Ni Rey Anthony H. Chiu, PIA
Nanghangyo ang lokal nga Provincial Environment and Natural Resources Officer (PENRO) sa Bohol ngadto sa mga Kongresista nga Bol-anon nga iduso na usab ang lakang alang sa paglugway sa pagduso sa Agricultural Free Patents (AFP).
Didto sa Kukabildo sa Kalikopan isip highlight sa pagsaulog sa Environment Month sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) Central Visayas alang sa buwan sa Hunyo, si PENRO Charlie Fabre mibutyag nga subay sa balaod, tak-opan na sa kagamhanan ang pagpanghatag og Agricultural Land Patents karong katapusan nga adlaw sa Disyembre 2020.
Ubos sa Public Land Use Act o Republic Act 2874, gimandu nga itanyag ang agricultural free patent ngadto sa si kinsa man ang nagpadayon og okupar ug nagpadayon og tikad sa luna nga iyang giyak-an.
Hinuon, kadtong mga nahatagan sa Agricultural Free Patents una na nga gidid-an sa pagprenda ug pagbaligya sa ilang yuta sulod sa 5 ka tuig human ikatugyan kaniya ang free patent.
Una na usab nga gilatid sa Section 119 sa Commonwealth Act No. 141, nga kon ugaling nabaligya ang AFP, ang nahatagan sa patent, iyang nahibilin nga kapikas, o legal nga sumosunod tugotan nga makapalit og balik sa nabaligya nga yuta sulod sa lima ka tuig sa dili pa matransfer o human sa palit.
Apan, sa pagpasar sa AFP Reform Act, ang mga mag-uuma nga naghupot sa AFP mahimo na nga mobaligya sa ilang yuta o mogamit niini isip collateral kon manghuwam sa bangko.
Gilagdaan na ni Presidente Rodrigo Duterte ang balaod nga naglibkas niining pagdili nga napahimutang alang sa mga yuta nga napaubos sa Public Land Act niadto pang panahon sa Commonwealth.
Ang Agricultural Free Patent Reform Act, o Republic Act 11231, nagpalingkawas na, dapig sa mga tag-iya nga naghupot sa AFP ang katungod sa pagbaligya sa iyang yuta bisan pa kon kini nakuha pinaagi sa free patent.
Gipasabut ni PENRO Fabre nga ang paghupot sa AFP, usa sa mga pamaagi nga ang mag-uuma makaangkon og yuta nga iyang gitikad sukad sa dugay na nga panahon.
Ang Agricultural Land Patent, adunay epekto nga halos susama sa titulo sa yuta, nga human ilibkas ang pagdili, mahimo na nga ikabaligya ug magamit isip kamatuoran sa hingpit nga pagpanagiya sa yuta nga gipuy-an ug giyak-an.
Sa ka daku sa ikatabang sa AFP sa banay ug sa kinatibuk-ang tumong sa kagamhanan sa produksyon sa pagkaon, matud ni PENRO Fabre nga mayo nga masuportahan sa mga Kongresista ang lakang aron malugwayan na usab ang pagpanghatag sa patents human sa 2020.
Kini samtang ang DENR sa Bohol mopasugod na usab sa pagpangtitulo sa yuta nga may pundo gikan sa kagamhanan, gamit ang Rapid Land Tenure Appraisal alang sa mas paspas ug lukop nga pagpangtitulo sa mga yuta sa kabaranggayan. (rahc/PIA-7/Bohol)