Pagpamuhunan Sa Pag-uswag

Ni ELEAZAR TUTOR ACAMPADO

GILAOMAN nga ang lungsod sa Garcia-Hernandez paspas nga molambo kon mahuman ug hapsay nga mapadagan ang bag-ong merkado publiko.

Ang limestone country nagbarog karon sa usa ka mahinungdanong higayon, diin andam nga magbukas sa usa ka balod sa kauswagan ug pagpalambo sa komunidad kon mahuman ang bag-ong merkado publiko, bisan pa og kini nagkinahanglan og 40 ka milyon ka pesos nga pagpamuhunan gikan sa Land Bank of the Philippines.

Kining pagpamuhunan gitan-aw nga dakong palas-onon sa uban. Apan kon langyabon ang panlantaw, dili kini dakong palas-onon, kondili usa ka estratehikong pagpamuhunan og kapital nga nagsaad og mahinungdanong pagbalik sa tibuok lungsod, diin ang mga lumulupyo nakaposisyon nga makaani og dakong mga ganti sa umaabot.

Sa dugayng panahon, ang kakulang sa moderno ug bastante nga merkado publiko nakababag sa lokal nga ekonomiya ug limitado ang mga oportunidad. Ang mga lumulupyo halos tanan moadto sa Jagna o Valencia aron makapalit sa ilang panginahanglan. Kay lagi, patay ang komersiyo sa Garcia-Hernandez. Mao nga kining 40 ka milyon ka pesos nga loan gikan sa LBP usa ka yawe nga magbukas sa dalan sa pagbuhi sa sento sa komersiyo ug kinabuhi sa komunidad.

Ang mga benepisyo sa ekonomiya makaaghat kaayo. Ang nahuman nga merkado publiko magtanyag og mas daghan nga mga stall ug gipanindot nga mga pasilidad, nga makadani sa pagdagsang sa mga mamaligyaay – lokal nga mga mag-uuma, mangingisda, gagmayng mga negosyante ug uban pa.

Kining pagsulbong sa entrepenuryal nga kalihokan direkta nga makabukas og dugang mga trabaho ug mapausbaw ang panginabuhi sa mga tawo sa sentro ingon man sa silingang mga barangay.

Labaw sa indibidwal nga mga benepisyo, ang nahuman nga merkado publiko molihok ingon nga usa ka kusgan nga makina aron paspas nga mapaandar ang lokal nga ekonomiya. Ang pagdagsang sa mga mamalitay dili lang makabenepisyo sa mga tindera sa merkado kondili apil na usab sa mga negosyo sa Barangay West Poblacion ug kasikbit nga mga barangay nga makamugna og positibong epekto.

Ang kompetisyon taliwala sa daghang nagkalainlaing mga mamaligyaay, mahimo nga makalalang og patas nga mga presyo ug mas daghan nga kapilian, barato nga mga baligya alang sa tanan nga mga konsumedor, nga usa ka direktang benepisyo sa mga badyet sa panimalay.

Dugang niini, ang pagpormal sa mga negosyo sa sulod sa bag-ong merkado publiko makaabli sa pagkuha og pinansyal nga mga serbisyo ug suporta sa pagpalambo sa negosyo, nga maghatag usab og gahom sa lokal nga negosyante nga motubo ug molambo.

Ang mga makuhang benepisyo labaw pa sa ekonomiya. Kay ang modernong merkado publiko magsilbing usa ka hinungdanong sukaranan sa sosyal ug kultura. Mahimo kining luwas, dali nga maabot ug maabiabihon nga dapit sa panagtapok alang sa komunidad. Usa ka dapit nga mahimong magkonektar sa mga silingan, diin magpaambit sa mga balita ug magpalig-on sa katilingbanong pagkahiusa.

Isip nagpuyo sa sento, dako nakong pangandoy nga mahibalik ang kabibo sa merkado sa lungsod, diin ang panahon sa akong kabatan-on nabubo usab sa pagpamaligya og isda ug uban pa. Nga sa umaabot, makapalit kita ug presko ug himsog nga kapilian sa pagkaon, nga makadugang sa pagpauswag sa nutrisyon ug kinatibuk-ang kaayohan sa mga lumulupyo. Magsilbi usab kining bansiwaganan sa lokal nga mga produkto ug tradisyon, nga magpreserbar sa talagsaong kultural nga kabilin ni Garcia-Hernandez.

Alang sa mga lumulupyo labi na sa West Poblacion, ang mga benepisyo dako ug mapilopilo. Ang dugang nga kalihokan sa ekonomiya ug gipauswag nga imprastraktura nga naglibot sa merkado mahimo usab nga hinungdan sa usa ka potensyal nga pagtaas sa mga kantidad sa kabtangan sa sulod sa barangay. Ang presensiya sa usa ka moderno, malamboon nga merkado publiko sa walay duhaduha makapataas sa imahe ug tinguha sa Barangay West Poblacion sulod sa Garcia-Hernandez.

Samtang ang 40 milyones ka pesos nga loan nagrepresentar sa usa ka pinansyal nga obligasyon, importante nga tan-awon kini isip usa ka estratehikong pamuhunan sa umaabot. Ang long-term nga ekonomikanhon ug sosyal nga mga benepisyo nga mamugna sa usa ka kompleto, hingpit ug hapsay nga mapadagan nga merkado publiko mas labaw pa kay sa gasto sa gihulam nga puhunan. 

Akong gipanghinaot nga matuman ni Mayor Jess Baja ang paghuman sa merkado publiko. Kay nagsaad kini og mas mauswagon, konektado, ug masaaron nga kaugmaon alang sa mga lumulupyo, uban sa mga katawhan sa Barangay West Poblacion, nga makakuhag dakong benepisyo gikan sa gipausbaw nga mga kahigayonan sa ekonomiya, pagpalambo sa kaayohan sa komunidad, ug usa ka nabag-o nga kasingkasing sa barangay.

Kini dili lamang mahitungod sa pagtukod sa usa ka merkado; mahitungod kini sa pagtukod og mas lig-on nga Garcia-Hernandez alang sa umaabot nga mga henerasyon.

Bahin sa Tagsulat:

(Si Eleazar Tutor Acampado, kanhi staff writer sa Bisaya Magazine. Nakadaog na sa Carlos Palanca Memorial Awards for Literature in Cebuano Short Stories. Ug kasamtangang nagserbisyo isip ikaduhang Sangguniang Barangay member sa West Poblacion, Garcia-Hernandez, Bohol.)