PAGTUKIB

Ni: Jes B. Tirol

Panglot Nga Dakő 1, 2024

Mga Pulong Alang sa Pagtahod

Pasiuna

Ang atong mga bantan-on karong panahona wala na mahibalo sa mga pulong sa pagtahod

sa Binisayâ. 

Kanunay ko makurat kon adunay batan-on nga motahod kanako og “Kuya”. Nganong na

“kuya” man ko Dong? Dili ba diay ka Bisaya? 

Mao kini ang sangpotanan sa kahimtang nga ang Tinagalog lamang ang gitudlò sulod sa tulunghaan. Ang mga magtutudlò, bisan sila mga Bisaya man untà, nagtamhang lamang sa ilang mga panulundon.

Nahibalo ba ka nga kanang “Kuya” Ininsik man nå? Ang “Kuya” nga gigamit sa Tinagalóg gikan kana sa “Ahia” sa Ininsik nga nagpasabot og kamagulangan nga lalaki.

Ang lunsay nga Tinagalog mao ang “Kaka” nga tumbas sa atong “Manong”. Busà maayo tingali nga atong tukibon karon ang mga pulong sa pagtahod sa Binisaya.

Mga Pulong sa Pagtahod

1. (grandfather) úyong, lólo (Sp.).

2. (grandmother) úyang, lóla (Sp.)

3. (father) tátay, papa (Sp.).

4. (mother) nánay, máma (Sp.).

5. (uncle) íyò, tíyò (Sp.).

6. (aunt) iyà, tiyà (Sp.).

7. (eldest brother) manóng.

8. (eldest sister) manáng.

9. (second eldest brother) mánoy.

10. (second eldest sister) mánay.

11. (third eldest brother) íngko.

12. (third eldest sister) ínsi.

13. (fourth eldest brother) máno.

14. (fourth eldest sister) mána, andíng, mándi, mandíng.

15. (barangay captain) – ginhaópan

16. (crown prince; heir apparent) – datu putî

17. (dignitary)- dunggánan

18. (dowager, respected female relative of parents) úray.

19. (elderly female relatives of one’s parents) úray.

20. (elderly male relatives of one’s parents) ímpoy.

21. (esteemed) tinamód

22. (female religious minister) – Pastora

23. (gentleman) binót, senyoríto (Sp.)

24. (Grand Master; overall leader) – Ban-agálon

25. (head of a family) – kapúgdan

26. (lady) lúming, senyoríta (Sp.)

27. (ma’am, madam) ána

28. (male religious minister) – Pastor

29. (master) – agálon, ámo

30. (miss; single lady) – gíning

31. (mister; Mr.) – gínong

32. (mistress; Mrs.) – gínang

33. (mistress; proprietress) – áma

34. (noble) – hamílì

35. (old man) iyò, ámoy, manóng, umpô.

36. (old woman) íyà, manáng, umbó

37. (priest) – Padre

38. (respected, honorable) tináhod.

39. (reverend, worshipful) tángba.

40. (rich man) – don (Sp.), senyor (Sp.)

41. (rich woman) – donya (Sp.), senyóra (Sp.)

42. (sir, lord) ambá.

43. (tribal chief) – dátu

44. (worshipful; honorable) – halángdon

45. (worshipful; is worshipped) – Silimbáhon

46. (your honor, your excellency, highness, majesty) kamahálan.