Ang Pagpananom og Utanon Alang sa Pamilya
Ni ELEAZAR TUTOR ACAMPADO
GINAINGON nga kon gusto ka nga mas himsog ang panimuyo sa pamilya, angay magtanom ug mokaon og daghang utanon. Dili balidong rason ang wala kay dakong luna maong dili makapananom og utanon. Kay mahimo ka mang makaprodyus sa gikinahanglan utanon sa imong pamilya bisan diha ra sa 15 metro kuwadrado nga luna. Ug ang sobrang maani mahimo nimong ibaligya alang sa dugang kita sa pamilya.
Sa maong gidak-on nga luna, ang usa ka pamilya mahimong makapatubo og nagkadaiyang utanon alang sa nagkadaiyang potahe sa samang higayon. Pananglitan, dili ka angay nga magluto og pinakbet sa tanang panahon. Kay makapananom kag berdeng utanon nga magamit sa pag-salad sa samang panahon. Ug bisan sa mga utanon alang sa chopsuey ug ubang sud-anon.
Usa ka teknik niini mao ang pagbaton og tabunok nga yuta alang sa pagpananom og mga utanon. Kon ang yuta ku’non, mahimo kining mapausbaw pinaagi sa pagdugang og kompos ug uga nga mga biya sa hayop, pakpak sa humay ug ubang mga materyal nga mahimong makapatabunok sa yuta.
Laing teknik mao ang paggamit og dekalidad nga mga binhi sama sa taas-og-bili nga mga haybrid nga dili lang mas produktibo, apan labing makasugakod batok sa mga peste ug sakit. Mahimo usab kining itanom sa bisan unsang panahon sa tuig aron ang produksiyon mahimong magpadayon.
Alang sa pinakbet, mahimong makapananom og paliya, talong, atsal, okra, batong, kamatis ug patola o sikwa. Alang sa sinigang, mahimong mananom og upland kangkong, labanos, petsay, okra ug finger pepper. Kon alang usab sa salad mix, mahimong magpatubo og letsugas, kamatis, cauliflower ug pipino.
Dili maesmol ang usa ka gamayng luna kay mahimong makaanig daghang utanon kon migamit sa haom nga mga matang sama sa himungahon nga mga haybrid.
Ang upland kangkong lang dili gyod angay mawala sa garden sa kilid sa panimalay. Dili lang kini alang sa sinabaw, mahimo usab kining lutoon isip adobong tangkong o gininamosan nga tangkong sahi sa usa ka ilado nga food chain nga nagdalit niini ngadto sa ilang mga kostumer. Ang nakanindot sa upland kangkong kay mahimo kining anihon sa mubong panahon gikan sa pagtanom, mga tulo ngadto sa upat ka semana gikan sa pagsabod sa liso. Ug mahimong magtanom og sunod-sunod aron ang berdeg dahon nga tangkong mahimong mapalit sa tibuok tuig.
Ang kamatis angay usab nga matanom sa garden sa panimalay. Dunay mga matang nga mahimo nang matanom bisan sa ting-ulan. Ang bagonon nga mga utanon mahimong patuboon gamit ang pakatayan. Kini nag-apil sa batong, paliya, kubasa, pipino, patola ug upo.
Usa ka laing tanom nga mahimong idugang sa mga utanon mao ang Sinta papaya. Kini magpasubol og bunga nga mahimong maani inig-abot sa ika-8 nga buwan gikan sa pagtanom. Ang berde nga mga prutas mahimo usab nga isahog sa linutong kinaham nga tinola. Ang uban mahimo usab nga buhatong pickles o atsara.
Alang sa usa ka membro sa pamilya, dili ka makaingon nga wala kay mahimo o ikatampo sa kita sa pamilya. Mahimo kang makaprodyus sa komun nga mga utanon nga gikinahanglan sa imong pamilya bisan sa limitadong espasyo. Nganong dili nimo sulayan, Sano?
Bahin sa Tagsulat:
(Si Eleazar Tutor Acampado, kanhi staff writer sa Bisaya Magazine. Nakadaog na sa Carlos Palanca Memorial Awards for Literature in Cebuano Short Stories. Ug kasamtangang nagserbisyo isip ikaduhang Sangguniang Barangay member sa West Poblacion, Garcia-Hernandez, Bohol.)