Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Sanglit ang pagpabakuna, usa ka proseso sa pagpasulod sa tinambalan nga kagaw sa lawas aron sayon na kining hing-ilhan sa mga antibodies kon may kagaw na nga makasulod, mapaabut gayud nga may makasinati ug dyutay nga kahasol.
Kini maoy minugbo nga pagpatin-aw nga gipagawas sa usa ka nurse sa Provincial Health Office (PHO) sa Bohol taliwala sa mga way kapasikaran nga kahadlok sa mga tawo nga wala’y igo nga kasayuran kabahin sa bakuna.
Didto sa Kapihan sa PIA, gipasabut ni Macchiavelia M. Caliao, nurse sa PHO nga sanglit ang bakuna migamit sa usahay nga napaluya o patay nga virus aron sayon na ilhon sa mga antibodies, kon mamatikdan na kini sa mga tigpanalipod sa lawas, tapuk-an kini ig buntogon.
Gawas nga may mga bakuna nga migamit sa patay na nga kagaw aron dili modaghan sa sulod sa lawas, ang mga depensa sa lawas nga antibodies, magtinir sa dagway sa virus nga misulod ug kini sayun na nilang hinumduman kon pananglit, may sunod nga hugna sa pag-atake.
Sa aksyon sa antibodies o mga sundawo sa lawas sa pagbuntog sa misulod nga kagaw, kini maoy gitawag ug paglihok sa immune system, nga kasagaran magdala ug dyutay nga reaksyon sa lawas.
Pananglit, may bakuna nga migamit sa adeno virus, usa ka yano nga klase sa kagaw nga maoy kina-ingan sa sip-on. Hinuon, kini nga kagaw, gisul-oban sa sapot nga dagway sa kagaw nga nanghasi.
Kini magtug-an sa antibodies nga maghimo sila ug mga protina nga maoy mopilde sa kagaw nga mosulod, human mapalihok ang immune system.
Ang paglihok sa immune system, maoy kasagaran ang kina-ingan sa sip-on, ubo, o hilanat nga kasagaran mabati sa pipila ka tawo human mabakunahi, pasabut ni Caliao.
Nunot niini, ang kasagaran nga ubo, sip-on o hilanat nga mabati, mahimo nga dili una tambalan, aron makapadayon ang antibodies sa lawas sa pagbuntog sa sakit, dugang niya.
Kon paimnon dayun ug tambal ang gihilantan kay nabakunahan, bisan kon dili kayo init, kini nga tambal makapaluya sa antibodies, kisa, dili na makahunat sa ilang panalipod kay may laing pwersa nga nisulod.
Niini, gitataw sa nurse sa PHO, dili tanan nga tawo nga bakunahan, parehas ang bati-on human mabakunahan.
May hilantan, maglabad ang ulo, apan wala kini magpasabut nga kini angay kahadlokan kay natural kana nga reaksyon sa lawas kon may foreign body sama sa bakuna nga masulod ug bun-noon niini.