Ni ELEAZAR TUTOR ACAMPADO
Magbantay Sa Gastador Nga Mga Kandidato
KON maghisgot ta sa mga magasto sa mga magpapili sa pagka senador, kongresista, gobernador o mayor, karon pa lang naay nay migasto og minilyon sa pagbutang pa lang og mga anunsiyo sa mga telebisyon, sa radyo, sa internet, sa nasodnon ug lokal nga mga mantalaan ug uban pa.
Tan-awa ang mga kadalanan sa Bohol, morag nagpista na ang mga tarpaulin sa mga kandidato ug gisuportaan nga mga partly list. Naa pay anunsiyo nga morag moapas nas telon sa sinehan sa ICM ug nagbansiwag sa nawong ni Papa Piolo. Ug kon dili nimo basahon, makaala gyod kang kandidato sad si Papa Piolo
Karon pa lang, hinay-hinay na nga midagayday ang baha sa kuwarta bisan wa pa magsugod ang adlaw sa pagpangampanya sa eleksiyon unsa na kaha sa timauhay na. Ingon niini matag eleksiyon ug dili na kita angay matingala. Apan makapangutana ta. Diin nila kuhaa ang kuwarta?
Sa atong yanong panabot, ang minilyon o binilyon ka pesos nga ilang gastoon sa mga anunsiyo mahimong gikan sa tulo ka tinubdan: una, gikan sa ilang bolsa; ikaduha, gikan sa dili nila nganlan nga mga donor; ug ang ikatulo, gikan sa panudlanan sa kagamhanan kon sila naghupot og katungdanan.
Niini, angay lang seryosong tubagon sa mga kandidato nga labihang dakoa na ang nagasto, ang mga pangutana ug ipasabot nganong dili sila angay malmalon sa Comelec, sa BIR, sa Securities and Exchange Commission ug sa Office of Ombudsman.
Kon gikan sa ilang bolsa, nganong misobra sa ilang gibutyag nga kinatibuk-ang kuwarta? Kon donasyon sa mga tawo o bilyonaryong negosyante, kinsa sila? Unsay ilang sabot kon modaog? Mibayad ba sila sa tinuod nga buhis nga gilagda sa BIR? Ug kon gikan sa kaban sa nasod, andam ba kining mga tawhana nga taralon sa ilang pagpangilkil ug paggamit sa bahandi sa katawhan?
Maoy kasagaran natong madungog nga ang ilang mga gigasto gikan sa natigom nilang donasyon. Kon dunay kandidato nga moingon nga wa siya masayod si kinsa ang ilang mga donor ilabi na kadtong mihatag og minilyon, ay na kog estoryahe, Long. Kapoy na!
Kon ang anunsiyo maoy lifeblood sa telebisyon ug pamantalaan, ang donasyon mao usay lifeblood sa usa ka kandidato.
Kay kon walay suportang donasyon, ang eleksiyon usa ka panaw paingon sa problemang pinansiyal o pagkabangkarota alang sa mga kandidato. Ug kini ang kuwarta nga dili mahimong mabawi tanan sa legal nga paagi, bisan maangkon pa ang kadaogan.
Bahin sa Tagsulat:
Si Eleazar Tutor Acampado, kanhi staff writer sa Bisaya Magazine. Nakadaog na sa Carlos Palanca Memorial Awards for Literature in Cebuano Short Stories. Ug kasamtangang nagserbisyo isip ikaduhang Sangguniang Barangay member sa West Poblacion, Garcia-Hernandez, Bohol.