Mga kalambuan sa BLCI: Kaniadto ug Karon
Sinulat ni Sheryl B. Paga
Ang Bohol Light Company, Inc. (BLCI) gi-incorporate niadtong Hunyo 14, 2000 ug narehistro sa Securities and Exchange Commission (SEC) niadtong Hulyo 21, 2000.
Ang 70% sa BLCI pribadong gipanag-iya ug ang 30% niini gipanag-iya sa Provincial Government sa Bohol ( PGB) human gipirmahan ang Joint Venture Agreement (JVA) niadtong Agosto 28, 2000.
Ang franchise area sa BLCI naglangkob sa tibuok dakbayan sa Tagbilaran nga nagsakop sa 15 ka mga Barangay nga pulos gi-serbisyuhan ug kuryente.
Kaniadtong tuig 2000, adunay dul-an 10,000 ka mga rehistradong konsumidor. Samtang karon, basi sa atong bag-o nga natala nga record sa bulan sa Hulyo, aduna na kiniy aktibong mga kosumidor nga mukabat ngadto sa 24,811.
Ang 86% niini naglangkob sa mga residential consumers, 13% sa Commercial Consumers ug 1% usab sa mga Hospitals, Radio Stations ug Public buildings.
Sa pagsugod sa BLCI kaniadtong tuig 2000, dihay nalista nga
duha (2) lang ka substations. Sa pagkakaron, ang BLCI aduna nay lima (5) ka mga substations nga may kinatibuk-ang kapasidad nga kan-uman (60) ka MVA. Kini nahimutang sa tulo ka ngakalain-laing mga lugar ingon niining musunod
Ang Distribution System diha sa power sector mao ang katapusang yugto aron mo abot sa mga konsumidor ang kuryente gikan sa Generation Company nga mao ang tinubdan padulong – ngadto sa Transmission nga mao na karon ang National Grid Corporation of the Philippines (NGCP) – ug ngadto sa Distibution Utility susama sa BLCI.
Ang tahas sa BLCI mao ang paghatod sa elektrisidad ngadto sa mga konsumidor lamang. Ang sistema sa pag-apod-apod sa BLCI gibahin ngadto sa walo (8) ka mga Feeders gikan sa atong mga substations.
Sa atong Distribution System, adunay gitawag ug Backbone lines. Kining backbone lines mao ang pina ka main line sa distribution system nga maoy gidugtungan sa ubang parte niini nga kanang gitawag ug mga seksyons or lateral.
Kining seksyons or lateral gihimo aron kun adunay failure sa maong area sa primary lines, mahimo kining ma isolate aron dili dako ang coverage sa interupsyon kung aduna kitay pagahimuon nga correction activities.
E-BILLING SYSTEM PWEDE NA SA BOHOL WATER
Sinulat ni Victor L. Tambis
Makita sa hulagway sa itaas ang water bill sa Bohol Water Utilities, Inc. (BWUI) nga madawat sa konsumidor pinaagi sa personal delivery ug sa electronic billing pinaagi sa email.
Subay sa kalamboan sa komunikasyon ug sa mga pamaagi ginamit ang internet, ang Bohol Water nagpahibalo nga duha na ka pamaagi ang pagdeliver sa water bill nga mao ang: (1) pag deliver sa water bill nga pagadlhon sa tinugyanan ngadto sa panimalay, ug ang (2) Electronic billing pagpadala sa water bill pinaagi sa “email address” sa mga konsumidor.
Sa tinguha nga mahatagan ug dali ug sayon nga pamaagi sa pagdeliver sa water bill, ang mga konsumidor mahimo na nga mopili kon unsa nga pamaagi sa pagdeliver sa iyang water bill.
Ang E-billing usa ka laing pamaagi sa pagpadala sa bill sa tubig ngadto sa mga konsumidor. Gihimo usab kini sa mga utility providers. Aron magamit sa konsumidor ang e-billing system, ang konsumidor kinahanglan nga mopahibalo sa opisina sa BWUI ug mohatag sa iyang “email address” aron sa maong “email address” ipadala ngadto sa konsumidor ang water bill matag bulan.
Pagasugdan kini bulan sa September. Ang “Yahoo” ug “Gmail” account lamang ang puede dawaton sa BWUI billing system.
Base sa maong kalambo-an, ang konsumidor gihatagan ug katungod pagpili kon asa sa duha ka pamaagi sa pagdawat sa iyang matag bulan nga water bill. Kon ang konsumidor mopili sa e-billing o pagpadala pinaagi sa internet, dili na siya makadawat sa hard copy sa bill nga ipadala pinaagi sa mga bill couriers.
Gawas pa niini, gipahibalo usab sa BWUI nga pwedeng dawaton ang bayad sa water bill (nga wala pa molapas sa due date) sa mga payment partners nga mosunod: FCB, Land bank, Security Bank, Bank of Commerce, M. Lhuiller ug Palawan Pawnshop/express ug pwede usab mobayad pinaagi sa G-Cash.
5-10 bata, labi’ng daghan Nga nabiktima sa dengue
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Kon ang inyong mga bata, anaa sa 5 anyos ngadto sa 10 anyos, mas daku ang probabilidad nga kini ma-igo sa dengue fever, kini segun sa taho gikan sa Provincial Epidemiology and Surveillance Unit (PESU) sa Provincial Health Office (PHO).
Kini kay segun sa mga gitigum nga mga kasayuran gikan sa kalungsuran sa Bohol, napakita nga ang labing baga nga nabiktima sa dengue gikans a Enero ngadto sa Agosto 10m nagagikan sa 5-10 anyos, o ang edad sa mga kabataan nga mahilig magduwa sa gawas sa balay.
Sa nahisgutang taho nga nga gilagdaan ni Jerem Van Saniel, PESU researcher ug giaprobahan ni Provincial Health Officer I Dr Cesar Tomas Lopez, sa kinatibuk-an nga kadaghanon sa nabiktima sa hilanat nga dala sa pinaakan sa lamok nga aedes egypti, mokabat sa 1,212 o 27.03 porsyento niini ang mga kabataan nga nag-edad ug 5-10 anyos.
Nahingawa na ang mga tinugyanan sanglit ang kadaghanon sa natakboyan sa sakit niining tuiga, gipilo-pilo na sa 361 porsyento kon itandi sa mga nasakit sa dengue sa miaging tuig niining mga panahona.
Sa taho sa PHO, sa miaging tuig, may 971 lamang ka kaso sa dengue ang natala, ug duha ang nakabsan sa kinabuhi.
Niinng tuiga, human sa taas nga ting-init ug pagbakwi sa ting-uwan, mikabat na sa 11 ang mga namatay tungod sa nahisgutang sakit.
Nunot niini, subli nga panawagan sa mga opisyales sa kasanihan ngadto sa mga ginikanan nga sundon na ang bansay sa pagpanglimpyo sa palibot, pahubsan ang mga lam-aw ug gipundohan sa tubig aron walay kapangitlogan ang lamok.
Segun sa Department of Health, epektibo pa gihapn ang 4 ka S sa pagpugong sa dengue.
Kini ang Search and Destroy o pagpangita ug pagtikwang sa mga napundong tubig nga kaitlogan sa lamok, pagpaseguro sa Self Protection o pagsagop sa mga lakang nga mapanalipdan sa pagpaak sa lamok, ang pagdili una sa pagpatakag fogging tungod kay mas makalabang na hinuon ang sakit nagdto sa laing mga lugar, ug ang pagpangita ug Sayo nga pagpatan-aw sa mga eksperto, aron madali-an ang pagpatambal.
NIA nagpabansay sa AWD Pagdaginot sa tubig-basak
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Sa tataw nga panginahanglan pa gihapon sa pagdaginot sa tubig uwan, ug sa padayun nga hulga sa climate change, gipailawom sa National Irrigation Administration ang mga mamahimong mosagop ug mopadagan na usab sa katakus sa bag-ong teknolohiya ngadto sa uban, ang Alternate Weetinga dn Drying Technique.
Gipahigayun niadtong Hulyo 31 ngadto sa Agosto 1, 2024, ang duha ka adlaw nga bansaybansay nga didto himon sa Labonite Family Farm, mnagtudlo sa nga mag-uuma sa AWD technique ug gilauman nga magtabang sa mga mag-uuma nga magpahimulos ug maayo sa dyutay nga tubig nga magamit sa pagpanghumayan.
Ang Labonite Farm, giila nga Department of Agriculture-Agricultural Training Institute-Rice Competitiveness Enhancement Fund (DA-ATI-RCEF) Learning Site alang sa Agriculture ug us aka TESDA Technical ug Vocational Institute VI – Farm School sa Pilar, Bohol.
Didto, ang mga mingsalmot, gibansay sa kamahinungdanon sa tubig sa pagpanghumayan, samtang gitun-an kabahin sa mga suliran sa pagdumala sa tubig sa basakan, ilabi na sa kasagarang kinaiya sa mga nangaraan na sa pagpamasak nga daghang tubig ang masayang.
Gikat-onan usab nila ang sakto nga pagtuman sa mga taktika sa pagdaginot sa tubig, nga subay sa kasinati-an sa mga mingsagop, mag dugang ani bisag gakuwang sa kasagarang tubig, apan walay epekto sa kalidad sa tipasi ug sa kadaghanon sa ani.
Gawas sa bansaybansay, gitahasan usab ang mga mag-uumang mingsalmot, sa paghimo sa ilang re-entry plans sa pagsagop sa teknolohiya, nga himoon sa mga mag-uuma sa pag-uli na nila sa ilang tagsatagsa ka basakan.
Kining mga plano, segun pa sa NIA, gipahaum aron ang kahibaw ug ang taktika nga magseguro nga ang mga nakat-onan didto sa bansaybansay mapasa gyud ngadto sa mga silingang mag-uuma, ug mas mapalapad pa ang bansay sa technique sa AWD.
Si NIA Regional manager Engr. Rory F. Avance, midason usab sa kamahinungdanon sa bansaybansay.
“Isip ahensya nga natugyanan sa gimbuhaton sa pagseguro nga ang panginahanglanon sa patubig ikahatag ngadto sa mga mag-uuma, importante usab nga atong masagop ang mga taktika sama sa AWD, nga makatabang sa pagslahutay sa hulga sa climate change apan usab magseguro sa pagsustenir sa mga pamaagi sa panguma.”
KUWANG SA TUBIG? Mahimong sobrasobra ra ang kwentada sa pagpasanap sa tubig sa mga basakan, ug pinaagi sa Alternate Wet ug Drying Techniques, mahimong makadaginot pa sa tubig ilabi na karon nga wala pa makahunat ang lati-uwan, segun sa NIA. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
Bohol FA nakadawat ug tractor gikan sa DA 7
Sinulat ni Elvira Bongosia
Pormal nga gi-turn over sa Department of Agriculture-Central Visayas (DA7) ang four-wheel drive (4WD) tractor sa La Union Farmers Association (LUFA) sa La Union, lungsod sa Sierra Bullones, Bohol niadtong Agosto 8, 2024.
Gipondohan ubos sa corn program sa DA7, ang traktora gipaabot nga makatabang sa 74 ka mga mag-uumang miyembro sa LUFA sa pagbalhin gikan sa tradisyonal nga pagpanguma ngadto sa mekanikal nga pagpanguma.
Si Agricultural Program Coordinating Officer sa Bohol (APCO-Bohol) sa DA7 nga si Roman Dabalos, nga nagrepresentar ni DA7 Regional Executive Director Angel C. Enriquez atol sa turnover ceremony, mipaambit nga ang tumong sa DA mao ang pagkab-ot sa food sufficiency ug seguridad sa pagkaon.
Gilauman niya ang pag-uswag sa asosasyon, gamit ang gihatag nga mga interbensyon ug ang teknikal nga suporta nga ilang nadawat gikan sa DA.
“Hinaot nga mas molambo pa ang La Union pinaagi aning mga intervention mga gihatag sa DA, ug pahugtan ninyo ang inyong paghugpong aron ang umaabot nga henerasyon makagamit pa sa tractor“, matud pa ni APCO Dabalos.
Gidugang usab niini nga ang mga mag-uuma mao ang frontline service provider tungod kay sila nagsiguro sa pagkaon sa nasud.
Ang Presidente sa LUFA nga si Regina Escatron mipaabot sa iyang kinasingkasing nga pasalamat sa proyekto.
Matud pa niini nga ang traktora dako ug ikatabang kanila.
Gipaambit usab niya nga pinaagi sa paggamit ug traktora, gikan sa ilang naandang lima ka adlaw nga manual preparation sa yuta, kini karon mokunhod na lamang ngadto sa usa ka oras, nga daku ang madaginot nila nga oras.
Mitambong usab sa maong kalihokan sila Sierra Bullones acting mayor Patrick Unajan, SB member Michael Duria , Municipal Agriculturist Gimmy Jayoma, La Union Barangay Captain, ug mga kawani sa PATCO Bohol.
Malipayong gidawat sa mga miyembro sa La Union Farmers Association (LUFA) sa La Union, lungsod sa Sierra Bullones ang usa ka four-wheel drive (4WD) tractor gikan sa Department of Agriculture-Central Visayas (DA7). Ang traktora dakung tabang sa 74 ka mga mag-uumang miyembro sa LUFA sa pagbalhin gikan sa tradisyonal nga pagpanguma ngadto sa mekanikal nga pagpanguma. (Hulagway gikan sa DA7)
BALAK
ANG GUIHIGUGMA
Sinulat ni Engr. Rogelio Podelino
Ang tawo sa pagka himugso sa kalibutan
Mihilak paggawas sa sabakan sa inahan
Kay ang pagpujo sa kalibutan sa mga buhi
Kinahanglan di haguka ang pagbati
Ang gugma labihan kadaghan ang dagway
Kon ikaw mahigugma siguroha pagsubay
Nga ikaw di nila malingla
Sa imong pakig ila-ila kanila
Kay ang tawong mahigugma
Andam mosakripisjo para sa guihigugma
Buhaton nija ang tanan
Para ang guihigugma mabulahan
Peru tawo angay ka magmatngon
Kay ang gugma malimbongon
Daghan ang magpaka aron ingnon
Para ikaw ay di magumon
Kon ikaw ang mahigugma
Siguroha nga di ka malingla
Kay sa higajon ikaw mala-ang
Kaalautan sa imo nag-abang
Daghang gingharian ang natumpag
Gumikan sa gugmang nahisalaag
Naka hatag kini ug pagtulun-an
Sa mga tawo dinhi sa kalibutan
Matud nila ang gugma maka buang
Tawo nga mahigugma di mahimutang
Gusto nija sa tanang higajon
Ang guihigugma kanunay sud-ongon
Peru wa nay molabaw sa tanan
Gugma sa GINOO para sa katawhan
Bisan ang tawo nakasala sa IJA
Wa NIJA kining tanan baleha
Kay ang gugma sa GINOO para sa tawo
Sa hilabihan kadaku pag-ajo
Guipakatawo ang BUGTONG ANAK
Para ang tawo di mahitumpawak
Guibuhat tanan para sa gugma sa tawo
Nagsakripisjo nagpakamatay sa Calvario
Guipamatud-an sa GINOO dakung gugma
Alang sa tawo nga IJANG GUIHIGUGMA