Paglaum sa Bag-ong Bohol Light gipahayag
Sinulat ni Sheryl B. Paga
Sulod sa tulo pa ka bulan nga pagpanerbisyo sa Bohol Light ubos sa bag-ong pagdumala sa Primelectric Holding Inc., nagpakita na kini ug dakong paglaum ngadto sa iyang mga pinalanggang konsumidor sa dakbayan sa Tagbilaran.
Dakong kalipay nga ipahibalo sa katawhan ang dugang mga lakang ug pagpaningkamot alang sa mas maayong pagpanerbisyo sa pag-apod-apod sa kuryente.
Niadtong Disyembre 15, 2024, nagsugod ang buhatan sa Bohol Light sa pagpahibalo mahitungod sa Bill Deposit Refund ngadto sa mga kwalipikadong mga konsumidor diin nakita sa records nga walay sipyat sa pagbayad sa binuwan nga bill sa kuryente sulod sa nilabay’ng tulo ka tuig.
Ang unang batch nagdeklarar sa dili mo menus 335 ka mga registered accounts samtang padayon karon ang pag subay sa daghanan pang angayan nga makakuha sa ilang refund.
Kini nga mga kwalipikadong konsumidor makadawat ug usa ka “NOTICE” nga nakadikit sa mga bill sa Disyembre uban ang detalyadong mga instruksyon kung unsaon pag-aplay alang sa refund.
Kon masumiter na ang mga kinahanglanon, makuha nila ang ilang refund sulod sa 30 ka adlaw.
Nakatala ang atong opisina ug ubay-ubay na nga mga applikante nga buot mo claim niini.
Adunay duha ka pamaagi aron mahatag ang refund: mahimo kining e-cheque ubos sa pangalan sa applikante o registered customer; pwede usab nga e-deduct ngadto sa sunod nga billing cycle ilabi na kung ang kanitidad dili mulabaw sa Four Hundred Ninety-Nine Pesos (P499.00).
Awhag sa Bohol Light nga kon ikaw usa sa mga nakadawat sa “Notice”, kinahanglan nga muanhi ka gilayon sa opisina ug pangitaa si Irish Leparto, ang atong Customer Service Associate.
Padayon usab ang mga kalihukan sa clearing sa mga sanga sa kahoy o lubi, rehabilitation sa mga linya ug pagbag-o sa mga kahimanan diha sa mga substations aron masiguro ang power reliability ug malikayan ang kalit nga mga pagkapalong.
Naghimo usab ug mga nagkalain-laing mga training programs ang tanang mga empleyado sa Bohol Light aron mahisibo ang mga pamaagi nga gihimo didto sa Iloilo ug magamit deri sa Tagbilaran.
Tumong niini mao ang paghatag sa dugang kahanas ug dakong importansya sa mga konsumidor.
Sa bag-ong Bohol Light, gipakadak-an ang paghatag ug paglaum ngadto sa mga yanong lumulopyo dinhi sa dakbayan diin walay kaugalingon koneksyon sa kuryente tungod kay dili makahatag sa mga requirements kay nasakop man sa mga informal settlers.
Adunay mga tinugyanan gikan sa Bohol Light nga nasakop sa Consumer Care Department ang mianha ngadto sa tanang mga barangay sa Tagbilaran aron makakuha ug data nga magamit sa pagpaimplementar sa mga Electrification Programs nga mandato usab sa Department of Energy (DOE).
Usa kini ka testamento diin makita ang dedikasyon, bukas, makatarunganon, ug pagpanalipod sa mga katungod sa mga kostumer, sumala sa gimando sa Magna Carta.
Padayon usab ang Bohol Light sa pagtukod ug mas hayag nga kaugmaon alang sa pinalanggang syudad sa Tagbilaran.
Dili gayud hikalimtan nga ang kinabuhi, usa ka bahandi.
Bag-ong mga linya sa BWUI sa Barangay Taloto gipahibalo
Sinulat ni Victor L. Tambis
Makita sa itaas ang Bohol Water naghimo sa pipelaying project subay sa Tomas Cloma Ave. sa Barangay Taloto, Tagbilaran City
Sa padayon pagpalapad sa serbisyo sa panubig ngadto sa mga konsumidor ilabi na sa mga dapit nga wala pay linya ang Bohol Water, ang maong kompanya mihimo ug mga lakang aron pagladlad ug dugang linya niining maong mga dapit.
Pagka karon, nagpadayon ang pagladlad ug linya sa tubig sa Barangay Taloto isip dugang sa nahaunang linya nga nagasubay sa Baguio Drive padulong sa simbahan sa Taloto ug miliko padulong sa Barol St. (tumoy sa old airport) ug mi liko usab sa T. Cloma Ave. padulong sa Barangay Booy.
Matud pa sa Engineering Manager nga si Engr. Artemia Coranes, ang unang “phase” sa maong proyekto magasubay sa tomas Cloma Ave. nga mosumpay gikan sa eskina Barol St. ug hangtod na kini haduol sa Sunset Villa Resort (Tubig Dako), diin gibanana nga mgamit kining maong linya sa tunga-tunga sa bulan sa Pebrero sunod tuig.
Human makatubig ang mga konsumidor sa unang parte sa proyekto, isunod dayon ang pagladlad sa mga linya sa kalsada o eskina nga nagtadlas sa maong barangay nga mao ang Zamora St, Dote St. ug Pilias St.
Segun sa pakighinabi tali ni Christine Ranay, General Manager sa BWUI, ug ni Barangay Captain Eugene Zamora, sugod sa tunga-tunga sa bulan sa Enero, 2025, ang mga tinugyanan sa BWUI mogahin ug mga adlaw nga moanha sa Barangay Hall sa Taloto aron sa pagdawat sa mga application sa water connection sa mga konsumidor nga naagian sa nahisgutang unang “phase” sa bag-o nga linya.
Gituyo kini aron paghatag ug kasayon sa mga konsumidor nga mo apply for water connection. Mopahibalo ra unya ang Barangay kon unsang adlawa nga anaa ang taga BWUI aron pag asikaso sa mga requirements alang sa application.
Tungod sa New CARP Emancipation Act 1,309
mag-uuma dinhi wala nay utang sa yuta
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Usa ka libo, upat ka gatus ug upat ka mga pamilya ang naibtan ug tunok kay dili na sila makabayad sa ilang utang sa LandBank kabahin sa yuta nga ilang nadawat gikan sa Comprehensive Agrararian Reform (CARP) sa Department od Agrarian Reform (DAR).
Kini kay natugyan na ug nahuptan na mismo sa mga mag-uuma ang Certificate of Condonation with Release of Mortgage (COCROM) ngadto sa 1,309 ka Agrarian Reform Beneficiaries (ARBs) sa lima ka mga cluster sa kalungsuran sa Bohol.
Matud ni DAR Assistant Secretary for Legal Affairs ug Boholano nga abogado Virgilio Mendez, kini ang testamento nga nagpamatuod nga wala nay balayronon ang mga mag-uuma nga nakakuha ug yutang ilang matikad gikan sa goberno, nga kanhi iyaha sa mga pribadong tag-iya.
Dugang ni DAR Regional Director ug abogado Sheila Enciso, kon ang yuta nga nahatag sa mga mag-uuma pinaagi sa CARP, gipanag-iya sa goberno, wala na silay bayaran, apan kon kini nakuha gikan sa mga pribadong tag-iyahan ug yuta, kinahanglan pa usab kini nga bayaran aron maangkon sa mag-uuma.
Apan, sa hukom sa mga magbabalaod, wala na supaka ni Presidente Ferdinand Marcos Jr., ang desisyon nga papason na ang mga utang sa mga mag-uuma alang sa balayranan sa yuta ngadto sa LandBank of the Philippines.
Si Dr. Ronald Pumatong, Bohol DAR Provincial Office Chief, kinatibuk-an nga 1,089 ka ektaryas nga yuta ug kinatibuk-an nga P19,208,728.00 ang bili sa maong propyedad ang nalibre nga nga bayaran unta sa mga mag-uuma ngadto sa gobyerno.
Walay congressman nga mingsupak sa New Agrarian Reform Emancipation Act, ug alang sa Bohol, ang 1309 ka mga mag-uuma nga benepisaryo, kay wala na silay utang nga bayaran sa bangko, mahimo na nga gamiton ang ilang gitagana isip dugang puhunan sa panguma, para ibayad sa matrikula ug pagpaeskwela sa mga anak o kon dili ba hinuon, may ibayad na sila sa mga na-palta nga balayranan sa buhis aron hingpit na gayud ang ilang pagpanag-iya sa yuta.
Kini nga mga COCROM, dugang ni RD Enciso, gipakuygan pa sa mga Certificates of Land Ownership Awards ug electronic titles nga mahimong kamatuoran sa mga mag-uuma nga ila na gayud nga personal ug dili na kay apil sa collective CLOA nga una nga gipang-apud-apud sa CARP.
Unta, ang yuta ampingan, kay samtang nagkadaghan ang tawo, nagkanihit ang mga mag-uuma nga naningkamot alang sa pagpadaghan sa pagkaon, dugang ni Enciso.
Sa laing bahin, sa us aka tigum sa mga Province Led Agriculture and Fisheries Extension Service, gisugyot ni Gob Erico Aristotle Aumentado nga makigsabut ang kagamhanang probinsyal sa mga tag-iya sa mga yuta nga dili na kaya nga trabahoon alang sa pagkaon, nga kontratahon sa Kapitolyo, ug hanatagan na lamang ug bahin ang tag-iya sa yuta sa matag nakontrata nga tingtanum.
Mahimo usab, dugang ni Aumentado nga ang bili sa yuta maoy himoon nga puhunan sa tag-iya aron mahatagan sa katumbas sa ani isip bahin sa matag puhunan nga gigasto sa pag-ugmad sa nasampit nga propyedad.
PAG-ALSA. Kon kanhi ang nadugay CARP maoy usa sa mga hinungdan sa pag-alsa sa katawhan, karon lahi na ang pag-alsa nga nahitabo: gialsa ug giwarawara sa mga mag-uuma ang ilang mga individual CLOAs ug COCROM apil ang etitles nga nagtimaan sa ilang pagkalingkawas sa utang sa yuta nga ilang nakuha sa kagamhanan. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
Sakto nga gamit sa ‘social media’
gitug-an ngadtos OWWA scholars
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Gihugopan sa mga benepisaryo sa scholarship nga gitanyag sa Overseas Workers’ Welfare Authority (OWWA) ang usa ka adlaw nga pagtapok alang sa paghimamat ug pagpakat-n sa mga kabataan sa kritikal nga mga sumbanan sa paggamit sa nagka-sikat nga social media.
Nagkatapok didto sa Panda Tea Garden Suites ang mga scholars nga nga anak ug igsoon sa mga aktibong Overseas Filipino Workers (OFW) alang sa pagsaulog sa Pasko ug sa paggahum sa ilang mga kaugalingon sa husto nga paggamit sa ilang mga social media accounts aron makapadayag sa ilang mga hunahuna subay sa internet.
Sa Mindful Media: gipadayag sa Philippine Information Agency ang inambitan karon nga gimbuhaton sa media, human nahimong dayag ug bukas ang internet sa si bisan kinsa nga nuot mopadayag sa ilang hunahuna, panaghap ug paminsar.
Ang media, may hugot nga mga lagda nga gisubay, sama sa paggamit sa mga nagkadaiyang hugna sa paghimo nga sakto, haum ug puno sa edidensya ang napadayag, inubanan sa nasubay nga mga hulagway kon kini angay ba sa estorya nga gisaysay, pasabut ni Rey Anthony Chiu, kinsa maoy resource person sa bansay sa social media lakip na ang pagsubay sa gender-inclusive language.
Importante kayo nga magiyahan ang mga kabatan-onan sa angayan nga buhaton, aron mas may gahum sila nga paminawon, sabton ug makapadayag sa ilang hunahuna nga dili makapasakit sa uban, ug dili usab sispon nga mapangahason, matud ni Darlene Mae Gille, Overseas Workers Welfare Officer 2 sa OWWA-7.
Kon ang media mosipyat sa iyang balita, adunay modisiplina kaniya, apan kon sa social media, wala nay makapugong sa bisan unsa na lang ang ipaambit, isuwat ug ikomentaryo, nga sagad maoy kina-ingnan sa kagubot ug pagpakatap sa sayop nga kasayuran, dayag sa PIA.
Ang mas lisud, kon ang balita ug kasayuran nga ipaambit, tuyo nga gituis aron paboran ang usa ka panig, unya, sa walay pagtimbang, gipaambit mo usab, na-apil ka na sa pagpakatag sa sayop. Ang pait, kon may mga sama kanimo, wala na kugihi ug subay kon tinuod ba, ug mingtuo usab, magkadaghan ang naganoy ngadto sa kaala-utan, dugang sa sakop sa media sa goberno.
Amping, hunahunaon ug sakto sa dili pa mopakatag sa kasayuran, ilabi na kay daghan na ang nagtuo, ga kon Makita sa internet, tinuod gyud kini, komentaryo sa usa ka scholar, human sa bansay.
RESPONSABLE’NG PAG-SOCIAL MEDIA. Atul sa OCC year-end get-together program didto sa Panda Tea Garden and Suites, gipadayag sa kagamhanan ang paggahum sa mga migamit sa social media sa saktong sumbanan aron dili makaganoy sa uban ngadto sa sayop ug kagubot. Lakip usab nga gipasabut ang gender-inclusive language sa duha ka oras nga bansay. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
Sa dili pa motapos ang 2024…
PDC miduso 4 big ticket
Projs ngadto sa RDC-7
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Upat ka mga dinagko nga proyekto alang sa Bohol ang gipahiluna sa Provincial Development Council (PDC) nga nagtigum sa katapusang higayon sa 2024, aron opisyal na kining maduso sa Regional Development Council (RDC-7) ug masukip sa mga prayoridad sa Central Visayas nga pundohan sa nasudnong kagamhanan.
Sa katapusang tigum sa PDC, ang Full Council mi-aprobar sa tulo ka dagkong mga proyekto ngadto sa RDC, isip mga mahinungdanong proyekto ug mga programa alang sa malungtarong ekonomiya sa Bohol, ubos sa Administrasyon ni Gobernador Erico Aristotle Aumentado.
Kini usab samtang gilatid sa administrasyon ang strategic development agenda nga magseguro na planado ang pag-paugmad sa lalawigan, kasaligan ug malungtaron nga serbisyo ug kaugmaran nga habig sa kalikopan alang usab sa kalambuan sa kinabuhi sa matag Bol-anon.
Sa pagtimon ni Gob Aumentado ug ni Provincial Administrator Asteria Caberte, nahi-usa ang konseho nga gilakipan sa mga mayor ug mga hepe sa tanang buhatan sa Kapitolyo sa pagduso ngadto sa RDC sa Cacao Value chain Analysis, subay sa sugyot sa Philippine Rural Development Project (PRDP) ug ang Panahon ng Pagkilos -Philippine Community Resilience project nga gisugyot usab sa Department of Social Welfare and Development.
Sa laing bahin, ang PDC, mirekomendar usab sa pagduso sa proyekto sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) kabahin sa Integrated Watershed Management Plan para sa Ipil Watershed sa lungsod sa Trinidad, nga gipanglantawan nga mahimong usa ka maayong tinubdan sa tubig mainom sa rehiyon, patubig alang sa agrikultura, ug ang pagpahiluna sa mga lakang sa kinatibuk-ang pahiuli sa kinaiyahan.
Ug bisan pa kon may taas pa nga andamonon alang sa higanteng proyekto, gisukip na ug gituki sa PDC ang tanyag sa nasudnong kagamhanan ngadto sa gobernador kabahin sa Bulk Water Supply Project nga una na’ng gisugyot sa mga nanglabay nga administrasyon apan nagpabiling anaa lamang sa konsepto.
Kahinumduman nga gitanyag ngadto kang Gobernador Aumentado sa nasudnong kagamhanan ang posibilidad nga pundohan sa World Bank pinaagi sa nasudnong kagamhanan ang usa ka dinagko nga proyekto.
Diha-diha, giduso sa gobernador ang Bulk Water Supply Project nga pundohan pinaagi sa paghuwam sa nasudnong kagamhanan sa World Bank, apan ang paggamit niining hinulaman nga pundo, ipiyal sa kagamhanan sa Bohol sa dagway nga grant.
Wala pa man mahipno ang mga detalye sa WOrldBank ug sa Kagamhanan sa Pilipinas, una na nga gipalusot sa PDC ang hangyo sa pagpundo sa proyekto, isip usa sa mga mahinungdanong lakang aron kini, kapundohan.
Kon ang uban nga opisyal, maghuwat pa hangtud mahipno na ang kasabutan sa ibabaw tali sa Kagamhanan sa Pilipinas ug World Bank, si Aumentado, naneguro na nga lihokon ang mga angay himoon sa ubos, aron mas mapadali pa ang pagpakanaug sa pundo alang niini.
Gipaabut usab nga aghaton sa gobernador ang Sangguniang Panlalawigan aron kahimoan ug gahum si Aumentado nga makasugod na sa pagpakigsabut sa mga hingtungdan nga mopundo sa proyekto.
Matud ni Aumentado, isip amahan sa lalawigan, manghinaut siya nga magkahiusa ang mga hepe ehikutibo sa matag lungsod dinhi, aron hugpongan ang suporta sa bulk water supply project, aron pinaagi sa RDC, mapadala na ang rekomendasyon ngadto sa National Economic Development Authority NEDA Board ug kasugdan na ug timbang sa WorldBank.
Ang tigum sa PDC Full Council didto sa Capitol Ceremonial Hall, gitambongan sa mga Board Members sa hunta Probinsyal, mga representante sa nasudnong ahensya, mga non-government organizations, Department Heads, ug uban pang kaabag sa pagpanerbisyo.
Oktubre-Nobyembre
Presyo sa nag-una nga paliton
gikan sa 2.9, mikalma sa 1.8%
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Gikan sa 2.9 porsyento nga namatikdang paglihok sa presyo sa mga nag-unang paliton nga gimonitor sa Philippine Statistics Authority (PSA) niadtong Oktubre, mingkalma ang pagsibog sa presyo sa buwan sa Nobyembre, ngadto na sa 1.8 porsyento, dinhi sa Bohol.
Kini nga kaugmaran, gikalipay ni Gobernador Erico Aristotle Aumentado, kay kini magtabang sa mga kabus sa Bohol sa pagcope-up sa ilang mga galastohon sa igo-igo ra ang kita.
Kini usab samtang gihangyo na sa gobernador ngadto sa mga nasudnong kagamhanan nga may mga nahibilin pang mga proyekto ug programa sa pagpakunhod ug papapas sa kawad-on, ang adto na ibubo ang mga nahibiling pundo sa mga kalungsuran sa Bohol nga natumbok nga nagkinahanglan pang tabangan.
Segun pa sa PSA, aduna pay 264,480 ka mga Bol-anon nga giisip nga kabus kay ang ilang mga kita sa pagpanarbaho, igo lamang nga makasapal sa binuwan nilang panginahanglan sa pagkaon, subay sa labing bag-ong survey.
Ang Consumer Price Index (CPI) nga gimonitor sa PSA nagpakita nga niining milabay nga busan sa Nobyembre, ang 1.8 porsyento nga nasumada, maoy resulta sa kinatibuk-an nga sibog sa mga presyo sa duha ka buwan nga gitandi, mas nailhan nga bili sa inflation.
Kon itandi usab sa nasudnong ug rehiyonal nga dagan sa presyo, ang Inflation Rate (IR) sa Bohol nga anaa sa 1.8 porsyento, mas ubos pa sa nasudnong IR nga anaa sa 2.5 porsyento ug 0.7 porsyento, ug mas ubos pa usab ug 0.5 porsyento sa Central Visayas nga karn mingtala sa 2.3 porsyento.
Segun pa ni Jessamyne Anne Alcazaren, Provincial Statistician, ang pagkubos sa kita sa presyo sa Bohol sa buwan sa Nobyembre, dala sa mas hinay nga kamang sa mga pagkaon ug ilimnon nga dili makahubog nga dihay namatikdang 3.9 porsyento nga pagsaka sa Noyembre gikan sa 6.6 porsyento nga paggimok niadtong Oktubre.
Nakatabang usab ang pabalay, tubig, elektrisidad, gas ug uban pang sugnod nga sa tibuok tuig mingtala ug -0.6 porsyento gikan sa 0.0 porsyento sa miaging buwan, matud ni Alcazaren.
Ikatulong nakatampo sa pagkalma sa lihok sa presyo mao ang hinay usab nga ki-at sa mga kan-anan, ug mga balay katulganan nga mingtala ug 0.3 porsyento kon itandi sa 1.9 porsyento sa Oktubre, saysay ni Alcazaren.
Sa Annual CLEC Assembly
Modelo nga stakeholders
sa CRM, gipasidunggan
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Samtang nagka-komplikado ang suliran sa pangisdaan sa Bohol, gipasidunggan niini ang nga komunidad, lungsod, ug katawhan nga natahasan sa pagpanalipod sa kahinguhaan sa kabaybayonan ug kadagatan.
Didto sa Annual Coastal Law Enforcement Council (CLEC) General Assembly ug Awarding Ceremony, nga gitambongan sa mga stakeholders sa pangidaan nga nagbantay sa mga kadagatan, gipasidunggan ang Sinandigan Marine Protected Area, sa Sinandigan Ubay, nga napili nga Most Outstanding Marine Protected Area.
Ang lungsod sa Tubigon usab gipasidunggan isip may labing maayong suporta sa iyang mga Marine Protected Areas (MPA) nga mao ang Centro Marine Sanctuary, Panggapasan Fish Sanctuary, Ubay Marine Sanctuary, Hayaan-Inanuran-Budlaan Fish Sanctuary ug ang Bilangbilangan Fish Sanctuary.
Labing hawod usab nga Coastal Resource Management (CRM) Officer si Ginalyn B. Pala, ang CRM Officer sa Bien Unido, Bohol.
Gipasidunggan usab ang mga nasangonan sa gimbuhaton sa pagpanalipod sa kadagatan ug kabaybayonan, niadtong panahona.
Napili nga Best Performing Coastal Law Enforcement Council (CLEC) Cluster ang CLEC Cluster 4 sa Bien Unido, Getafe, Pres. Carlos P. Garcia, Talibon, Trinidad, samtang Best Performing Municipal Coastal Law Enforcement Team (MCLET) ang bahan sa Local Government Unit of President Carlos P. Garcia, Bohol.
Most Outstanding Fish Warden usab si Dondon Ryan A. Barcial, ang Fish Warden sa LGU Bien Unido, Bohol ug Most Outstanding Police Environment Desk Officer (PEDO) si Police Chief Master Sergeant Fernando C Lapera, desk officer sa Talibon Municipal Police Station.
Gipasidunggan usab isip Most Outstanding Chief of Police (COP) si Police Captain Ernesto P. Sagarino, Chief of Police sa Pres. Carlos P. Garcia Municipal Police Station.
Ang pasidungog nagtumong sap ag-ila sa mga indibidwal, institusyon, kahugpungan sa ilang daku nga tampo ug pagkugi aron mapanalipdan ug mapatunhay ang paagdumala ug pagpatuman sa mga balaod nga mopamaayo sa kadagatan ug kabaybayonan.
Matud ni Gobernador Erico Aristotle Aumentado, Importante kaayo ang mga programa sa gobyerno sa pag-atiman sa atong kalikopan, ilabi na sa atong kadagatan, nga usa ka bililhong bahin sa Bohol isip usa ka UNESCO Global Geopark.
“Kini nga pag-ila nagapamatuod sa inyong paningkamot sa pagpanalipod ug pagpasiugda sa atong talagsaong kinaiyahan, nga usa ka garbo dili lamang sa Bol-anon apan sa tibuok nasud.
Sa tanan nga mga awardees, mahimo unta kamo nga inspirasyon sa atong mga kaigsoonang Bol-anon, ilabi na sa mga coastal LGUs. Mahimo kamong sumbanan aron mapalapad ug mapalig-on ang mga inisyatiba sa pagpanalipod sa atong kadagatan ug aron kini mapanalipdan batok sa mga ilegal nga aktibidad.
Ang pag-atiman sa kalikopan usa ka responsibilidad nga nag-agad kanatong tanan. Magtinabangay kita alang sa maayong kaugmaon sa atong yuta ug dagat, aghat sa gobernador.
Gipasabut usab didto ang konsepto sa gisugyot nga closed fishing season sa Bohol ug sa Visayan Sea, samtang gipadayag ang mga mahitabo kon kini ipatuman aron mahatagan ang mga isda ug kahigayunan nga makasanay ug balik.
Gipaambit usab ang mga malampuson nga mga nahitabo human sa closed fishing season, aron maka-baton ug mga stakeholders nga modasun sa nahisgutang mga lakang sa pagdumala sa kadagatan ug kahinguhaan.
LTO-LGU Inter-connectivity
gisuportahan sa RDC-CV
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Sa nagkadaku nga suliran sa mga aksidente nga may kalambigitan sa traffic nga makamantsa sa hulagway sa Bohol isip maayong hugpanan sa pamuhunan, dagway ug nakakita ang Regional Development Council sa Central Visayas ug alibyo niini.
Kini samtang giduso sa RDC nga gipangulohan ni Bohol Governor Erico Aristotle Aumentado ang resolusyon nga magasuporta sa Land Transportation Office (LTO) ug Local Government Unit (LGU) Interconnectivity Program, niadtong Hwebes, Disyembre 5, aron ikapatuman na kini.
Segun sa namatikdan, samtang ang Land Transportation Office (LTO) maoy ahensya nga natahasan sa pagregulate, pagpatuman ug pagseguro nga nasunod ang mga balaod sa trapiko, may mga kalungsuran, sa gahum sa Local Government Code nga nagtudlo usab sa ilang mga traffic enforcers aron sangonan sa pagpanakop sa mga nakalapas sa balaod sa trapiko, ilabi na sa ilang mga local nga mga balaod.
Sa Implementing Rules and Regulations sa Republic Act 10930, gimanduan ang LTO nga maghimo ug magpatunhay sa point system, agi ug basehan sa paghatag ug lisensya nga may napulo ka tuig nga validity.
Dungan niini, ang mga Local Government Units nga nagbansay sa ilang gahum sa pagpatuman sa mga balaod sa trapiko subay sa Local Government Code, gimanduan usab sa balaod nga iduso ngadto sa LTO ang mga madakpan nila nga nakalapas sa balaod, sanglit tua man sa LTO ang pagsubay sa kadanghag ug ka-“kamote” sa usa ka driver.
Ug sa matag higayon nga ang usa ka driver, makalapas sa balaod sa trapiko, makuhaan niini ang merito sa LTO, ug dili na unya siya makakuha sa tag 10 ka tuig nga lisensya.
Dinhi usab ang suliran kay, bisan bisan kon iapabili sa LGU ang multa sa mga salaod sa mga driver nga ilang masakpan, kinahanglan pa gihapon kining itaho sa LTO, butang nag usahay pakyas ang LGU.
Dala niini, usa ka Memorandum of Agreement ang lagdaan sa LTO ug LGU kabahin sa sinawhan niini nga interconnectivity program.
Ang Interconnectivity Program, magpabarug ug sistema sa information technology nga magmonitor sa matag salaud nga mahimo sa usa ka driver, nga sawhan sa LTO ug LGU nga nasumpay pinaagi sa programa.
Kon matuman kini, ang mga kiat nga driver nga madakpan sa mga kalungsuran, automatic na nga motala didto sa LTO pinaagi sa realtime nga sistema, ug human sa natapok nga demerits o kaltas sa puntos, delikado nga matangtangan na hinuon kini ug lisensya.
Kasamtangan nga ang mga drivers, nagsalig kon madakpan sa mga deputized traffic agents sa kalungsuran, kay sagad niini, dili na makalahus sa LTO.
Kini usab ang usa ka hinungdan nga nagdaghan ang mga drivers nga naghupot pa gihapon ug lisensya bisan kon makadaghan na mga madakpi sa mga traffic violations.
Ang pagdaghan sa mga drivers, ilabi na kadtong abusado, maoy kina-ingnan sa mga traffic related incidents.
Sa katapusang taho sa kapulisan, may 25 ka insendente sa trapiko nga nahilambigit ang mga langyaw, 12 niini langayaw ang biktima samtang 13 usab niini, langyaw ang kina-ingnan sa disgrasya.
Gikan sa Hulyo 1 ngadto sa Septembre 30 2024, may kinatibuk-an nga 947 ka mga insedente sa trapiko ang natala sa kapolisan.
Kini nagbutang sa napulo ka aksidente sa usa ka adlaw, daghan niini, tua ra sa mga munisipyo taman, mao nga dili namamantsahan pa ang ilang mga lista sa LTO.
BALAK
MGA LUHA SA KALIPAY
Sinulat ni Engr. Rogelio Podelino
Ang mga kasakit kaluha sa kinabuhi
Dili nimo malaksi sa mga tawo’ng buhi
Nagkinahanglan kini ug dakung pailob
Aron imong sakayan sa kinabuhi dili makulob
Sa matag adlaw nimong paningkamot
Nagpatulo ka sa imong daghang singot
Gisagubang ang tanan’g kalisdanan
Nga nagbabag sa imong agi-anan
Wala igsapayan ang tanan’g kabudlay
Aron ikaw sa kinabuhi maharuhay
Tanan’g pagsulay sa kinabuhi giharong
Kay gibarogan nimo ang matarong
Sa kinabuhi daghan’g panulay naa’s palibot
Nangita’g biktimahon aron maala-ot
Sangpita ang imong anghel magbalantay
Aron sa matarong nga kinabuhi molahutay
Peru ang tawo duna’y higayon ngs huyang
Mga panglimbasog masayang lamang
Ang tanan niyang gihago-an makawang
Kay nabiktema sa maanyag nga nagla-ang
Aron mawala sa tawo ang kabalaka
Nga dili na siya mausob ug kalukapa
Sangpita ang GINO-O sa Kahitas-an
Pangaliya sa IYAHA kay dili ka balibaran
Apan ang tawo wala kawad-e sa paglaum
Nangaliya sa GINO-O ug nagdahum
Sa umaabot nga mga adlaw
Ang grasya nga gipaabot molutaw
Nangita ug kasudlan nga trabaho
Gikaluy-an nadawat deretso
Nakasinggit ang tawo sa daku’ng kalipay
Nagpasalamat sa GINO-O dungan sa pagtubod sa MGA LUHA SA KALIPAY nga
midagayday