Bohol Tribune
Opinion

PAGTUKIB

PAGTUKIB

Ni: Jes B. Tirol

Kangurulsol 22, 2024

Mga Lugpóng Nga May Kalabotan Sa Ginháwa

(Terms that have relations to “breath”)

Pasiuna

Sagad akong pangutan-on ang akong mga tinun-an kon unsay Binisayâ sa Ininglis nga

“wind”. Ang tanan makatubag sa pulong “hangin”. Ang sunod nakong ipangutana, unsa ang

Binisaya sa “air”. Ang tanan mohatag sa sayop nga tubag, “hangin”.

Ang tukmà nga tubag mao ang “háwa”. Gikan kanâ sa pulong Arabo nga “hawa”

nagkahulogan og “air”.

Ang tanan mahingangha ug matingala. Walâ pa kuno sila makagamit sa pulong “hawa”.

Sa pagkatinuod, kanunay na kamong naggamit sa “hawa”. Tungod kay wala kamo magpakisayod

diin gikan ang pulong “ginhawa” nga tumbas sa “breath” sa Ininglis, inyo na kining nataligam-

an. Ug unsa man diay ang inyong iginháwa, dili ba ang “hawa = air”?

Atong tukibon karon ang mga pulong nga may kalabotan sa “ginhawa”. Daghan kaayo ang

mga pulong sa Ininglis, busà atong mapaabot nga daghan usab ang tumbas sa Sinugboanon

Binisayâ.

Mga Pulong

1. air¹ (the gas) – háwa. Syn. hángin

2. breath¹ (after submerging from underwater) – túnghak

3. breath² (deep breath) – lawóm nga ginháwa

4. breath³ (difficult breathing with heaving chest) – híngak

5. breath⁴ (dying breath) – hingutás

6. breath⁵ (heavily through mouth and nose) – hangós

7. breath⁶ (heavily through the nose) – hingós

8. breath⁷ (inhale/ exhale) – gininháwa

9. breathe (to inhale and exhale) – ginhawa, pagkabúhi

10. breather¹ (equipment or place for breathing) – ginhawaanan

11. breather² (one who breath) – tigginhawa

12. breather³ (rest period) – pahúlay, hamúdlay. Syn. bagánban

13. breathing (the act of respiring) – nagginhawá

14. breathing space¹ (a pause, as for rest) – hamúdlay. Syn. pahúlay

15. breathing space² (a period or place where one can slacken in movement)-lugák, lugakán.

Syn. luráng

16. breathless’ (no breath) – waláy ginháwa

17. breathless² (panting)- híngak, hingákhingák

18. breathtaking (thrilling) – kulbàhínam

19. breathy (charactrized by audible breathing) – híngos. Syn. hángos

20. eupnea (normal breathing) – kasagaran nga ginháwa

21. exhale’ (breath) – ginhíwa

22. exhale² (emit gases)-bugá, búgwak, túpla

23. exhale³ (give off aroma)-alímyo

24. expire’ (breath) – ginhawa, katapósang ginháwa

25. gasp (breathe convulsively) – hángos, híngos, pungâ, púsngà

26. inhale¹ (breath) – ginháwa

27. inhale² (take in air) – hánggab, hánggap, sínghok Syn. ginháwa

28. pant (hard breathing) – hálhal, híngak, híngal, hángak, ungà-úngà. Syn. hagál, hángos,

hungâhungâ

29. puff¹ (blow air) – táyhop, búhot

30. puff² (puff a cigar) – yúpyop

31. puff³ (sudden emission) – bugá, búhot, búlhot. Syn. táyhop, talúnay

32. respire (breathe) – ginháwa, pagginháwa. Syn. hánggab, sínghok

33. wheeze (a sound through the nose) – hángos. Syn. híngos

Related posts

Living Word

The Bohol Tribune
4 years ago

Dagohoy Monitor

The Bohol Tribune
4 years ago

From the Outside Looking In

The Bohol Tribune
1 year ago
Exit mobile version