Ni Rey Anthony H. Chiu, PIA
Karon nga may duha na ka operational nga Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction (RT-PCR) machines ug laboratories sa Bohol, ang pangutana, kinsa man ang mga prayoridad sa pagtesting alang sa Corona Virus Disease (COVID)?
Una nga tutukan sa pagtesting gamit ang mas kasaligan nga RT PCR mao ang mga pasyente nga gidudahan nga may COVID-19, mga tawo nga nakaduol ug nakasagolsagol sa tawo nga kompirmado nga aduna nay COVID.
Prayoridad usab ang mga tawo nga mingbyahe o nagagikan sa mga lugar nga aduna nay kaso sa lokal nga pagtakod-takod sa COVID-19, ug ang mga tawo nga aktibo nga nakig-atubang sa mga may COVID sama sa mga healthworkers ug mga frontliners.
Unahon usab ang testing sa mga tawo nga naapil sa mga grupo nga labaw nga nameligro nga matakboyan sa nahisgutan nga sakit sama sa mga edaran na (senior citizens), mga bata nga ubos ang ilang panalipud sa lawas, mga tawo nga may grabe na nga sakit ug kadtong mga may daan na nga gibati sa lawas ilabi na kon sila may pagkadaut na sa immune system sa lawas, segun pa sa Department of Health (DOH) sa ilang website.
Ang pagtesting nga ipaagi sa RT-PCR machines himoon aron kompirmahon kon ang tawo natakdan ba sa COVID, pinaagi sa pagpangita sa kagaw nga naa na sa lawas.
May testing usab nga gihimo aron kompirmahon kon ang lawas nagpagawas na ba sa mga sundalo niini nga gitawag og antibodies aron maoy makigbugno sa nakasulod nga mga kagaw sa lawas.
Gawas nga himoon ang testing aron kompirmahon kon aduna bay COVID ang pasyente, pinaagi usab niini mahibaw-an sa mga health workers kon unsay mga epektibo nga pamaagi sa pagtambal sa pasyente.
Kasamtangan nga 26 ka RT PCR testing kits lakip na ang test kit nga namugna sa University of the Philippines National Institute for Health (UP NIH) ug lain pa nga 11 ka point of care test kits.
Ang Point of care test kits, o usahay giila isip rapid immunodiagnostic tests maoy simpol nga mga pamaagi nga ang pagtesting dili na magkinahanglan pa og laboratory ug magsalig lamang sa makita niini nga proteins gikan sa kagaw sa COVID nga naa sa respiratory samples sama sa swab gikan sa tutunlan o sa luwa, o sa presensya sa pagpanggawas sa mga sundalo sa lawas o antibodies nga minggawas aron mopatay sa impeksyon.
Samtang ang PCR-based test kits mangita sa presensya sa kagaw mismo nga maoy hinungdan sa COVID-19, ang rapid antibody diagnostic test kits mangita sa mga antibodies nga nanggawas aron bugnoon ang mga kagaw nga nakasulod.
Kay ang antibodies ipagawas lamang sa lawas sa higayon nga makamatikod kini nga may kagaw nga nakasulod, mahimo nga dili pa molihok ang antibodies sa unang pipila ka adlaw sa pagsulod sa kagaw, ilabi na kon ang usa ka tawo, wala magpagawas sa simtomas sa sakit.
Tungod niini, kon moresulta nga positive ang gikan sa rapid antibody test, kinahanglan pa kini nga kompirmahon pinaagi sa test kit nga gikan sa RT PCR nga paagi, aron segurohon nga sakto ang mga resulta ug dili lamang kay napagawas ang antibodies dala sa yano nga sip-on lamang.
Dala niini, wala morekomenda ang DOH ug ang WHO sa rapid antibody test alang sa personal nga paggamit niini, gawas lamang kon may eksperto nga propesyonal nga nabansay alang niini aron may makapasabut ug mohubad sa resulta sa tests. (rahc/PIA-7/Bohol)