Ngano Man?
Ni Ronie Oyao Orillosa
Kining atong pamahayag karon, naglimin ug daghang pangutana susama sa mga tanghaga sa atong kinabuhi isip mga Bol-anon.
Ato kining gi-ulohan ug NGANO MAN tungod kay nasayod ako nga adunay mga naghipi nga nga mga isyu sa atong hunahuna nga dili mapadayag kaniadto (ug bisan karon) tungod sa daghang hinungdan.
Apan dili kita magmakuli sa pagsinggit sa atong mga suliran gikan sa atong galamhan aron maka-angkon kita ug katagbawan.
NGANO MAN?
Ngano man nga kinahanglan gayud ang gitawag nato ug honesty (pagkamatinud-anon) ug integrity (integridad) sa usa ka lider?
Sa dili pa kana nato nga tubagon ang maong pangutana, ato una nga ibutyag kung unsay ipasabut sa pagkamatinud-anon.
Ang pagkamatinud-anon sa usa ka lider nagpasabut nga sihag ang iyang pagdumala tungod kay wala kiniy gitago sa iyang mga kalihukan. A leader has to be transparent.
Naglakip kini sa iyang pagka sinsero ug pagka prangka ngadto sa iyang mga sakop. Naglakip kini sa iyang pagkabukas sa iyang mga intensyon, mga desisyon, ug mga aksyon, ingon man ang pagkaandam niya nga moangkon sa iyang mga sayup ug makat-on gikan niini.
Apang ngano man nga sa atong lalawigan karon, migawas man ang daghang pangutana kung aduna ba’y pagkamatinud-anon, integradad ug sinseridad ang atong mga opisyales?
Ngano man nga importante man gayud ang integridad sa usa ka lider? Tungod kay ang mga lider nga nagpakita ug integridad, nakakuha ug pagsalig sa ilang mga kauban. Wala sila mahadlok sa kamatuoran, ug gibarogan nila ang ilang gituohan.
Kini, mosangpot sa maunongong mga katawhan, mauswagon nga komunidad, ug malipayon nga mga ginsakpan.
Ngano man nga sa atong lalawigan, nagkadaghan man ang mga krimen ug kahiwian sa katilingban? Dili ba kaha kay nawad-an na kita sa maayong ehemplo gikan sa atong mga pangulo?
Ngano man nga mikuyanap man ang mga shabu, pangawat, panglabni, panulis, paghikog, paglinglang sa usa’g usa ug uban pa?
Dili ba kaha tungod kay wala na magpakita sa maayong pamatasan ang atong mga pangulo sa katilingban?
Ang usa ka lider nga adunay pamatasan, usa ka tawo nga eksperto sa pagpangulo pinaagi sa panig-ingnan ug pagsulbad sa mga problema pina-agi sa patas nga pagdumala sa tanan nga partido ug walay pagpihig ngadto ni bisan kinsa.
Ngano man nga dili man makit-an sa atong mga lider ang koneksyon sa integridad, pamatasan ug pagkamatinud-anon?
Ngano man nga dili man sila makasabot nga sumpay man ang integridad, pamatasan, ug pagsalig ngadto sa relasyon sa lider ug sa iyang mga ginsakopan?
Ngano man nga dili man nila angkunon nga ang lider kinahanglan nga pagahukman base sa iyang kinaiya ug katakus ug dili sa iyang pagkagarboso, pagkamapahitas-on, sobra nga pagkagastador sa walay paghambin ug delikadesa nga luyo sa iyang pagka-adunahan aduna’y daghang Bol-anon nga nag-antus sa tumang kaporehon tungod sa tumang kawad-on?
Ngano man nga atong mga lider magdumili man sa pagpatigbabaw nianang gitawag ug“servant leadership” nga usa ka istilo nga gibase sa tinguha sa pagserbisyo ug paghatag sa imong serbisyo ngadto sa komunidad ug dili alang kanimo ug sa imong kaugalingon nga banay?.
Ngano man nga dili man nila madawat ang kamatuoran nga pinaagi sa pagtagad ug una sa mga panginahanglan sa uban, ilang mahatagan ug gahum ang mga tawo alang sa ilang pagpakabuhi sa usa ka dapit nga adunay gugma, pagsinabtanay ug pagtinabangay?
Ngano man nga sa atong kapanahonan karon, mitumaw man kanang mga pulong nga traydor sa panaghigala-ay, kahakog sa gahum sa pagdumala, ug kadasig nga mahimong adunahan alang sa ilang kaugalingon nga kaayuhan?
NGANO MAN?
Kining ubos ninyong manunuwat, dili gayod mubati ug kalaay sa paglabay sa daghang mga pangutana tungod kay sumala pa sa sanglitanan “Ang maayong binuhatan, dili gyud magbunga ug dautan.”
(Bahin sa Magsusulat: Si Ronie Orillosa mao ang Co-Founder sa Youth Lead Philippines, Inc. diin siya aktibo nga sakop hangtud karong panahona. Director for Membership usab siya sa Rotary Club Downtown San Juan, Metro Manila. Napili siyang Barangay SK Kagawad kanhi sa Dao, Dakbayan sa Tagbilaran ug siya ang Presidente sa Pangagamhanan sa mga Tinun-an sa PMI Colleges, Bohol sa tuig 2012-2013. Presidente usab siya sa Bohol Alliance of Student Councils sa susamang tuig.)