mga delikado nga basura ang pwede ilabay, samtang kadtong mga non-biodegradable nga mga recyclables, pwede nga gimoan ug mga diversion aron dili na ikalabay pa sa mga landfills.
Kasagaran sa mga diversion programs sa mga kalungsuran naglangkob sa paggamit sa botelya aron himoon nga sahug sa mga tinableya nga semento ug hollow blocks, paghimo nga abono sa mga non biodegradable ug mga usik sa kusina, paghimong briquettes gikan sa mga nilabay nga carton, pagpamaligya sa mga plastic ug paghimo ug mga nagkadaiyang gamit sa mga basura nga mahimong kapahimuslan pa.
Gitumbok usab sa BPEMO ang programa sa pagpabaylo sa usa ka kilo nga basura sa usa ka kilo nga bugas sa Tubigon, pagkontrolar sa kadaghanon sa basura sa sticker program sa Trinidad, pahimo’g cash assistance bugti sa basura sa Carlos P Garcia, ug ang upcycling sa basura sa Kalipi Tagbilaran.
Protocols sa Dauis ASF checkpoints giselyohan
Sinulat ni Wenelyn Precioso
Giselyohan na ang protocol alang sa hugot nga border checkpoint nga ipatuman sa duha ka taytayan nga nagdugtong sa Dauis ug Panglao ngadto sa mailand Bohol, aron dili makatabok ang mga baboy, luto man o hilaw ug uban pang produkto nga gikan sa karne niini, kini human mipatawag ug emergency meeting si Gov. Aumentado sa Dauis Town Hall Abril 19 sa alas 5 sa hapon.
Kini aron makontrol ang pagkaylap sa African Swine Fever (ASF) nga makapatay sa liboan ka mga baboy human kini mukaylap gikan sa usa ka barangay.
Gibantayan pag ayo ang barangay Mayacabac, Mariveles, Catarman ug Biking, tanan sulod sa lungsod sa Dauis.
Ang ASF, usa ka grabe nga makatakod nga sakit sa mga baboy na naggikan pa sa Africa ug mikaylap sa tibuok kalibutan.
Bisan kung ang virus dili makatakod ug makaapekto sa kahimsog sa tawo, kung walay bakuna nga makapugong niini posible nga mapapas ang tibuok populasyon sa mga baboy.
Si Provincial Veterinarian Bing Lapiz niingon nga ang mga sample sa dugo gipadala na sa Research Institute for Tropical Medicine (RITM) sa dakbayan sa Sugbo, diin gipaabot nga ipagawas ang resulta sa laboratoryo ugmang adlawa.
Pinaagi sa operasyon sa ASF ordinance sa Bohol, ang mga awtoridad naggamit sa border security control measures sa pagpahunong sa pagdala sa nahisgutan nga mga kahayupan o karne nga hilaw ug giproseso, hangtod nga ang pagdili matangtang, o ang impeksyon ug mga masakiton napugngan ug madeklarar nga luwas.
Kadaut sa El Nino: P164M, Carmen maoy labing daku
Sinulat ni Emely Buslon
Mikabat na sa P164 milyones ang kadaut sa mga tanum ug mga umahan apil na ang pangisdaan tungod sa taas nga huwaw dala sa El Nino, kini segun sa taho gikan sa 17 ka lungsod nga nadawat sa Office of Provincial Agriculturist (OPA).
Ang lungsod sa Carmen Bohol mao ang lungsod nga labing naapektohan sa ilang panguma, sanglit ang lungsod usa sa mga nag-una nga nanghumayan sa probinsya, bisan pa nga kini partial damage report pa lamang.
Didto sa nahisgutan nga lungsod, 93.23 porsyento sa ilang mga humayan nangadaut, samtang sa bolanghoy, 5.11 porsyento sa ilang gitanum ang wala ka lahutay sa init.
Sa mais, may 1.61% usab nga natala nga kadaut, kay ang mais, bolanghoy ug uban pang lagutmon, kasagaran, dili kayo maapektohan sa kawalay uwan.
Si Provincial Agriculturist Liza M. Quirog atol sa coordination meeting sa municipal agriculturist/ municipal agricultural offices/ city agriculturist niadtong Miyerkules didto sa Panda Tea Garden, Dao, Tagbilaran City miawhag sa mga municipal agriculturists sa pagsumiter sa dugang mga kadaut aron maproseso na ang pagpahigayon sa cloud seeding operations (CSOs).
Ug kay wala pa masuta kon ikapahigayon na ba dayun ang cloud seeding operations, gipahinumdom ni Quirog ngadto sa mga mag-uuma sa kalungsuran sa mga inisyatiba sa Kapitolyo pagpakunhod sa epekto sa huwaw pinaagi sa pagpataga pamaagi sa pagpabisbis sa mga tanum.
Gitataw ni Quirog nga sa mga gipanghatag sa Kapitolyo nga mga hinabang nga materyales alang sa pagpangitag ikapatubig sa mga naughan nga mga umahan, adto lamang paingon sa mga benepisyaryo niini nga mga asosasyon ug mga kooperatiba sa mga mag-uuma nga misumiter ug letter of intents (LOIs) nga giaprobahan sa gobernador.
SAMTANG WALA PAY CLOUD SEEDING. Gipadagan na sa Kapitolyo pinaagi sa OPA ang tabang sa pagpabisbis sa mga tanum pinaagi sa mga bomba sa tubig, pundohanan nga baril ug mga hose aron may ika-abag sa mga tanum nga giabut na sa walay uwan, matud ni Liza Quirog, Provincial Agriculturist (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
NHA ipatuman ang P50M Tubigon resettlement project
Sinulat ni Emely Buslon
Ipatuman na ang 50 milyones nga proyekto alang sa gikinahanglang resettlement project para sa mga pamilyang apektado sa pagsaka sa lebel sa dagat dala sa climate change ug grabeng klima sa isla sa Tubigon.
Pinaagi ni Congressman edgar Chatto, napundohan ang National Housing Authority (NHA) aron makapatukod ug mga bag-ong balay alang sa mga apektadong pamilya sa mga isla sa Ubay, Bagongbanua, Batasan, Panggapasan ug Inanuran.
Human sa sunodsunod nga mga konsultasyon sa mga apektadong pamilya, local nga mga tinugyanan ug mga ahensya sa kagamhanan, nahukman nga magtukod ug bag-ong resettlement site alang sa 360 ka banay nga apektado sa pagsaka sa tubig.
Ang NHA, nga maoy nasudnong awtoridad sa pabalay gitakdang mopatuman sa proyekto sa pagpahiluna sa mga taga Tubigon, didto sa usa ka luna sa Barangay Genonocan, sa mainland Tubigon.
Ang proyekto sugdan na sa paghimo ug public bidding sa NHA Regional office nga gikatakda sa Mayo 2024.
Ang housing project alang sa 360 ka pamilya, adto tukoron sa 1.34 ka ektarya nga lote.
Ang proyekto maglakip sa mga probisyon alang sa konkretong mga dalan, drainage system, sanitary facilities, tubig ug suplay sa kuryente.
Gipasalamatan ni Chatto ang NHA pinaagi sa General manager nga si Joeben Tai nga iyang gihangyo pag-ayo aron makuha ang pundo alang sa proyekto ug sa pagpatuman niini.
NATAUBAN. Makit-an sa hulagway ang isla sa Ubay sa Tubigon nga giabut na sa tau bang ilang mga kabalayan mao nga kinahanglan na nga pabalhinon ang katawhan sa mainland resettlement aron mas luwas, ilabi na sa bagyo nga posibleng magdalag dagkong bawod nga makalumpag sa ilang balay. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)