Pagpangandam sa Bohol Light alang sa 2025 Eleksyon

Sinulat ni Sheryl B. Paga

Ang buhatan sa Bohol Light naghimo ug mga lakang aron masiguro ang makanunayon ug hapsay nga suplay sa kuryente atol sa Mayo 12, 2025 nga adlaw sa eleksyon.

Mandato sa Department of Energy (DOE) ang sigurado nga walay pagkapalong sa kuryente “Before, During, and After” sa eleksyon. 

Dugang niana, naghimo ang Bohol Light ug mga Corrective Activities sugod pa sa bulan sa Marso ug hangtud na nga nagkaduol ang adlaw sa eleksyon.

Nitambong usab ang Bohol Light sa mga coordination meetings nga gipahigayon tale sa Comelec alang sa siguridad ug tukma nga pamaagi sa komyonikasyon inubanan ang pagtambayayong sa pag-obserbar alang sa malinawon nga eleksyon.

Ang Bohol Light adunay gihimo nga mga Quick Response Team diin magmonitor sila sa matag barangay duol sa mga polling precincts aron mas sayon ug paspas ang pag responde kon simbako adunay dili malikayan nga mga power tripp off.

Adunay mga empleyado usab ang ma assign diha sa Tagbilaran City Command, Provincial Comelec, ug sa Camp Dagohoy Comand centers isip mga focal persons nga maoy duolon kung adunay mga katuyoan makapahibalo ngadto sa Control and Command centers sa Bohol Light.

Alang sa dugang mga updates, mahimo kitang mobisita sa Facebook page o tawag sa 24/7 hotline numbers 0920-960-2372, (038) 427-2372.

BWUI na ang nagsupply ug tubig sa Panglao Airport

Sinulat ni Victor L. Tambis

Makita sa hulagway ang bul-og sa tubig kgikan sa BWUI nga gi supply sa Panglao airport ug ang water truck sa BWUI nga mihimo ug delivery sa tubig sa maong airport.

Sa bag-o nga kalamboan, ang Bohol Water mao na ang nag supply sa tubig nga gigamit sa operasyon sa Bohol-Panglao International Airport. Niadtong Mayo 2, 2025, gipirmahan ang kontrata tali sa Civil Aviation Authority (CAAP), ang ahensya nga naglantaw sa kalihokan sa Bohol-Panglao International Airport (BPIA), ang nagpadagan sa maong tugpahanan ug ang Bohol Water nga mao ang magsupply sa tubig. Ag maong yano nga kalihokan sinaksihan ni Governor Aris Aumentado.

Ug tungod sa maong kontrata nga naghatag sa Bohol Water sa kahigayonan pagsupply sa tubig sa BPIA, ang mga opisyales sa CAAP pinangulohan ni Atty. Rafael Tatlonghari, Area Manager, ug si Anghel Ibañez, BPIA Airport Manager, mapasalamaton sa Bohol Water tungod sa maayong serbisyo niini sa panubig sa maong tugpahanan. 

Gani, dugang pa ni Atty. Tatlonghari, ang BWUI usab ang nagsupply ug tubig panahon sa pagtukod pa sa maong airport diin nasinati usab ang maayong serbisyo nga gipadangat sa BWUI ngadto sa contractor nga nagtrabaho niini.

Misaad usab si James Villareal, BWUI Executive Vice President, sa paghatag ug walay bugto nga serbisyo sa panubig ngadto sa BPIA.   

UB Research Center Survey Pamaagi sa trabaho, kinaiya: Una’ng basehan sa pagbotar

Sinulat ni Rey Anthony Chiu

Mas mopili ang mga Bol-anon sa pamagi sa pagpangalagad ug ang kinaiya sa kandidato kay sa uban pang mga timbangonon sa pagpili sa ilang mga mahimong mangulo.

Kini subay sa University of Bohol Research Center Local Polls nga ilang gihimo niadtong Abril 22 ngadto sa Abril 29, gamit ang 600 ka mga tawo isip representante sa kinatibuk-ang Bol-anong katawhang botante.

Sa pagpangutana sa mga miapil sa survey, 61.7 % ang miingon nga mas pillion nila ang leadership styles ug kinaiya sa kandidato, ug ikaduha na ang track record o iyang nahimo ug abilidad nga may 58.2%.

Ikatulo nga pangitaon sa mga botante nga Bol-anon, segun sa survey ang mao ang plataporma ug mga programa nga gisaad nga ipatuman u buhaton kon kahatagan sa kahigayonan nga mapili, nga may 53.3%.

Ika-upat, motan-aw ang mga Bol-anon sa performance o nabuhat sa kandidato diha nga siya nagsilbi pa sa kagamhanan o sa iyang mga gagmay nga mga responsibilidad, diin may 38.8%.

Ikalima na sa gipangita sa mga botante ang baruganan sa kandidato batok sa pagpangilkil ug pagpangawat sa kwarta sa katawhan nga may 16.9%.

Ika-unom, 7.8% sa mga Bol-anon ang mopili sa ilang mga personal nga kaila, o mga paryente, segun sa nasampit nga survey.

WALAY GIPIHIG. Tungod kay ang survey, gigastohan sa pundo sa corporate social responsibility sa eskwelahan, matud ni UB President Victoriano B Tirol III nga ang UBA magpabilin nga walay pihigan ug walay labanan sa mga kandidadto. (Hulagway gikan sa PIABohol)

147 ka barangays, voting centers magpasayo og deliver sa poll kits

Sinulat ni Rey Anthony Chiu

147 ka barangay ug mga voting centers and una na nga minghangyo sa mas sayo nga delivery sa mga election materials, kasagaran niini mga presinto nga tua sa mga isla, segun pa ni Bohol Election Supervisor Atty Eliseo Labaria.

Sa Final Provincial Command Conference sa Provincial Joint Security Command Center didto sa Panda Tea Garden and Suites, gibutyag sa Commission on Elections (Comelec) pinaagi ni Atty Labaria nga una na nga nadeliver ngadto sa mga kalungsuran ang mga election paraphernalia, apan ang pagpatabok niini ngadto sa mga isla, kinahanglan nga himoon sa dili pa ang adlaw sa piliay, aron dili ma-kuwangan sa panahon.

Kahinumduman nga niadto pa nga Marso 20 ug 30 gihatud ang 220 ka mga Contingency Automated Counting Machines samtang sa adlaw sa wala pa kini mahatud, nadeliver na usab niadtong Marso 28 ang Contingency Consolidation and Canvassing System kits alang sa Technical Hub sa Comelec. 

Sa higayon nga may mga paltos nga Automated Counting Machines sa kalungsuran, may contingency Automated Counting Machines usab nga gideliver samtang sa technical hub, may 10 ka mga ACMs nga gireserba, dugang ni Atty Labaria.

Sa mga kahimanan sa Eleksyon nga anaa na sa mga kalungsuran, mas sayon na kining ihatud ngadto sa mga voting centers, apan sa kaso sa Bohol nga may isla nga may mga voting centers, nagtuo ang mga tinugyanan sa piniliay didto nga mga isla nga mas maayo nga sayo ihatud ang ilang mga election kits, mao nga nanghangyo na sila niini.

Naghangyo sa mas sayo nga delivery ang Pamilacan, Baclayon; 8 ka isla nga voting centers sa Bien Unido, 23 ka mga voting centers sa Buenavista, 2 ka voting centers sa Calape, 4 ka voting centers sa Dagohoy, 9 ka voting centers sa Getafe, 4 ka voting centers sa Inabanga, 37 ka voting centers sa Loon, 1 ka voting center sa Panglao, 4 ka voting centers sa Pitogo, 19 ka voting cenetrs sa Talibon, 22 ka voting centers sa Tubigon ug 13 ka voting centers sa Ubay, matud pa ni Comelec Labaria.

Kining tanan naglangkob sa 149 ka barangays ug 190 ka clustered precincts.

TALAGSA RA. Sa ka daghan sa resources ug mga tawo nga immobilize sa goberno sa Mayo 12, matud pa ni Election Supervisor Eliseo Labaria, halos pareha na kini sa mobilization sa guera. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)

Tagbilaran City, 6 lungsod ‘Yellow areas of concern’

Sinulat ni Rey Anthony Chiu

Pito ka mga lugar sa Bohol: 6 ka lungsod ug ang syudad sa Tagbilaran ang gipailawom sa yellow areas of concern sa Commission on Elections, kini maoy gikompirmar ni Atty. Eliseo Labaria, Bohol Comelec supervisor.

DIdto sa katapusang Command Conference ngadto na sa katapusang semana sa piniliay, gibutyag ni Atty Labaria nga una nila nga girekomendar sa Provincial Joint Security Center (PJSC) nga gilangkoban sa Philippine National Police ug sa Philippine Army ang pagpailawom sa mga kalungsuran sa tutok nga atensyon sa Comelec.

Hinuon, ang yellow area of concern itabil ngadto sa mga kalungsuran nga may kanhing kasaysayan sa kagubot sa katapusang mga piliay, ug kadtong may grabe nga politikanhong panag-bangi nga mahimong maoy hinungdan na unya sa kagubot.

Ang Buenavista pananglit,dala sa pagpamusil-patay sa usa  ka konsehal sa lungsod didto sa Barangay Cangawa, niadtong Barangay ug Sangguninag Kabataan Election, gipabantayan sa poll body ang lunsgod.

Lakip sa mga lungsod nga gitumbok nga may init nga politikanhong panagbangi ang Tubigon, Inabanga, San Miguel, Ubay ug ang Tagbilaran City.

Gipailawom na usab ang Trinidad isip yellow area of concern tungod sa gikataho nga pagpanghulga ngadto sa mayor ug sa presensya sa mga katingad-ang mga mga tawo sa panahon sa mga politikanhong tapoktapok.

Ang Tubigon, giisip nga ang init nga pagbanggaay ni kanhi mayor Marlon Amila ug bise mayor Renato Villaber napainit pa tungod sa pag-endorso ni Mayor William Jao kang Villaber.

Upat n aka eleksyonan nga nagkabagat sila Amila ug Jao, nga karon, ang initay tua na mapunting kang Villaber.

Sa Inabanga, ang oposisyon nag nagdamgo nga mabawi na ang upat ka dekada nga paghari sa mga Jumamoy, nakabaton ug kaisug diha ang kampo sa mga Muneses, nakakita sa pag-umangkon ni Epifanio, nga diriyot gyud mopilde ni kanhi mayor Josephine Socorro Jumamoy.

Ang pagpakig alyansa ni Dexter Angcla sa grupo sa Abante nila ni Aumentado, naghatag na usab ug paglaum nga maputol na ang paghari sa mga Jumamoy.

Ang sa San Miguel, ang pagpanagbangi sa kanhi kaalyado nga Ian Gil Mendez sa baga nga mga Mendez ug ni bise mayor Faustino Bulaga nagpainit sa away tungod sa init usab nga mga supporter nga mipaluyo sa nagkakontra na nga mga opisyal.

Ang panagbangi usab sa Ubay tungod sa pagkakontra nila ni bise mayor Victor Bonghanoy ug mayor Constantino Reyes nga miduso sa iyang awasa nga si Violeta isip mayor, nagpa-ukang sa mga samad politika, ug gipaabut nga mas moinit pa pipilaka adlaw sa piniliay.

Ang sa Tagbilaran City, ang pag-suki ni Konsehal Misael Torralba nga ming-atbang sa kanhi niining mga kauban sa partido nila ni Baba ug Jane Yap, gilantaw nga usa sa mga kulbahinam nga away politika sa kasaysayan sa Tagbilaran.

Ug aron pagseguro sa kalinaw ug kahapsay niining nga lugara, magpahimutang ang Comelec sa dugang mga tinugyanan nga magbantay aron dili makadlis ang kagubot.

Mga senior citizens, buntis ug PWDs makabotar ug sayo sugod 5 a.m. sa Mayo 12 

Sinulat ni Elvira Bongosia

Gipahibalo sa Commission on Elections (Comelec) ang implementasyon sa special early voting hours for vulnerable sectors sa umaabot 2025 National ug Local Elections.

Ang mga senior citizens, buntis ug persons with disabilities (PWDs) nga botante tugotan sa pagbotar ug sayo gikan alas 5 hangtod alas 7 sa buntag sa mga designated voting centers ug piniling mga malls.

Kini nga inisyatiba parte sa nasudnong paningkamot sa pagpasiugda ug inklusibo, luwas ug kumbinyente nga pagbotar sa mga adunay espesyal nga konsiderasyon.

Matud pa ni Comelec Chairman George Erwin Garcia atol sa Forum on Election Operations sa Automated Counting Machine (ACM) nga gipahigayon sa syudad sa Davao niadtong Abril 30, ang polisiya gimugna aron ang maong mga grupo makadawat sa saktong pag-atiman, ilabi na sa gipaabot nga init nga panahon sa adlaw sa piniliay.

Gibutyag pa ni Garcia nga may Priority Polling Places (PPPs) usab nga ibutang aron dili na kinahanglan nga mosaka pa sa mga hagdanan aron makabotar ang mga senior citizens ug PWDs.

Kini nga mga dedicated areas gitumong aron e-streamline ang proseso sa mga indibidwal nga adunay mga hagit sa paglihok.

Dugang pa niini, aduna usab voter assistance desks nga pagabantayan sa mga volunteers nga ibutang gawas sa mga presinto aron matabangan nga magiyahan ang mga botante sa sakto nilang polling precints.

Kini nga mga desks magbutang usab sa mga hulagway sa mga rehistradong botante aron mapadali ang pag-ila ug malikayan ang kalibog.

Kini nga lokal nga paningkamot nahisubay sa mas halapad nga nasudnong inisyatiba human sa paglagda sa tripartite agreement ning bag-o lang tali sa Comelec, Department of Social Welfare and Development (DSWD), ug sa National Council on Disability Affairs (NCDA).

DOLE miklaro sa holiday pay sa Mayo 1 

Sinulat ni Elvira Bongosia

Ang Department of Labor and Employment (DOLE) nipagawas ning bag-o lang ug pahinumdom alang sa saktong pagbayad sa suholan sa Mayo 1, Labor Day.

Ang DOLE nipagawas sa pay rules pinaagi sa Labor Advisory No. 05, series of 2025 nga gilagdaan ni Kalihim Bienvenido Laguesma.

Ubos sa Proclamation No. 727 nga gilagdaan ni Presidente Ferdinand R. Marcos Jr., ang Mayo 1 gideklarar nga regular holiday agi ug pagtimaan sa Labor Day.

Kung dili motrabaho ang empleyado sa maong adlaw, bayaran siya sa employer ug 100 porsyento sa iyang daily wage, sa kondisyon nga ang empleyado mo-report sa trabaho o naka leave of absence with pay sa adlaw nga gisundan sa dili pa ang regular holiday.

Kung motrabaho sa maong adlaw nga holiday, makakuha ang mga empleyado ug 200 porsyento sa iyang inadlaw nga suholan.

Kung motrabaho ug overtime, makadawat ang mga empleyado nga molapas sa walo ka oras sa pagtrabaho ug dugang 30 porsyento sa ilang inoras nga rate.

Samtang kung matunong ang Mayo 1 sa adlaw sa pagpahulay sa empleyado, makakuha kini ug 260 porsyento sa iyang inadlaw nga suholan.

Ug kung motrabaho ug overtime sa maong adlaw nga natunong sa iyang adlaw sa pagpahulay, madugangan ug 30 porsyento ang 260 porsyentong daily wage sa mga empleyado.

Comelec: May national ID o wala mahimong moboto basta rehistrado

Sinulat ni Elvira Bongosia

Gihimakak sa Commission on Elections (Comelec) niadtong Sabado ang pag-angkon nga ang mga botante nga mapakyas sa pagpresentar sa ilang National ID sa adlaw sa eleksyon dili makabotar alang sa Mayo 2025 nga eleksyon.

Matud pa sa buhatan nga may ID man o wala, mahimong mobotar ang usa  ka botante basta rehistrado kini.

Ang Comelec nagkanayon nga ang “No National ID, No Vote” public advisory wala gi-post sa bisan asa nga social media platforms sa poll body.

Matud pa sa usa  ka advisory sa Comelec, ang “No National ID, No Vote” public advisory bakak ug ug wala maggikan sa Commission on Elections.

Giingong sa adlaw sa eleksyon, hangyoon lang ang botante nga magpakita ug valid ID kung dili ma-verify ang identity niini pinaagi sa Election Day Computerized Voters’ List (EDCVL).

Gitambagan sa poll body ang publiko nga susihon lamang ang mga kasayuran pinaagi sa mga opisyal nga gigikanan niini.

Ang Comelec bag-o lang usab nilusad sa ilang precinct finder alang sa Mayo 2025 nga eleksyon.

Ang mga rehistradong botante mahimong maka-access niining link: https://precinctfinder.comelec.gov.ph.

Ang website mangayo sa tibuok nga ngalan, adlaw nga natawhan, ug dapit sa pagparehistro sa rehistradong botante.

Mayo 12 gideklarar nga special non-working holiday

Sinulat ni Elvira Bongosia

Gi-anunsyo sa Malacañang niadtong Martes nga ang Mayo 12, 2025, Election Day, usa ka holiday sa tibuok nasud.

Ang Proclamation No. 878 nag-ingon nga kinahanglang ideklarar ang Lunes, Mayo 12, isip special non-working holiday aron ang katawhan makagamit sa hustong katungod sa pagbotar.

Gilagdaan ni Presidente Ferdinand ”Bongbong” Marcos Jr. ang Proklamasyon adlaw’ng Martes, Mayo 6.

Ang deklarasyon sa holiday niabot human sa hangyo sa Commission on Elections (Comelec), sa tumong nga tugotan ang mga Filipino nga makabotar karong Eleksyon 2025.

Ang Comelec ning sayo pa miingon nga adunay kinatibuk-an nga 69,673,655 ka mga rehistradong botante alang sa 2025 nasyonal ug lokal nga eleksyon.

Gipagawas sa Malacañang ang Proclamation No. 878 adlaw’ng Martes, Mayo 6, nga gilagdaan sa maong adlaw. (Hulagway gikan sa PIA)

Interest rates sa salary ug calamity loan sa SSS gipaubos

Ang Social Security System (SSS) nagpaubos sa interest rates alang sa salary ug calamity loan.

Sa usa ka pahayag, ang SSS nagkanayon nga ang salary loan interest rate mous-os ngadto sa 8 porsiyento samtang ang calamity loan interest mous-os ngadto sa 7 porsiyento. Ang duha ka interest rate anaa karon sa 10 porsyento.

Ang SSS naglaum nga ipatuman ang gipaubos nga interest rate sugod sa Hulyo ning tuig.

Kini, hinoon, alang lamang sa mga miyembro nga wala maka-avail sa penalty condonation sa milabay nga 5 ka tuig – sa ato pa, kadtong mga miyembro nga adunay good credit quality.

Gawas niini, ang SSS plano usab nga palapdan ang ilang pension loan program alang sa mga surviving spouse pensioners.

Ang ahensya niingon nga ang maximum loanable amount P150,000 na ug ang loan masakop na sa Credit Life Insurance, nga adunay insurance premium nga ibawas gikan sa kita sa pension loan.

Kini aron sa higayon nga mamatay ang nangutang sa wala pa ang hingpit nga pagbayad ug matapos ang termino sa pautang, ang balanse sa utang hingpit nga mabayran.

Ang SSS naglaum nga maapil ang mga surviving spouse pensioners sa pension loan program sa Setyembre.

Gawas pa niini, ang SSS nagtan-aw usab sa mga microloan alang sa ilang mga miyembro. Ang mga microloan mahimong adunay tenor nga 15 hangtod 90 ka adlaw.

Matud pa nga sa higayon nga makakita na ug angay nga framework ang ahensya, ipatuman na niini ang microloan program.

Kini nga mga kausaban sa SSS agi ug pagtuman sa direktiba ni Presidente Ferdinand R. Marcos Jr. nga us-osan ang interest rates sa SSS calamity loans aron mapagaan ang palas-anon sa panalapi sa mga Pilipino ug makatabang sa pagpakunhod sa kakabos.

Niadtong Mayo 1, 2025, gipahibalo ni Presidente Ferdinand R. Marcos, Jr. sa iyang Labor Day nga mensahe sa SMX Convention Center sa Pasay City nga ang Social Security System (SSS) nag-ila sa mga kugihang Pilipino, lokal o sa gawas sa nasud, uban sa mga pagpauswag sa mga programa sa pautang niini sama sa pagpaubos sa interest rates alang sa salary ug calamity loans, pagpalapad sa pension loan program aron maapil ang mga surviving spouse pensioners, ug pag-implementar sa pasilidad sa pagpautang sa micro-credit pinaagi sa mga third-party providers. (Hulagway gikan sa SSS/PIA)

BALAK

ANG UTANG KABUBUT-ON
Sinulat ni Engr. Rogelio Podelino

Gina-ingon ang utang dapat pagabayaran
Kay inyo kanang gikasabutan
Aron dili maduhigan ang imong kadungganan
Atubangan sa katilingban

Ang kinabuhi sa tawo utang sa GINOO
Peru gi-abusohan sa tawo
Pinaagi sa iyang pagka masupilon
Hinono-a gisilutan ang tawo sa kamatayon

Sa kalisud sa panginabuhi
Ang tawo wala nay mapili
Mangutang aron makapadayon nga mabuhi
Aron masulbad mga suliran sa kinabuhi

Kon ang utang mabayran sa takda’ng panahon
Imong kadungganan sa katilingban dayegon
Adunay tawo kon mangutang maayo mohangyo
Panahon sa pagbayad dili na pakita magpalayo

Dunay mga higayon nga dili kalikayan
Kon ikaw biktima sa kahigayonan
Sa panahon sa kalamidad kusog ang ulan
Ug mibuhagay ang baha gikan sa kabukiran

Ang maagi-an sa baha gibanlas tanan
Usa ka sa gipang-anod nga walay gi-abayan

Gapungapunga taliwala sa makusog nga sulog
Nangindahay nga dunay tabang ikahulog
Gidungog sa langit ang imong pangaliya
Adunay mitabang kanimo ug naluwas ka
Daku nimo’ng pasalamat sa niluwas kanimo
Gibati nimo ANG UTANG KABUBUT-ON nga dili kabayran ug salapi sa tawo