KEEPING HIS FEET ON THE GROUND. Gov. Arthur Yap (left) talks to typhoon victims in Sagbayan as he visits the town. The governor has been staying grounded in reality, taking practical, sincere and speedy action as he meets with residents of Bohol towns whose homes were damaged, loved ones were lost and hopes were shattered by the ravage of typhoon Odette. In this particular visit to Sagbayan by the governor, the PRIMER reported that the residents were surprised that no less than the top executive of the province met them personally and checked on their condition. The governor also handed out some financial aid to the  residents in Sagbayan during his Jan. 13, 2022 visit to the place. Photo courtesy of PRIMER

Gov. Arthur Yap announced during his weekly press conference that he is open to investigate the allegations that the relief food packs from the Provincial Government of Bohol (PGBh) were not distributed by the local government unit (LGU) of Ubay intended for the typhoon victims.

Yap told the media: “So far, the information we got from everyone are still considered unverified. We will verify in time these information. Ang gifocus lang sa pagkakaron sa Kagamhanang Probinsyal mao ang paghatod sa atong mga food packs ngadto sa atong mga kaigsuonang Bol-anon. Ang importante lang nato nga isiguro mao nga moabot gyud sa katawhan ang hinabang nga atong giandam para kanila.”

As this developed, Yap called everyone to stop politicking and start uniting for the benefit of the Boholanos.

He said, “Ang responsibilidad aron mapadayon nato ang kahusay ug kalinaw sa atong lalawigan ug aron makab-ot nato ang panaghiusa ug pagtinabangay sa usag-usa, anaa sa atong kamot. Dili ni responsibilidad lang nako isip gobernador o sa Kagamhanang Probinsyal lamang, kun dili, responsibilidad ni natong tanan. 

Dili ron panahon sa pamulitika. Panahon ron sa pagtabang.”


ALLEGATION: MALFEASANCE ON RELIEF OPERATION

Netizens expressed their disappointment over alleged malfeasance committed by the officials in Ubay. The reactions came after a “tell-all” post of Kevin Damalerio, an Executive Assistant of the governor, went viral over social media platform – Facebook. The article was posted on Jan. 12, 2022, at 2:07 in the afternoon. As of press time, the post had already reached 2, 400 shares and obtained multiple reactions.

In his post, Damalerio narrated his personal observations and findings on the relief operations of the LGU-Ubay.

He said, “Gahapon, didto ko sa Ubay. Hinumduman nato tulo ka adlaw human niigo ang bagyong Odette aa Bohol, personal nga nagdala si Gov. Yap sa mga relief food packs ngadto sa maong lungsod. Gisundan pani ug pipila ka higayon nga nagdeliver ang Kagamhanang Probinsyal ug sinako nga mga pagkaon isip abag sa kaigsuonan natong taga Ubay niining panahon sa kalamidad. Bisan paman niining tanan, daghan gihapon ang nagpangita ug hinabang gikan sa Probinsya. Makapangutana ta, nganong nagsige man sila ug pangita nga sila man ang pinaka unang lungsod nga gipadalhan ug hinabang? Gahapon, sa akong pagbisita sa Ubay natubag ang akong pangutana!”

He added: “Natural nga mangita ang katawhan sa hinabang kay wala man diay gidistribute sa LGU ang hinabang nga ilang nadawat gikan sa Kagamahanang Probinsyal.”

Damalerio’s Facebook post showed videos and pictures of relief food packs allegedly coming from the PGBh stored at the new bus terminal, which is owned by LGU-Ubay.


“Gitambak lang ang tanang hinabang didto sa usa ka pasilidad nga gipanag-iya sa LGU. Nabasa na sa ulan ang mga bugas ug ubang mga pagkaon kay ang ilang gibutangan, guba ang atop, ug mabasa sa ambi sa uwan. Walay rason nga dili madaut ang mga pagkaon nga unta kung gipanghatag pa sa katawhan, napuslan pa unta ug nakabusog sa gakutoy nga tiyan”, he said.


Furthermore, Damalerio expounded the details of his findings. He quipped, “Nangutana ko sa palibot, diha koy gibisita nga kapitan ug personal nakong gipangutana kung unsa gyud ang nahitabo. Matud niya, gisultihan kuno sila ni Congressman nga dili ipadawat ug ipanghatag ang hinabang gikan sa administrasyon ni Art Yap ug Rene Relampagos aron masuko ang tawo sa duha ka opisyal ug aron makapalakaw sila ug storya nga walay gitabang ang Kagamhanan Probinsyal ngadto sa taga Ubay. Si Congressman pud kuno ang nagpakatap ug storya sa Ubay nga si Gov. Art Yap kuno ang nagbabag aron dili maka-adto si Pres. Duterte sa Ubay. Dugang pa ni Congressman, mao daw walay tabang gikan sa national government tungod kay si Gov. Art Yap kuno ang nagsulti ngadto kang Presidente nga ‘okay ra’ ang Bohol. Pagkatoytoy ani ni Congressman!”

Damalerio also revealed his conversation with a barangay chairperson whom he did not name in his post. Damalerio wrote, “Nidugang pa si Kapitan sa pag-ingon, ‘Pagkakita niya nako sir, kay kahibaw man siya nga wala pako mo commit sa pagsuporta niya, gi-insulto ko sa atubangan sa akong mga kauban. Gi-ingnan ko ni Congressman nga, Nganong naa man ka dinhi? Bawal ang traydor diri.’…. sa tanang nitambong sir, ako ray wala hatagi ni Congressman ug tabang pinansyal.”

Damalerio explained the points and briefly defended the PGBh and Yap’s administration amidst these accusations from the “Congressman”.


Damalerio wrote on Facebook, “Klarohon lang nato ni: 

  • Una, walay gahum ang gobernador nga mobabag kung gusto sa presidente nga mobisita sa usa ka lugar. Ang Presidential Management Staff (PMS) ang nagdala sa schedule sa presidente. Kung gipili nila ang Inabanga kay sa Ubay, ang PMS ray makatubag ana kung ngano; 
  • Ikaduha, bisan pa ug balik-balikon ninyo ug tan-aw ang mga interview ni Gov sa national media, kanunay niyang girequest ang national government sa ilang tabang alang sa atong mga kaigsuonang Bol-anon. Mao pud ni gisulti ni Gov ngadto kang Presidente Duterte sa dihang nibisita siya [Duterte] sa Bohol. Gani, ni commit ang presidente nga motabang ug moalokar ug 2 billion pesos para sa Bohol. Pero hangtod karon, nagpaabot pa ang Kagamhanang Probinsyal ug mga LGUs sa maong commitment. Hawod ra ba kaayo mangkwenta si Congressman ani nga kwarta bisan wala pa moabot. Maglibog bitaw ko nganong dili sila makakwenta ug tarong sa pangutana nga diin man siya ug kwarta aron ikapatukod sa iyang Mansion sa Dauis nga mokantidad ug 50 million pesos kapin. Waka kuyafi?;  
  • “Ikatulo, dugay ra nga nagsige ug tabang ang Kagamhanang Probinsyal sa Ubay ug mga kalungsuran. Kung lungsod sa Ubay lang hisgutan, murag ika-upat na nga nagbalik-balik si Gov didto nga nagdala ug ayuda sa katawhan. Matud sa mayor, duha ra kuno ka barangay ang gihatagan ni Gov. Yap ug hinabang. Taymsa, nganong naka-ingon man ka ug duha ka brgy ra nga igo man lang gi turnover ni Gov. Yap ang ayuda sa LGU Ubay? Ang LGU man ang naay tahas sa pagdistribute ana, nganong wala man gidistribute sa katawhan? Kung gidistribute man gani sa lungsod, ipakita kuno ng papel kung kinsa ang nakadawat aron atong i-verify kung nadawat bajud na sa tagtungod!”
  • “Ikaupat, nagsige ug yawyaw ang mayor nga wala daw silay nadawat nga relief food packs. Ang tinuod ani, wala maka responde dayon ang lungsod tungod kay nahutdan sila ug budget. Ang ilang calamity funds, gipamalit nila ug sakyanan mao nga sa pag-igo sa bagyo, naglisod sila ug panghatag ug relief kay wala silay ikapalit. Unya ang kapalpakan nila ipamahid dayon padung sa kapitolyo! Grabe inyong pamulitika diha ui. Maski panahon sa kalamidad, mamulitika gihapon!”

    He ended his post with a special message to the “Congressman”. He said: “As for the Congressman, ayaw intawn pud hadloka ang mga brgy officials. Ipadawat pud tawn nila ang ayuda kay dili mana para nila, para mana sa katawhan. Sa Bien Unido ra ba, gihadlok pud nimu ang mga kapitan nga dili ipadawat ang hinabang. Maong naay mga island barangays nga wala modawat sa relief food packs didto. Karon, naghire pajud ka ug daghang ‘marites’, ‘marisol’ ug ‘tolits’ aron mosabwag ug bakak nga walay gibuhat ang kapitolyo sa pagresponde sa kalamidad. Ikaw, unsa man pud imung gibuhat? Di ba hapit man ka kulataha sa Pres. CPG [town] kay human sa bagyo, nag helicopter pa ka [nga] miadto didto, [ug] igo lang nag picture-picture unya walay gihatag nga hinabang?! Maayo pay magduwa nalang ka diha sa imung game room sa imung mansion. Polpol sa tanang polpol!”

AUMENTADO REACTS WITH LAWSUIT THREAT

On January 12, 2022, about 3:37 in the afternoon, Congressman Erico Aristotle Aumentado shared Damalerio’s post with a caption:“Andama imohang witness para bibo ta sa Batanes!”.

A minute after at 3:38 pm, Aumentado edited his caption and added another sentence to it. He wrote, “Andama imohang witness para bibo ta sa Batanes! Gama2 pa mo ug istorya.”

At about 4:53 in the afternoon, Aumentado edited once again his caption and said, “Kevin Damalerio Andama imohang witness para bibo ta sa Batanes! Paghimo2 pa ug istorya unya barogi gyud na! Aron maila ni nato pohon sa korte!”

Aumentadod added, “Karon focus sa ta sa present na issue. Sige lang pasalamat ka nga ang akong focus karon mao ang need sa katawhan. Again, naay time para sa tanan. 

Panahon sa pagsuta sa kamatuoran mo abot ra ta diha. Apan naghangyo ko, irespeto nato ang mga nalisdan karon. Sige lang ipadayon na ninyo. Basta karon mohelp sa jud ko sa ako makaya.”

THE ACCUSATIONS ARE NOT TRUE?

Aumentado did not only post this through his personal social media account, he also belied all the accusations thrown to him when he was interviewed over dyRD’s Inyong Alagad program.

When asked whether he instructed the barangay captains of Ubay not to receive any relief food packs from the PGBh, the solon denied the accusation. Aumentado said, “Una sa tanan ako lang klaruhon ang isturya ni Kevin Damalerio kanang iyang gi post nga video nga naay daghang stock nga mga relief goods, iyaha ng gikuha, ilaha ng gi videohan niadto pang Dec. 18 or 19 [2021] kon wa ko masayop. Ngano pod nga moingon man kuno pod ko kunohay ug dili ipadawat, nga kitang tanan nanginahanglan ug tabang. Kitang tanan nanginahanglan ug suporta unya ato pa jud binuangan? Magbinuang pa ta anang dapita? Ang tinuod mga kaigsuonan, kanang ilang gipalakaw nga naay bugas nga gipanglabog kuno, matud sa taga LGU Ubay, hinatag kana sa Province of Bukidnon, pag-abot didto sa lungsod sa Ubay, basa na na. So laktud nga pagka-estorya, ti-aw bay ihatag ug tiwas sa mga katawhan nga nadaut naman. So mao na nga gihiklin didto sa kilid”.

The second district solon further said, “Kanang bugas nga gikan sa Bukidnon nahatod ni siya ug kadtong mga in-charge sa Ubay terminal nga mao gyu’y nagpahiluna sa mga repacks niingon, pag-abot ana dinhi sa Bohol basa na na. Unya gihatud sa lungsod sa Ubay basa na gyud kaayo ang 18 ka sako. Unsaon kuno nila nga basa naman? So nadaut ang maong bugas gikan sa Province of Bukidnon.”

However, Aumentado recanted his statement when he was asked about the veracity of the information as to the exact date of arrival of the bags of rice from the Province of Bukidnon.

At the onset of his interview, he claimed that the bags of rice were already there on Dec. 18, 2021, when Damalerio’s team allegedly visited the bus terminal owned by LGU Ubay.

Typhoon Odette battered Bohol on Dec. 16, 2021, Aumentado claimed that the Province of Bukidnon had already sent relief food packs and bags of rice to Ubay on Dec. 18, 2021.

Aumentado further said, “Di ko kahibawo ug kanang Bukidnon nga bugas miabot ba na sa 18 or 19, basta kay pag-abot ana, mao man tong usang semana nga ting-uwan.”

He also confirmed that is contemplating on filing a case against Damalerio and that he is already seeking the guidance of his lawyers in Manila.

He added, “Ato ning gipa estudyuhan sa atong mga legal team ug sa mga abogado sa Manila aron tan-awon gyud kon asa dapita ang mutumbok nga kita maka file ta ug insaktong kaso batok aning Kevin Damalerio.”


DAMALERIO FIRES BACK

In an interview with The Bohol Tribune’s Open Forum aired via dyTR’s 91.1 Balita FM hosted by the this newspaper’s Managing Editor, Ardy Araneta-Batoy and co-anchored by Gloria Leodivica Araneta, Damalerio fires back at Aumentado’s claims.

Damalerio said, “Naglibog ko ug nganong ni react si Cong. Aris Aumentado sa akong post nga wala man koy bisan kinsa nga gipanganlan. Igo rako nagbutang ug “Congressman”. Sa kadaghang Congressman sa Pilipinas, nganong siya man ang -react? His reaction seems para nako . . . . .  took cognizance on the issue.”

Damalerio added, “Naminaw ko sa iyang interview ganina [sa pikas estasyonan], matud niya, iya man gi-angkon nga naa gyuy bugas nga nabasa ug gilabay nalang. However, dili daw to gikan sa Provincial Government but from the Province of Bukidnon. I would like to throw this challenge to the media to verify his claims. Ask the Province of Bukidnon kung tinuod [ba] nga nihatag sila ug basa nga bugas kay murag insulto pud nato nga mga Bol-anon nga hatagan ta ug bugas nga basa. But if dili tinuod ang claim ni 

Aris Aumentado, then, insulto pud na sa taga Province of Bukidnon nga ilang malasakit ug generosity nga gipakita sa natong mga Bol-anon nga akusahan nato sila ug basa ilang bugas aron lang naa tay kapasanginlan nga lain.”

In the interview, the main anchor of the program, Ardy Araneta-Batoy, asked Damalerio as to when the bags of rice were received by LGU-Ubay. Damalerio answered, “According sa statement ni Cong. Aumentado, Dec. 18, 2021 kuno. Hinumdoman nato, Dec.16 niigo ang bagyo dinhi sa Bohol. [Buot ba nga ipasabot nga] Pagka Dec. 18 [2021], naabot na dayon ang bugas gikan sa Province of Bukidnon [didto] sa Ubay? Gi-unsa man to pag-abot didto? Gitangag sa langgam unya gihagbong didto sa Ubay?”

Damalerio further said, “Be as it may, kung tinuod nga gidistribute nila ang food packs from the Provincial Government of Bohol, show us the proof. Ipagawas ilang dokumento o kaha listahan sa mga benepisaryo sa maong hinabang aron atong i-invite ang media to verify whether tinuod ba nga nakadawat ang mga beneficiaries sa ayuda.”

DAMALERIO UNFAZED BY LAWSUIT THREAT

During the interview with the Bohol Tribune’s Open Forum, Damalerio said he is not afraid of any lawsuit to be filed against him by Aumentado.

Damalerio said, “Dili ta mahadlok ana Maam [Ardy] kay igo man lang ta nagsulti sa tinuod. Wala usab koy gihinganlan nga ‘Congressman’ sa akong gi post.”

Damalerio quipped, “Ingon bitaw siya sa iyang post nga ipa-andam kuno atong witness aron bibo sa Batanes. Aw, wala man tay problema ana. Apan, natingala lang ko, dili man ko abogado pero base sa akong nasabtan sa balaud, makafile lang ka ug kaso sa usa ka lugar kung maka-establish ka ug residency sa respondent or sa complainant didtong dapita. Ako, sigurado man gyud ko nga wala koy property sa Batanes. So kung mofile siya ug kaso nako sa Batanes, basin naa siyay property didtong dapita? Gi-reflect ba kaha niya na sa iyang Statement of Assets, Liabilities and Net Worth o SALN? Diin man siya ug kwarta aron ipamalit ana nga property if ever naa jud? Mas daghan hinuon ko ug pangutana after kaysa sa tubag after sa iyang post ug interview.”