Ni: Jes B. Tirol
Panglot nga Dakô 29, 2024
Ang “Break” Sa Ininglis Ug Mga
Nagkalainláin nga Hubad Nga Kahulogan sa Sinugboanon
Pasiuna
Ang pinulongan nga Ininglis adunay mga pulong nga daghan kaayo ang kahulogan o
ipasabot. Ang Sinugboanon nga Binisayâ aduna usab ing mga pulong nga daghan ang kahulogan
apan imong mahibaloan ang ipasabot pinaagi sa pagmatikod hain ang gipahimug-atan nga litpong
(syllable) sa pulong. Pananglit ang Binisayâ nga “bása” tumbas sa Ininglis nga “read” ug ang
“basâ” tumbas sa Ininglis nga wet.
Ang Ininglis nga “Break” bisan ug usa ra ang pagtitik ug paglitok, mahimo nga makabaton
og lainlain nga kahulogan ug ang kasinatian (experience) lamang sa nagbasa o nagsulti ang
makapahibalo kanimo unsa ang ipasabot.
Atong tukibon karon ang mga nagkalainlain nga kahulogan sa Ininglis nga “Break”.
Mga Pulong
1. break (a chance) – gayón, higayón. Syn. gábog
2. break (a round object) – púta, ságap
3. break (as bunch of fruits) – púhag.
4. break (as needle of sewing machine) – sápli.
5. break (break a branch) – bánggi.
6. break (break a long object, as pole) – báli.
7. break (break a protruding part)- pungíl.
8. break (break as twig) – bákli.
9. break (break off from attachment) – púnggak, pungág, pungíl.
10. break (break the law) – lápas, lápas sa baláod. Syn. saláod
11. break (break to small pieces) – dúgmok, dábok, púlpog, púsgay, sálsag.
12. break (break utensils) – búong.
13. break (break, as egg) – pusá, pígsat.
14. break (burst asunder, as dam) – búswang. Syn. buhágay, búl-og
15. break (by bending) – lúngi, púti.
16. break (by expansion) – síad.
17. break (by shooting off) – púnggit.
18. break (due to tension) – búgtò, hágpò, hágtos
19. break (due to tension, as string) – búgtò, lígtas, lúgtas, hágtos, hágpò.
20. break (from top to bottom) – tígpò, siák.
21. break (lucky break) – debúynas (Sp.), buwénas (Sp.), bulá. Syn. suwérte (Sp.), tagháp
22. break (make blunt a pointed object) – búnggò.
23. break (opening shot in billiards) – sálgo (Sp.), sárgo (Sp.). Syn. súgod
24. break (rest) – hamúdlay. Syn. bagánban
25. break (shatter) – básag.
26. break (split, as wood) – búghà.
27. break (split; crack) – buák.
28. break (tame) – mánso (Sp.), pánton, dáog
29. break (those that are brittle) – lúgti, gúlti.
30. breakable (can be broken) – mabuák, mapusâ
31. breakage (articles broken) – mga buák, mga pusâ, nangabúak, nangapusâ
32. breakaway (escape; get away fast) – íkyas, láyas. Syn. sutóy
33. breakaway (to separate or split from a group) – bulág, nahimulág
34. breakbone (dengue fever) – hilánat-kutikúti
35. breakdown’ (as nervous breakdown) – kabuhing awà
36. breakdown² (demolish) – gubâ, búngkag, páyas. Syn. gákas
37. breakdown³ (itemize) – pinúpinó, tagsatágsa, dúgmok,
38. breakdown⁴ (malfunction) – aberíya (Sp.), dáot, gubâ
39. breaker (one who breaks) – tiggubâ, tigbuák, tigpusâ
40. break-even¹ (no gain or loss) – súlit
41. break-even² (regain the capital) – bawî, kulúgi, tábla (Sp.), ulî
42. breakfast (morning meal) – pamáhaw, panibúntag (old term)
43. breakfast time – tingpamáhaw
44. break-in’ (initial use) – púgi, subó, tagústos. Syn. paújong, lihí
45. break-in² (to tame, as horse) – pánton, dáog, mánso (Sp.)
46. break-in³ (trespass) – lápas, lúngkab
47. breaking point/limit – hagtosán
48. breakneck (dangerous speed) – silit, bigiw. Syn. hagurós, búlhot
49. break of dawn (break of day) – banagbánag, múgok
50. break of day (break of dawn) – banagbánag, múgok
51. break open (especially to loot) – lúngkab
52. break out (escape) – ipsot, ikyas, láyas, líghot, kabuhi
53. break the bone (as leg bone) – gil-od, píang, piángan
54. break the ground (as in farming) – túghang. Syn. gimbá, tíkad, úgba, úgmad
55. break the neck (the head hang loosely) – tuáy
56. break the silence (startle) – tugáw
57. break through’ (escape by destroying) – búlhò
58. break through² (penetrate through) – lusót
59. break through³ (sudden, important success) – hinungdánon nga kalampósan
60. break-time (recess) – bagánban, tingpahúlay, hamúdlay
61. breakup¹ (disperse) – úngkag
62. breakup² (separate those who are fighting or related) – búlag, uláng, uwáng
63. breakwater (seawall) – amatóng
64. break without severing – bákli