Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Reporma sa yuta nga dili lamang matapos sa higayon nga nakadawat na ang mag-uuma sa yuta, kong dili mag-aghat sa batan-ong kusog ug kinaiya ang gipasalig.
Kini maoy pasalig ni Presidente Ferdinand Bongbong Marcos ngadto sa mga mag-uuma nga kanhi, wala pa gihapon makalingkawas sa kalsisud bisan pa kong nahatagan na ug yuta sa programang agraryo.
Dagha’ng mga mag-uuma nga nahatagan na ug yuta sa kagamhanan ang dili gihapon makapaugmad niini kay walay kwarta iabang sa kabaw nga magdaro, walay ikapalit ug abono, binhi ug pamatay dangan.
Dinhi, matud ni Marcos, ang reporma sa yuta dili lamang matapos sa paghatag sa yuta, apil usab niini ang serbisyo sa pagsuporta sa mag-uuma nga makatanum, maka-ani ug makapamaligya sa iyang abut.
Dungan sa nagkanihit nga pagkaon nga maoy misugat sa iyang administrasyon, gisaysay ni Marcos nga mopagawas siya ug executive order aron ipatuman ang usa ka tuig nga moratorium sa bayranan sa yuta ug bayranan sa interes niini.
Hinuon, kini nahilakip na sa Republic Act No. 11469 o ang Bayanihan to Heal as One Act.
Gipasabut sa Presidente nga ang moratorium maghatag sa mga mag-uuma sa kapasidad nga magamita ng ilang ibayaray ngadto sa pag-ugmad sa ilang mga umahan, aron makadugang sa kapasidad niini nga mohatag ug pagkaon ug magpakusog sa dagan sa ekonomiya.
Gipalubad usab sa Presidente nga gikinahanglan niya ang abag sa Kongreso sa pagpalabang sa balaod nga magpalingkawas sa mga benepisaryo sa ilang mga tulubangon sa agrarian reform, ug niini ang pag amender sa amending Section 26 of Republic Act 6657, mapagawas na.
Kong mahimo kini sa Kongreso, mapapas na ang mga nahibiling utang sa mga benepisaryo sa agrarian reform, nga makapagahum sa mga mag-uuma nga mas mapaugmad pa ang ilang umahan.
Dugang pa, matud sa Presidente nga kadtong mga Agrarian Reform Beneficiaries (ARB) nga modawat pa sa yuta nga ma-ilaha na kong ilawom sa comprehensive agrarian reform program (CARP), wala nay hunahunaon pang obligasyon nga bayran.
Ang mahitabo nga condonation sa kasamtangan nga agrarian reform loan mahiapil na sa P58.125 billion nga makatabang sa 654,000 ka ARBs sulod sa 1.18 million ka ektaryas nga yutang nahatag.
Dinhi, pinaagi sa Executive Order No. 75, Series of 2019, gimanduan na ang tanang ahensya sa kagamhanan, bureaus, departments ug mga instrumentalities niini sa pagtugyan sa ilang mga gihuptang yuta nga mahimong umahan ngadto na sa kwalipekado nga ARBs.
Matud ni Marcos, may kasamtangan nga 52,000 ka ektaryas nga yutang umahanon nga naa sa kagamhanan ang gamiton aron ipangapud-apod subay sa Section 40 sa Republic Act No. 6657, sama nila nga mga beterano sa gibat nga walay yuta, ilang mga nahibiling banay, mga retirado nga sundalo ug pulis nga way yuta.
Ipatuman na usab ang paghatag sa yuta sa mga motapos sa kurso sa agrikultura nga walay matikad, aron kapasudlan ug mga batan-on nga limilihok ang sector sa mag-uuma, mga batan-ong kaya mogamit sa teknolohiya aron mapatunhay ang siyentipikong panguma aron may usbaw sa ani ug makapangandam batok sa katalagman.
