Programa sa Electification sa Bohol Light gisugdan sa barangay Cabawan
Sinulat ni Sheryl B. Paga
Ang Bohol Light ubos sa pagdumala sa Primelectric Holdings Inc., nituman sa iyang pasalig sa paghatag ug dugang mga serbisyo ngadto sa mga konsumidor sa Bohol Light sulod sa Franchise Area dinhi sa dakbayan sa Tagbilaran.
Niadtong Marso 26, 2025, malampusong gihimo sa Bohol Light uban ang kooperasyon sa Tagbilaran City Government ang Switch On Ceremony didto sa Dr. Cecilio Putong National High School – Senior High Cabawan Campus.
Kini gitambungan sa Presidente ug Chief Executive Officer sa Bohol Light, Mr. Roel Z. Castro; Tagbilaran City Mayor, Hon. Jane Yap; DCPNHS Principal, Dr. Legardo R. Palapar Jr.; Assistant School Principal, Mr. Melchor B. Daniel Jr.; PTA President, Engr. Noel Datahan, mga magtutudlo, estudyante ug mga tinugyanan sa Bohol Light nga maoy nagpahigayon alang sa kalampusan sa maong proyekto.
Ang maong aktibidad naghatag ug dakong paglaum sa mga estudyante sa tunghaan pinaagi sa Electrification diin maghatag kini ug mas paspas nga development ug makadugang sa mas advance nga learning facilities.
Kini gibuhat sa Bohol Light isip pagmatuod sa saad nga mohatag ug kasaligan ug episyente nga serbisyo; ang malampusong pagkakonektar sa Dr. Cecilio Putong National High School sa power grid, nagdala sa mas dugang kasayanon sa mga panginahanglanon sa tunghaan ug nagdan-ag sa kaugmaon sa mga estudyante.
Ang electrification sa Dr. Cecilio Putong National High School dili lang bahin sa paghatag ug suga kon dili naghatag usab ug dugang accessibility sa mga estudyante ug magtutudlo.
Matod sa Presidente, kinahanglan gyud ang kuryente sa mga eskwelahan tungod sa importansya sa connectivity ug pag-adopt sa modernisasyon ug makabaton sa tukma nga kapasidad alang sa pag-access sa internet.
Nagpasalamat si Tagbilaran City Mayor Jane Yap ug ang mga magtutudlo ngadto sa madasigong suporta nga gihatag sa Bohol Light alang sa mas hayag nga kaugmaran ug ang pagkab-ot sa dugay na nga gipangandoy nga stable power supply nga nakabenipisyo sa kapin 1,600 ka mga estudyante sa maong tunghaan ug sa umaabot pang mga katuigan.
Alang sa ubang mga pangutana ug kasayuran, mahimo kitang motan-aw sa Bohol Light FB Page, website sa https://www.bohollight.com, o tawag sa service hotline: (038) 427-2372 / 0920-960-2372.
Mga establisimento nga modawat sa BWUI bills gipahibalo
Sinulat ni Victor L. Tambis
Mga establisimento nga modawat ug bayad sa bills sa Bohol Water
Aron sa paghatag ug kasayon sa mga konsumidor ilabi na sa pagbayad sa ilang water bills, ang Bohol Water sa makausa pa nagpahibalo nga mahimo nang mobayad ang mga konsumidor sa ilang bill sa tubig ngadto sa mga bangko ug establisimento nga gitawag kini ug mga “payment partners” sa maong kompanya.
Pagkakaron, ang mga payment partners mao ang mosunod: (1) First Consolidated Bank ug ang ilang FCBPay app; (2) Land Bank of the Philippines; (3) Bank of Commerce; (4) Security Bank; (5) M. Lhuiller ug ang ilang ML Wallet app; (6) Palawan Express/Pawnshop ug ang ilang Palawan Pay app.; (7) Bayad Center app. Mahimong mobayad ang konsumidor pinaagi sa G-Cash diin usa kini ka fasilidad sa Security Bank.
Aron magamit ang G-Cash payment, ang konsumidor kinahanglan mobisita sa opisina sa Bohol Water aron mo log-in sa FB page sa Bohol Water aron magam-an ug QR Code ang iyang account (account name ug reference number lamang ang gikinahanglan). Kon aduna nay QR Code ang usa ka account, mahimo na kining mo bayad pinaagi sa G-Cash ginamit ang maong QR Code.
Nagpadayon ang Bohol Water sa pagpakig-alayon sa mga establisimento aron madugangan ang mga payment partners.
Aron mahatagan ug dugang katin-awan, ang mga konsumidor giawhag pagtawag sa customer services sa Bohol Water pinaagi sa mga numero sa telepono: 412-3154 / 411-0210 ug sa cellphone no. 0917-720-8672 o mo log-in sa FB page: boholwaterutilitiesinc.
Covenant signing, unity walk gihimo para sa luwas, limpyo, patas nga pili-ay
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Mitimaan sa ilang panaad nga mosubay sa mga lagda alang sa Secure, Accurate Fair Elections sa 2025 ang pipila ka mga kandidato sa mga provincial positions sa usa ka seremonyas human sa pagtambong sa santos nga misa ug ecumenical prayers didto sa Bohol Police Provincial Office Covered Court sa Kampo Dagohoy, Marso 25.
Ang Covenant Signing nagpadayag lamang sa kabubut-on sa mga katawhan nga Bol-anon: kandidato, nga unipormado nga sakop sa pwersa sa kapulisan, kasundalohan, kabomberohan, jail guards, nga opisyales sa Department of Education, lider sa komunidad ug mga sakop sa mga grupo nga may aktibong kawsa sa limpyo nga piniliay.
Ang kalihukan, nga giapilan usab sa mga aktibong kahugpungan sa pagbantay sa mga balota, mga nagkadaiyang sekta ug mismo sa mga kaigsoonan nga Muslim, may unity walk usab human sa misa gikan sa Kapilya sa Kampo, ngadto na sa BPPO Covered Court.
Didto usab gihimo ang Interfaith Prayer alang sa limpyo ug matinud-anong piniliay, ang pagdagkot sa mga kandila alang sa malinawon nga pagbansay sa katungod sa pagpili ug ang pagpanumpa sa tanan nga mopalambigit sa kaugalingon alang sa luwas, matinud-anon ug katuohan nga piniliay.
Matud pa ni Police Community Affairs and Development Unit Chief Police CLtCol Norman Nuez, ang kalihukan nagpalanog usab sa tumong sa mga kapolisan sa pagkamatinud-anon sa serbisyo ilabi na sa pagbantag alang sa katuohan nga pagbansay sa katungod.
Si kanhi Police Director ug retired police Major General Edgardo ingking ang nanguna sa pagpanumpa sa tanan nga mingtambong sa panaad nga makiglambigit sa susamang tinguha sa matinud-anon ug luwas nga piniliay.
Si Bohol Election Officer Atty Eliseo Labaria, nanghangyo usab sa mga sakop sa unipormado nga kusog sama sa kapolisan, kasundalohan, mga sakop sa kabomberohan ug mga sakop sa Jail Management and Penology, Philippine Coast Guard, Department of Education, nga abagan ang Commission on Election sa pagpatuman niini sa mandatus ngadto sa malinayon, dayag ug maki-angayon nga piniliay.
Sa mga kandidato nga mingtambong, didto sila Hardy Leopando, si Modesto Membreve, McAldous Castanares, France Garcia Devenoza, Rey Loquerre, Rene Espinosa.
MAGHIMOG OPERATION BAKLAS. Tungod sa nagkadaghan na nga mga violations kabahin sa mga balaod sa piliay, gibutyag ni Bohol Comelec Supervisor Atty Eliseo Labaria nga sa matag tarpaulin o election material nga ilang makuha nga wala sa saktong lugar, ila kining tigumon ug itaho ngadto sa Central Office aron makwenta kon nahasubay pa bas a lagda ang gigasto alang niini. (Hulagway gika sa PIA-Bohol)
MIHANGYO’S ABAG. Nangayo Ang Comelec sa abag sa mga pundok ug ahensya sa kagamhanan sa alayon sa paghimo ug Oplan Baklas, butang nga kinahanglan may daghang mahilambigit, dala na usab sa kalapad sa mga lugar nga subayon sa Comelec. (Hulagway gika sa PIA-Bohol)
BSP nagpa-abut sa updated study sa econ devt sa Bohol
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Nagpaabut pa ang mga tinugyanan sa Bangko Sentral nga Pilipinas (BSP) nga mahuman ang updating sa pagtuon sa ekonomikanhong pag-ugmad sa Bohol, aron makahukom sila nga sugdan na o dili pa ang pagtukod sa ilang mismong sanga nga buhatan dinhi sa Bohol.
Kini maoy gipaambit ni BSP Visayas Office Regional Director Anna Clara Oville, atul sa gipahigayon nga 2025 Media Information Session alang sa lalawigan sa Bohol, didto sa Panda Tea Garden Suites, Marso 25.
Amo-a na ang property dinhi, pasalig ni Oville apan nagpadayon pa ang updating sa branch study kalabut sa ekonomikanhong pag-ugmad sa Bohol.
Kahinumduman nga ang Bangko Sentral ng Pilipinas una na nga mipadayag sa ilang kasibut nga maghimo nag buhatan dinhi sa Bohol, gani, diha nay mga pasiuna nga seremonyas subay niini, pipila na ka tuig ang minglabay.
Apan sa pagtaliwan sa BSP Governor, nahanap ang laraw.
Hinuon, gipasalig sa BSP nga bisan pa niini, ipadayun nila ang paghatag ug igo nga imbentaryo sa panginahanglan sa kwarta dinhi sa Bohol.
Rest assured nga alang sa tanan nga alokasyon sa Sugbo, susama usab kadaghan ang alokasyon nga ihatag sa Bohol kon ang panginahanglan sa cash ang hisgutan, dayag ni RD Oville.
NAGPAABUT SA UPDATE. Kon mahuman na ang updated Bohol Economic Development study, kini maoy gamiton sa BSP sa paghukom kon sugdan na ba dayun ang pagtukod sa ilang buhatan dinhi, pasanut ni BSP VIsayas RD Anne Clara Oville. (Hulagway gika sa PIA-Bohol)
DOLE mi-klaro sa pagbayad sa suholan sa mga holiday sa Abril
Sinulat ni Elvira Bongosia
Ang Department of Labor and Employment (DOLE) nipagawas ug advisory nga nagdetalye sa sumbanan sa pagbayad alang sa regular ug special nonworking holidays sa Abril.
Ang advisory, nga gilagdaan ni Labor Secretary Bienvenido E. Laguesma, naglangkob sa Eid’l Fitr (Abril 1), Day of Valor (Abril 9), Huwebes Santo (Abril 17), Biyernes Santo (Abril 18) ug Black Saturday (Abril 19).
Sa regular holidays — Abril 1, 9, 17 ug 18 — ang mga empleyado nga walay trabaho adunay katungod sa 100% sa ilang inadlaw nga sweldo, basta mo-report sila sa trabaho o mokuha ug aprubadong leave sa miaging adlaw sa trabaho.
Ang mga empleyado nga nagtrabaho niining mga adlawa makadawat ug doble sa ilang suholan sa unang walo ka oras, uban ang dugang nga 30% nga premium alang sa overtime nga trabaho.
Kung ang holiday motakdo sa adlaw sa pagpahulay sa usa ka empleyado ug sila gitawag sa pagtrabaho, sila adunay katungod sa dugang nga 30% sa batakang suholan sa ibabaw sa doble nga suweldo.
Alang sa Abril 19 nga usa ka special nonworking day, ang polisiya nga “no work, no pay” ang ipatuman gawas kung ang internal nga palisiya sa usa ka kompanya o usa ka collective bargaining agreement nagtino kung dili.
Ang mga empleyado nga motrabaho niini nga adlaw adunay katungod sa dugang nga 30% sa ilang inadlaw nga sweldo sa unang walo ka oras, nga adunay 50% nga premium kung ang espesyal nga adlaw mahulog sa adlaw sa ilang pagpahulay.
Ang mga oras sa pag-overtime sa kini nga adlaw ipailalom usab sa 30% nga pagtaas sa oras nga rate, sumala sa advisory sa DOLE.
25 mag-uuma gipakita sa DOST Sa maayong ugma sa cacao
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Aron sa pagpahibalik sa cacao nga permi nga igkita sa nataran o balisbisan sa mga karaang balay, dili lamang pagpananum, pag-atiman ug pagpabunga kon dili apil na ang pag-himog tableya ug kinaham nga de-kalidad nga tsokolate, gipadayag sa Department of Science and Technology (DOST) ngadto sa kawhaan ug lima ka mga mag-uuma sa cacao dinhi ang maayong ugma sa pagpangcacao.
Kini human gitanyag sa DOST ang Basic Chocolate ug Cacao Processing Lecture didto sa DOST Bohol Conference Room, ug nga aktibo usab nga gihangop sa mga mag-uuma gikan sa mga nagkadaiyang lugar sa Bohol.
Ang mga mingtambong ug nahilambigit sa lecture, mga mangkakaway nga aktibong sakop sa Association of Bohol Cacao Producers (ABCAP), sumala pa sa DOST.
Kini usab samtang ang DOST Bohol padayon nga nagtanyag ngadto sa mga mag-uuma sa cacao sa dugang nga kahibalo sa mga pwede nga himoon gikan sa cacao, alang sa ilang kapilian sa kalingawan o panginabuhian.
Ug, gawas sa kasaysayan ug sinugdanan sa cacao, pag-ila sa maayong klase sa binhi, pag-atiman ug sa pag dumala sa kakawan, gipakita usab sa lecture ang siyensya ug ang arte sa paghimo sa mga dekalidad nga tsokolate.
Mismo si DOST Bohol Provincial Director, Vina R. Antopina, inila nga chocolatier ug eksperto sa cacao ang mipaambit sa praktikal nga kasayuran sa pagpangcacao, ang mga kapilian nga magamit sa pagpang-atiman sa cacao.
Kini aron palig-onon ang pagsabut ug pagpahigayon sa kuti nga proseso apan piskay nga sangputanan sa pagpanghimo ug tsokolate nga moambas sa mga gi-iliw sa tibuok kalibutan.
Sa usa ka adlaw nga lecture, didto nabutyag pinaagi sa usa ka komprehensibo nga bayloay sa kasayuran ang kasaysayan sa cacao dinhi sa Bohol, ang mga matang sa cacao nga mabuhi dinhi, ang pagproseso sa liso sa kakaw, ang mga gikinahanglan nga kagamitan sa pagproseso niini, ang mga binag-ong paagi sa pagproseso, ang mga binag-ong oportunidad sa negosyo sa industriya nga ilang giapilan.
Ang usa ka adlaw nga lecture, una lamang sa tulo ka bahin nga bansay-bansay aron hatagan ang mga mag-uuma sa cacao ug manghimoay’g tableya sa mga importante nga kasayuran alang sa mas lami-an nga produkto ug sa abilidad sa paghimo sa de-kalidad nga tsokolate.
Milaum ang DOST nga pinaagi niining susamang mga bansaybansay, mahatagan sa gahum ang mga mag-uuma sa cacao sa pagpataas pa sa kalidad sa ilang mga produkto, proseso ug pamaagi, pagsagop sa mga binag-ong sistema aron mahimong maka-tandi sa ilang mga produkto sa mga tsokolate nga giila sa tibuok kalibutan.
Pinaagi sa pag-ugmad sa ilang mga kapasidad ug abilidad sa pangkakao, mapalig-on ang ilang pagproduce sa cacao aron ikapamaligya, ug buksan nila ang posibilidad sa mas maayong kita ug panginabuhian nga makatampo sa paglipang sa industriya ug pag-ugmad usab sa kinatibuk-ang ekonomiya sa Bohol.
TSOKOLET NGA MAKAHUBOG. Ang mas lami-an nga stokolet, kadtong wala pa kuhai sa chocolate liquor, ang magdala sa medyo pait nga lami. Ang chocolate liqueor maoy makamahal sa chocolate. Ang kasagarang commercial nga tsokolet, wala nay espiritu ug pulos matam-is na lang ang nahibilin. (Hulagway gika sa PIA-Bohol)
29 ka set sa bomba sa tubig gitunol sa taga Bilar, Batuan
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Gitugyan sa Kagamhanang Probinsyal sa Bohol pinaagi ni Gob Erico Aristotle Aumentado and 29 ka mga bomba sa tubig nga ika-abag sa mga mag-uuma sa ilang mga panginahanglan sa patubig sa basakan ug mga umahan nga sawod, ngadto sa mga kahugpungan sa mga mag-uuma sa Bilar ug Batuan, Marso 27.
Ang mga bomba sa tubig una na nga napahat niadto pa ng miaging tuig kanus-a, ang Office of the Provincial Agriculture misugyot sa 647 ka bomba sa tubig, 5,204 ka plastic drums o baril na pundohanan sa tubig, 3,513 ka rolyo nga tag usa ka gatus ka metros nga polyethelyne hose lakip na ang mga coupling ug fittings niini aron makaabag sa mga mag-uuma sa pagluwas sa ilang mga basakan ug umahan nga gipagtong sa El Nino.
Kasagaran sa mga nakadawat niini, mga mag-uumang naghugpong ug kansang mga umahan ug basakan, layo na sa mga irrigation canals sa National Irrigation Administration.
Didto sa pagtugyan, matud ni Gob Aumentado, kini nga mga kagamitan sa pangima o pang agrikutura usa ni sa mga interventions sa climate change sa probinsya ug gitagana alang sa mga pananum sama sa high value commercial crops nga gisugyot sa NIA dihang namatikdan nila nga dili tanang umahan, maabut sa patubig, ilabi na sa panahon sa El Nino.
Atol sa turn over, kauban sa Gobernador Si Assistant Provincial Agriculturist Larry Pamugas.
Napulo ka bomba sa tubig ug ang set nga taban niini nga mga baril, hose ug mga fittings and gitugyan sa Batuan ug 19 ang didto gitunol sa mga mag-uuma sa Bilar.
Gibanabana nga 647 ka mga kahugpungan sa mga mag-uuma ug kooperatiba nga accredited sa Sangguninag Panlalawigan, ilabi na kadtong nasukip sa mga accredited learning areas sa DA-ATI basta may duol nga tinubdan sa tubig ang gitagan-an sa package sa usa ka bomba sa tubig, 8 ka plastic drums nga sawdanan sa tubig, 5 ka rolyo nga hose ug fittings.
Matud pa sa us aka mag-uuma sa Cambacay Batuan, “Dako kaayo na ug tabang sa mga tilapia and rice growers kabahin sa ilang panginabuhian, labi na karon nga grabe na kaayo ang epekto sa climate change sa pagpanguma.
“Tungod sa mga materyales nga gihatag adunay magamit ang mga mag uuma. Panahon sa ting-init, magamit ang pump sa pagbomba ug tubig gikan sa tinubdan paingon sa ilang basakan or fishpond, ang drum magamit usab nga kapondohan ug tubig,” dayag ni Jomer Balay, tag-iya sa Jolits Eco Farm.Bisan kwalipekado kay nanag-iya ug farm learning area, nahimo pa gihapon ni Balag sa pagpasabut nga “ang tanang materyales dili bastabasta mapalit sa mga mag uuma, apan tungod sa tabang sa government mas madasig ang mga farmers sa pagkugi alang sa kalambuan ug kaayohan sa pamilya ug sa kalikupan. Salamat Gov. Aris Aumentado ug sa Lalawigang Probinsyal.”
PANG EL NINO, PWEDE POD LIMPYONG TUBIG. Ubay sa gipanghatag nga mga bomba sa tubig alang sa dugang pangbisbis sa mga umahan, may pagpangkawot usab sa mga atabay nga ilibre sa goberno, ug kining mga bomba pwede usab nga gamiton aron makapakatay ug patubig sa mga kabalayan gikan sa mga atabay. (Hulagway gikan sa PIABohol/Cesar Capangpangan)
CSC-7 manghatag CoE, SPELs authenticated CoE sa Abril 7-8
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Nipasar ka na ba sa Civil Service Commission (CSC) eligibility examinations pinaagi sa Pencil and Paper Test gikan sa 2022 nagdto sa 2024, apan wala pa makuha ang certificate of eligibility (COE) ug ang authenticated COE?
Dili na problema, kay, sa duha ka adlaw, maghimo ang CSC ug Serbisyo alang niini dinhi sa Bohol
Daghan pa ang mga nakapasar na sa CSC eligibility examinations apan wala pa makakuha sa ilang COE, o ang authenticated nga kopya sa ilang COE, tungod sa daghang kabilinggan ug rason.
Mahimo usab nga gusto makakuha ug Special Eligibilities (SPELS) apan wala makahigayon, bisan nakakompleto ug serbisyo pagka barangay Kapitan, o nakadawat ug Latin Honors sa kolehiyo.
Alang kanila, may sertipiko nga ikasuporta sa ilang pagpanarbaho, nga ihatag sa CSC Regional Office No. 7 karong Abril 7 ug 8, 2025 didto sa Auditorium sa Gov Celestino Gallares Memorial Medical Center dinhi sa Tagbilaran City.
Matud ni CSC Bohol Information Officer Zerah Eliez Sanchez, himoon nila ang pagpang release sa wala pa makuha nga Career Service Eligibility Certifications ug gani, manghatag pa sila ug Special Eligibility nga libre ngadto sa mga kwalipekado nga moaplay sa ilang on-site eligibility services nianang adlawa.
Hinuon, ang authenticated copy sa CSC COE may P50.00 nga bayad
Pinaagi niini, nanghinaut ang CSC Bohol Field Office nga makahatag ug dyutay nga serbisyo ilabi na kay nasayud ang buhatan sa kalangan kon mobyahe pa, dugang gasto ug halos ilabi na niadtong gikan pa sa mga isla, mosayo aron mopila pagbyahe sa pagkuha sa ilang mga sertipiko.
Hinuon, dugang ni Sanchez, limitado sa 150 ka walk-in nga kliyente sa CSC ang ilang atimanon matag adlaw, alang niadtong mo-applay pa alang sa COE (nakapasar apan dili sa 2020-2024), authenticated copy of the Certificate of Eligibility ug special eligibilities, base sa unang maserbisyohan ang unang makaabut, mao nga mouna ug kontak sa CSC Bohol Field Office alang sa tukmang schedule aron dili masayang ang oras.
Aduna usab nga requirements alang niadtong mokuha sa authenticated copy sa Eligibility, kinahanglan kining ma complay na.
Hinuon, kadtong gusto lamang mokuha sa ilang wala pa makuha nga certificates (nakapasar sa 2020-2024), dili na magkinahanglan pa nga magpa schedule.
Alang sa mga kasayuran kabahin sa kalihukan, tawag sa CSC Bohol Field Office sa (038) 501-7046, o I message ang ilang Civil Service Commission Regional Office No. 7 Facebook page.
BALAK
ANG ARBOLARYO SA BARANGAY
Sinulat ni Engr. Rogelio Podelino
Sa unang panahon mga lumad duna’y tambal
Gikan sa tanom gigamit sa mananambal
Ang mananambal gitawag ug arbolaryo
Magkuha sa sagbot ug tanom tambal gihimo
Kon ang tawo gi-ubo ug gisip-on
Maglaga sa dahon sa lagundi ug ipa-inom
Tu-uban nilagang lagundi pabukalon ug maayo
Sa habol siya bukotan aron panington pag-ayo
Kon ang tawo gisakitan sa tiyan
Dahon sa serpentina sa tubig mainit humolan
Taud-taud ipainom samtang tubig mainit pa
Dili madugay bakad sa tiyan mawala na
Kon tawo masamad sa mahait nga butang
Dinukdok nga udlot sa bayabas ang ibutang
Hugasan ang samad sa tubig-saging
Gikan sa pinuga nga upas sa saging
Kon ang tawo gihilantan
Gatas gatas sa tawatawa ang gikinahanglan
Balikbalikon pagpainom aron huwasan
Ubanan ug painom sa busikad nga gihumolan
Ang tanom nga marijuana
Halos tanan’g sakit matambalan sa marijuana
Tanan’g parte sa tanom magamit nga tambal
Mga lumad nahibalo unsaon pagtambal
Kini ang tambal sa mga lumad
Sa wala pa ang tawo maka alimadmad
Aron sila sa sakit mamaayo ug makalikay
Ang ilang gisaligan: ANG ARBOLARYO SA BARANGAY