TAGBILARAN CITY, (PIA)—Aghat sa mga sakop sa Bohol Coastal Resource Management Task Force (BCRMTF) nga alang sa buwan sa Mayo nga gideklara na nga ‘Month of the Ocean’ sa Pilipinas, nga saulogon ang 14 sa mga Protected Areas sa Bohol nga direkta nga naglun-oy sa kadagatan ug ang 164 ka mga marine protected areas nga gihagu-an og tukod sa mga mananagat sa kalungsuran libut sa Bohol.
Alang sa Month of the Ocean niining buwan sa Mayo, subay sa Presidential Proclamation No 57, series of 1999, ang kasaulogan nga may tema nga “Para sa Tao: Protected Areas for a Protected Future” haum gayud sa Bohol, diin 14 sa 16 ka protected areas systems niini nga nahilakip sa National Integrated Protected Areas Systems (NIPAS) Act, matud ni PENRO Charlie Fabre, Chairman sa BCRMTF.
Samtang miabut sa 482,100 ektaryas ang kinatibuk-ang kayutaan sa Bohol, kon i-apil ang mga gipangdeklarar nga municipal marine protected areas, modagan sa 37,800 kapin ka ektaryas o dul-an sa 10 porsyento na ang napahat na sa henerasyon karon alang sa pagseguro sa panud-an sa katawhan, pohon.
Ang sakto nga timpla sa tubig tab-ang ug parat, saktong kalandungon sa pangitlogan, abunda sa pagkaon sa isda ug mga kinhason, mga nagsibit nga mga gamut nga katago-an sa mga mananap sa dagat, mga gasang nga katago-an sa itlog ug bag-ong pusa, mga malampusong tinabangay sa naa sa ecosystem maoy hinungdan nga kining mga lugara nahimong abundang makinarya sa produksyon sa protina nga gitalad sa atong lamesa, segun pa sa usa ka sakop sa BCRMTF.
Lakip sa 14 ka protected areas sa Bohol ang Loboc Watershed Forest Reserve nga giisip nga isa sa labing baga nga kanipaan ug nagbuga sa labing baga nga duot sa uyap nga maoy gidugok sa mga balyena, ambuhotan, bongcaras ug mga isda nga gikaon usab sa lumba lumba sa Pamilacan.
Nia usab dinhi ang Alejawan-Cansulay-Anibongan River Watershed and Forest Reserve nga naghatag sa sakto nga timpla sa tubig parat ug tab-ang nga maoy hinungdan sa pagka isdaanon sa kadagatan sa Guindulman, Duero ug Jagna.
Ang kanipaan nga nagsumpay sa Alburquerque-Loay-Loboc Protected Landscape and Seascapes usa usab ka ilado nga itloganan sa mga isda nga moapung sa kadagatan tungatunga sa Bohol ug Pamilacan, segun pa sa mga pagtuon.
Sa tumoy sa isla sa Panglao, ang Panglao Island Protected Seascape nga naglanat gikan sa tumoy sa Doljo paingon sa tulo ka nagsinug-ang nga isla maoy usa sa labing gikahinaman nga labing himsug nga coral gardens nga pangitlogan sa mga isda.
Sa laing bahin, ang Cabilao ug Sandingan Island Mangrove Swamp Forest Reserve ug ang Pangangan Island Mangrove Swamp Forest Reserves lain nga gingharian sa mga divers tungod sa kabuhong sa mga buhilaman sa ilawom sa dagat nga makit-an didto ang labing himsug nga mga puy-anan sa mga isda ug padak-anan sa mga mananap sa dagat.
Sa mga lugar nga lambayonon, ang Tubigon group of islets and Wilderness Areas lakip ang Clarin group of islets and Wilderness Areas ngadto na sa Inabanga-Buenavista Mangrove Swamp Forest Reserve and Wilderness Areas, ug ang Getafe Mangrove Swamp Forest Reserve and Wilderness Area, ang Ubay Mangrove Forest Reserve ug ang Talibon group of Islands Protected Landscape maoy giingon nga biodiversity center sa Visayas ug gani may nakit-an na didto nga mga mananap sa dagat nga giisip nga wala na igkita pa.
Sa laing bahin, ang Candijay-Anda-Mabini Mangrove Swamp Forest Reserve and Wilderness Area ug President Carlos P. Garcia Mangrove Swamp Forest Reserve and Wilderness Area maoy aktibo nga mga gipanalipdan nga mga kadagatan nga nagkuha sa ilang mga isda sa mga katunggan ug kabakhawan sa mga isla nga nahisakop sa gipanalipdan sa kagamhanan, alang sa pagpatunhay sa kahinguhaan sa pagkaon.
Gawas pa niining tanan, ang mga komunidad nga nagtanday sa daplin sa kadagatan, alang sa ilang kasegurohan sa pagkaon, 169 na ka marine protected areas nga naglibot sa Bohol.
Kini naglangkob sa 42 ka marine sanctuary nga gikan sa Baclayon ngadto sa Calape, 45 gikan sa Tubigon ngadto sa Talibon, 44 ang sa Bien Unido ngadto sa Anda, ug lain nga 38 nga naa sa kadagatan sa Guindulman ngadto sa Alburquerque. (rahchiu/PIA-7/Bohol)