BWUI nanghatud ug tubig ngadto sa linya Sa mga konsumidor gamit ang water truck.
Sinulat ni Victor L. Tambis
Ang water truck sa Bohol Water nga naghatud ug tubig ngadto sa linya sa mga konsumidor nga nakasinati ug hinay ngadto sa walay agas ang tubig.
Sa nasinati karon nga hataas ang kainit sa panahon, ang mga pumping stations sa Bohol Water naapektohan. Tungod niini, mikunhod ang total produksyun sa tubig gikan sa 23,000 cubic meter (cum) ngadto sa 20,000 cum. Adunay 3,000 cum nga pagkunhod sa produksyon sa tubig matag adlaw..
Kining maong pagkunhod nakaapekto ilabi na sa mga konsumidor kansang water connections nahimutang sa ibabaw ug hataas nga dapit. Niining mga dapita, masinati gayud ang hinay nga pressure sa tubig
Ug usahay, wala gayo’y agas sa tubig.
Tungod niini, ang Bohol Water migamit sa ilang water tanker aron maghatud ug tubig
niining mga lugara sa makaduha ngadto sa katulo matag adlaw. Ang tubig nga ihatud pinaagi sa maong water truck isulod ngadto deritso sa tubo/linya sa Bohol Water nga naka connect ang stub-out nga dugtong usab sa mga metro sa mga konsumidor.
Mahitungod sa nasinati nga unstable power supply nga naka apekto sa Corella PUs, ang BWUI nagbutang ug generator sets sa tanang unom ka PU’s nga anaa sa maong lungsod. Aduna usa’y operator nga gi standby niini kon ugaling magpanghitabo ang low voltage o makawala ang koryenye nga makaapekto sa mga pumping stations sa maong lugar.
Mas taas nga ‘Generation Cost’ hinungdan sa pagsaka sa singil sa kuryente
Sinulat ni Sheryl B. Paga
Ang dyutay nga pagsaka sa balayronon sa kuryente dinhi sa Tagbilaran nagresulta sa pagtaas sa generation charges nga gipahamtang sa mga prodyuser sa electrisidad. Tungod usab kini sa pagmahal sa komprada sa mga raw materials aron makagama ug enerhiya.
Ang Generation Charge mao ang pinakadako nga component sa power rates. Mao usab kini ang kanunay nga nakapa-usab-usab sa presyo nga gipatuman sa mga prodyuser sa kuryente. Ang Generation charge gitawag kini ug “pass through charges”. Nagpasabot kini nga kung
unsay gi-bill sa mga Power Generation Companies nga maoy nag-produce ug kuryente ngadto sa BLCI, mao ra usab kini ang kantidad nga isingil diha sa mga konsumidor; ug ang koleksyon sa kantidad, igo ra usab nga ibayad diretso ngadto sa power suppliers.
Ug tungod niini ang presyo sa residential consumers nahimo nang P10.44/kwh sa bulan sa Abril gikan sa P9.08/kwh niadtong Marso, samtang ang mga commercial consumers nahimong P10.10/kwh gikan sa P8.79 sa milabay’ng buwan.
Ang mga konsumidor sa elektrisidad dinhi sa Tagbilaran nagpabiling dunay pinaka-ubos nga gibayaran nga Distribution, Supply and Metering Charges (kon DSM) sa matag buwan nga konsumo sa kuryente, kon itandi sa ubang mga electric cooperatives ug pribadong distribution utility companies dinhi sa lalawigan sa Bohol ug ubang dapit sa Kabisay’an ug Mindanao.
Alang sa dugang nga kasayuran sa mga konsumidor sa kuryente, adunay mga components nga atong makita diha sa matag buwan nga electric billing statements nga mao ang Generation Charge, Transmission Charge, Distribution Charge, ug ang Government ug uban pang mga charges.
Sama sa Generation Charge, ang Transmission Charges lakip sa gitawag nga “pass through charges” nagamando nga kung unsay makolekta sa BLCI, e-remit ra usab kini ngadto sa NGCP kinsa maoy nagdumala sa mga transmission lines sa kuryente.
Samtang ang Distribution Charge gilangkuban kini sa Distribution, Supply, and Metering (DSM) charges nga nag kantidad lamang ug P0.98 centavos/kwh. Kini siya ang musulod sa panudlanan sa BLCI nga maoy magamit alang sa administrative, operation and maintenance expenses.
Ang mao nga rate “fixed,” ug dili basta-basta madugangan tungod kay pre-applied and pre-approved kini sa Energy Regulatory Commission (kon ERC).
Ang DSM rate sa BLCI walay pagsaka sugod pa niadtong tuig 2015. Kung pila lamang ang makuha sa BLCI gikan DSM charges nga P0.98 centavos/kwh, mao ra usab ang gastohon sa management alang sa pag implementar sa ilang mga proyekto alang sa kalambuan sa serbisyo sa panuga.
Samtang ang “Other Charges” mao ang Value Added Taxes (kon VAT) nga mandatory nga kolektahon ug e-remit ra usab sa Bureau of Internal Revenue. Nalakip usab sa Other Charges ang Lifeline Subsidy ug Senior Citizen Subsidy Discounts.
Kung aduna kitay mga pangutana, tawag lamang kita sa opisina sa Bohol Light Light sa trunkline numbers (038)-412-3503 local 103 or 107 or 09223072161 alang sa dugang mga kasayuran.
Kadaut sa El Nino Agri niabot sa P164M: Carmen ang labing daku
Sinulat ni Wenelyn Precioso
Nanguna ang Carmen Bohol sa may labing daku ug kadaut nga nasinati tungod sa taas nga lanat sa ting-init, kini samtang nadawat sa Office of Provincial Agriculturist (OPA) ang damage report gikan sa 17 ka lungsod kansang kinatibuk-ang danyos nga balor moabot na sa P164M.
Ang lungsod sa Carmen Bohol gikonsiderar nga usa sa mga lungsod nga nagprodyus ug bugas sa probinsya, mitala sa labing taas nga gitaho nga partial damage report sa El Nino.
Ang humayan sa lungsod mitala sa labing taas nga kadaot nga ming-abut sa 93.23%, samtang ang kamoteng kahoy o bulanghoy mong kabat sa sa 5.11% ang nangadaut.
Sa mais 1.61%ang natala nga pagkadunot segun sa tahu sa kadaot sa El Nino gikan sa ilang lungsod.
Niini, si Provincial Agriculturist Liza M. Quirog atol sa coordination meeting sa municipal agriculturist/ municipal agricultural offices/ city agriculturist didto sa Panda Tea Garden, Dao, Tagbilaran City miawhag na usab sa uban nga mga kalungsuran sa pagsumiter sa ilang mga damage reports u gang proseso sa mga gikinahanglang dokumentos aron mapahigayon na ang cloud seeding operations (CSOs).
Ug samtang wala pa ang CSO mahitabo, gipahinumdom ni Quirog nga ang mga materyales nga gipang-apudapod sa Kapitolyo para sa temporary nga alibyo sa suliran sa patubig, alang lamang sa mga benepisyaryo o kadtong mga asosasyon ug mga kooperatiba sa mga mag-uuma nga misumiter ug letter of intents (LOIs) nga giaprobahan sa gobernador.
PARA MAY MABISBIS. Nanghatag ang Kapitolyo ug mga hose ug barel sa tubig aron may kapudohan sa tubig sa mga umahan nga layo sa mga irigasyon aron masalbar ang mga pananum nga gihulga sa huwaw. (Hulagaway gikan sa PIA-Bohol)
DOST: Edukasyon maoy tabang proteksyon a Chocolate Hills
Sinulat ni Jolly Joy Dua
Edukasyon ug pagpasabut sa katawhan sa kamahinungdanon sa Chocolate Hills maoy ikatabang sa Department of Science and Technology (DOST) pagpanalipod sa Chocolate Hills nga karon nahulga sa pagkaguba.
Gipasabot ni DOST Secretary Renato Solidum nga ang pagbataon sa katawhan sa kamahinungdanon ug ka talagsaon sa Chocolate Hills, nga dinhi lamang makit-an sa Bohol, maoy maggahum sa tanan nga panalipdan kini sa pagkaguba sa maong mga bungtod.
Kini iyang gibutyag didto sa Island City Mall sa Tagbilaran City kaniadtong Abril 17, 2024 adlawng Myerkules, atul sa us aka press conference.
Siya miingon nga ang tour guide nga mag-giya sa mga turista, kinahanglang usab nga edukado sa sensya, aron mas mapasabut niya ang makahinungdanon ug ka talagsaon sa nahisgutang mga bungtod nga may halos hingpit nga hugis.
Ang edukasyon ug pagpreserbar sa kalikupan usa sa mga entry point ani nga aspeto.
Ang uban mao ang kahimsog ug nutrisyon, pagkunhod sa peligro sa katalagman ug panginabuhi nga mahimong ihatag sa siyensya ug teknolohiya, aron pinaagi niini, makaatiman ang katawhan sa pagpanalipod sa tinubdan sa ilang garbo.
Samtang importante usab ang pagtanyag ug panginabuhian isip kabahin sa component sa programa niini sa community empowerment, ug pinaagi sa siyensya ug teknolohiya, ang pagkadaot sa kinaiyahan, sama sa chocolate hills mapamenos gamit ang pagtuon sa geology.
Gilusad usab sa DOST ang Central Visayas Regional Science and Technology Innovation Week (RSTW) human sa unom (6) ka tuig nga kini napaundang tungod sa pandemia.
Ang RSTW naglaum nga ahatagan opg mga solusyon ang mga lain-laing mga problema nga gisagubang sa katawhan uyg komunidad, pinaagi sa mga bag-ong solusyon nga gipaduso sa siyentista ug tigpangdukiduki, ang ubang nga mga solusyon gani, gipakita na sa mga exhibits nga nagpakita dungan sa kalihukan.
EDUKASYON. Kini maoy ikatampo sa DOST sa pagpanalipod sa talagsaon nga mga Chocolate Hills nga nahulga sa pasagad nga pag-ugmad hangtud nga mahimong ma guba na hinuon ang talagsaon nga mga dagway niini, matud ni DOST Sec Renato Solidum. (Hulagaway gikan sa PIA-Bohol)
Gov Aris makig-market linkage sa PhilSTAR Inc.
Sinulat ni Emely Buslon
Usa ka potensyal nga proyekto nga magpatrabaho sa mga walay trabaho ug magpaseguro nga aduna silay kita ang magmugna pohon human si Gov. Erico Aristotle Aumentado misugyot sa usa ka market linkage sa mga Bol-anon nga makatrabaho sa pagpanibit s amga baskets ug sa sikat nga PhilExports’ Southern Tagalog Religion 4A Association Inc. (PhilSTAR Inc).
Didto sa pagpakigtagbo sa gobernador tali sa mga exporter sa mga native baskets ngadto sa Europa, gipasabut usa sa gobernador ang mga bisita sa nagkahilis nga halin sa mga baskets ilabi na gikan sa mga manibitay sa mga kalungsuran tungod sa pagdagsang s amga baskets nga plastic ug hinimo sa mga planta ug factory.
Gipanghanmbug sa gobernador ang mga maanindto nga mga baskets ug mga sinibit nga mga dayandayan, kasangkapan sa balay ug mga aksesorya alang sa interior nga desinyo niini, nga gigamit sa mga ilado nga hotels sa tibuok kalibutan.
Atol sa courtesy call sa PhilSTAR, dungan sa ilang tinuig nga Material Sourcing Mission sa Bohol, gipaambit usab ni Gov. Aumentado ang posibilidad nga pundohan sa Kapitolyo ang produksyon sa mga materyales nga orderon sa PhilSTAR, kana kon magkasinabut.
Matud sa gobernador, ang grupo sa mga tigdesinyo ug handicraft exporters maoy mopili sa mga desinyo nga trabahoon ug ang mga Bol-anon nga walay income, walay trabaho, mga priso ug mga nag-inusara nga ginikanan, mahimong bansayon aron maoy mohimo sa mga baskets nga gi-order ug bayaran sa Philstar.
Ang Bohol adunay daghang maayong mga produkto ug among nakita nga kini nga mga produkto talagsaon ra, maanyag, gibutyag ni Fred Cuaresma, board of trustee sa PhilSTAR.
Ang PhilSTAR karon nagtan-aw sa Bohol isip usa ka adunahan nga tinubdan sa materyales alang sa mga handicrafts value-adding ug bisan sa high-end nga handcrafted nga mga produkto.
PHILSTAR UBAN SA MAYOR. Nakigkita ang mga exporters ni Mayor Jose Mario Pahang sa Antequera, kay sayud sila nga ang lungsod giila nga mga hanas sa pagsibit ug baskets nga maoy negosyo sa mga exporters. Kini usab maoy giplanohan ni Gob Aris nga maghatag ug kapanarbahoan sa mga Bol-anon. (Hulagaway gikan sa PIA-Bohol)
BALAK
NIANHA KO, NAKITA KO, GIBUNTOG KO
Sinulat ni Engr. Rogelio Podelino
Nahimugso ko sa mga pobreng ginikanan
Nagdaku ako nga hubo sa mga gikinahanglan
Apan luyo niining tanan nagtubo nga buotan
Matinahuron masinugtanon sa mga ginikanan
Tungod sa kawad-on gigugol ko ang panahon
Pagtabang sa panginabuhi aron dunay kan-on
Apan wala mawala ang ka-ikag sa ambisyon
Nga maka eskwela bisan sa kagabhion
Midugang ang akong kasibot sa pagtungha
Sa dihang nisugod na ko ug tungha
Sa eskwelahan nga maoy akong damgo
Nga makatapos ako ug kurso
Gisagubang ko ang kainit sa adlaw
Nagpatulo sa singot giantos ang kauhaw
Aron sa dyotay kong suhol
Sa akong mga ginikanan aduna koy ikatunol
Milibkas pa ang taas nga panahon
Sa kanunay hinay hinay nga nagpadayon
Apan sa kinabuhi dili kalikayan ang mga suliran
Ug napakgang ang pagtungha sa eskwelahan
Nagka di-in di-in ug balhin sa pagtrabaho
Aron makatabang sa mga ginikanan sa husto
Sa dihang nakakita ug higayon
Ang pageskwela akong gipadayon
Wala baleha ang kakapoy sa lawas
Basta ang pagtungha matiwas
Ug niabot ang bulawanong higayon
Nakatapos sa kurso bisan dugay nga panahon
Matud sa panultihon
Dili sagabal ang kapobrehon
Sa pagkuha sa edukasyon
Nagkinahanglan lang ug lig-ong determinasyon
Akong naaninag ang nangagi
Wala damha mitulo akong luha wala kapugngi
Aron dili ka malugmok sa imong kahimtang
NIANHA KO, NAKITA KO, GIBUNTOG KO
ang kapait sa kawad-on kay nangandoy sa
kinabuhi ugma damlag molipang