Ni: Jes B. Tirol
Panglot nga Dakô 15, 2024
Ang Taghuna Sa Tagáylo
(The Concept of Exchanging Gift)
Pasiuna
Karon nga panahon na usab sa Surapô (Yuletide season; Christmas), sagad atong
mahibalag ang mga pagsaulog alang sa pag-imato (commemoration) sa pagkatawo sa atong
manunubos.
Usa sa pamaagi sa pagpakita sa atong pagpakabanâ sa atong isigkatawo mao ang
paghinatagay og mga gasa pinaagi sa tagaylo (exchanging gift). Mao kini karon ang atong tukibon.
Tagaylo
Ang pulong tagaylo, usa ka karaan nga pulong nga Sinugboanon, apan nataligam-an na
karong panahona. Apan ang diwa (spirit) sa tagaylo ug ang sulsog (old custom) niini atò pang
gitahod.
Matod pa sa kapulongnan “Diccionario Bisaya-Español” nga sinulat ni Padre Juan Felix
de la Encarnacion sa 1852, ang kahulogan mao:
TAGAYLO – Trocar, cambiar cosas por otras, palay por borona, borona por maiz, el
caballo por vaca, la camisa por el calzon. ** Cambiar alguna cosa sin pretenderlo, por
equivocarse, como cuando se coge un pañuelo, etc., ageno, por coger el propio.
Hubad: Pagpakigbaylo, pagpakigbugti sa mga butang sama sa, humay bugti sa dawa
(millet), dawa bugtì sa yanóng (Sp: maiz, Eng: corn), ang kabayô bugti sa baka, ang kamisin bugti
sa saluwal (pants). ** Pagpakigbugti sa mga butang nga walay pagpasangil nga dinhay sayop sa
pagkabililhon sa mga butang, ubp., ang taghunà (concept) mao nga matarong ang pagbinayloáy
bisan og dili tumbas ang bili or nahot (value) sa mga butang.
Usay adunay kasilô
Ang taghunâ (concept) sa tagaylo mao ang paghinatagay og gasa (gift). Ang bili o nahot sa
gasa mag-agad sa kabubot-on sa naghatag. Sagad ang mga gasa nga gipanghatag dili tumbas ang
bili.
Adunay tawo nga masilô (dismayed) tungod kay ang iyang nadawat kubos og bili kay sa
iyang gihatag sa lain nga tawo. Sukwahî kini sa diwa sa Surapô o Pasko nga untâ magmalipayon
kita kay natawo ang atong manunúbos. Busâ aron walay masilô, magbuhat ang hugpong og latid
(rule) nga ang gasa dili molapas sa gitakda nga bili.
Katangdian #1
Aniay katangdian (analogy) sa tagaylo: Dinhay usa ka dapit nga ang mga mulúpyò
lunlon walay siko. Dili sila makapilô sa ilang kamot ug bukton.
Sa pag-adto sa dumuduong sa usa ka hilun-an (location) sa mga tawo, iyang namatikdan
nga niwang, luya, ug nagmasakiton ang mga tawo. Kini tungod kay kulang sila sa pagkaon kay
dili man mapilô ang ilang kamot ug bukton aron sa paghunit nila sa ilang bâbâ.
Sa lain nga hilun-an sa maong dapit, namatikdan sa dumuduong (visitor) nga ang mga
mulupyò mga himsog, abtik, ug malipayon bisan pa nga dili mapilo ang ilang kamot ug bukton
nga walay siko.
Didto diay sa maong dapit, ang mga tawo adunay kagawian sa tagaylo. Panahon sa
tingkaon, mag-atubang ang duha ka tawo sa usa ka talad. Ang unang tawo mokandos sa pagkaon
sa iyang atbang ug iyang ihungit sa iyang atbang. Ang didto usab sa atbang, iyang kandoson ang
pagkaon sa unang tawo ug iyang kining ihungit sa iyang atbang. Ang sangpotanan, silang duha
lunlon makakaon, tungod kay naghungitanay man silang duha. Wala sila mag-agap kon unsay
pagkaon nga anaa sa atbang. Ang ila lang isipon lang nga ilang hungitan ang ilang higala kay
lunlon sila dili makapilô sa ilang kamot ug bukton.
Busà mao usab kini ang atong hunàhunàon sa gasa nga atong ihatag ug madawat sa surapô
or pasko. Dili mahinungdanon ang kabililhon sa gasa kondili ang diwâ sa paghatag ang atong
hatagan og bili. Ang atong giimato nga gasa sa pagpakatawo sa atong manunubos wala magtagad
kon kinsa ang kabos o adunahan.