PAGTUKIB

Ni: Jes B. Tirol

Kangurúlsol 24, 2023

Ang Pulong “Fond” Sa Ininglis

Ug Iyang Katumbas sa Binisayâ

Pasiuna

Ang Ininglis ana-a mahisakóp sa pinulongan nga malinubaylubáyon (inflectional

language) samtang ang Binisayâ anáa mahisakóp sa pinulongan nga madinugtungdugtongon

(agglutinative language). Managlahi ang ilang pagkamatang, busà atong mapaábot nga manag-

láhì usab ang ilang latid ug lagdà sa batadílà (grammar).

Ang Ininglis nagasalig kaayo sa mga punglihok (verb). Ginaingon nga kun walay

punglihok ang kapahayág (sentence), dili maisip nga hingpit ang kapahayág.

Ang Binisayâ walâ magsalig sa punglihok. Makahimo ang Binisayâ og kapahayag

(sentence) bisan pa og walay punglihok. Ang mahinungdanon sa Binisayâ mao ang mga langgikit

(affixes) kay mao kini ang magpadayag sa panahong (tense) ug kadaghanon. Adunay kapin sa 4,

300 ka mga langgikit ang Binisayâ.

Dili natò matukib ang kinatibuk-an sa kalahian sulod lamang sa hamubò nga lindog. Atò

lamang tukibon ang pulong “fond” sa Ininglis.

Mga Katumbas

Ania ang tinagsip lamang sa pamaagi sa pagkutlò sa katumbas sa fond ngadto sa

Sinugboánon Binisayâ.

1. fond¹ (cherish) – ámpay, kináham. Syn. kawili, hidlaw

2. fond² (doting) – pinalabí, pinalabón

3. fond³ (having affection or propensity for). It is manifested by many affixes. 1. When the

words are repeated, use the suffix “..on” as in among-amongon. 2. Prefix “him..”. The “m“

can either be a part of “him” or a replacement of the first letters “b” or “p” of the base

word. “bantay– -> himantay = fond of watching; “patong-> himatong = fond of putting

things upon. 3. Prefix “hin..”. The “n” can either be part of “hin” or a replacement of the

first letters “d” or “t”. “dagat-> hinagat = fond of the sea; “tamay-> hinamay = fond of

criticizing. 4. Prefix “hing..”. The “ng” can be part of “hing” or a replacement of “k“. “Awit

→hingawit – fond of singing; káon → hingaón. 5. Combine prefix and suffice “ma…on“;

mahatagon = fond of giving. 6. Prefix “maki..”; makibabáye = fond of women. 7. Prefix

“paki..”; pakiisdà = fond of fish. 8. Prefix “pala.. “; palainom fond of drinking.

4. fond of¹ (love to) – mahigugmáon

5. fond of² (not willing to leave) – wíli, kawíli

6.  (prefer to do; like) – ámpay

7. fond of candies – hadákab, pakimatám-is