Ni Rey Anthony H. Chiu, PIA
Isipon gihapon nga close contact o posible nga natakdan kon ang tawo nakaduol sa usa ka tawo nga nagpositibo sa Corona Virus Disease (COVID), bisan kon nagsul-ob pa siya og mask.
Kini maoy kasayuran nga nakuha gikan sa Center for Disease Control (CDC) subay sa prisipyo nga ang mask gisuot usab aron pagpanalipod sa ubang tawo nga imong ikaatubang aron dili sila matakdan.
Alang sa kaso sa COVID-19, isipon nga close contact ang si bisan kinsa nga nakaduol sulod sa 6 ka piyes ug nakakuyog sa tawo nga may sakit bisan sulod sa 15 minutos, segun sa CDC.
Kon may natakdan na sa COVID, walay lain nga tawo nga sultihan sa pangalan sa pasyente lakip na gani kadtong kinsa man ang iyang mga gikaduol, matud sa CDC subay sa international protocols sa pagpanalipod sa pasyente.
Kon panangllitan nagpositibo sa COVID-19 sa contact tracing, adunay taga Department of Health (DOH) nga manawag sa pasyente aron sutaon ang kahimtang sa lawas, makig-estorya kon kinsa ang mga gikaduol ug unsang mga lugara ang nasubay kay basig nakapanakod na usab didto.
Gawas sa pasalig nga dili itug-an ang pangalan sa pasyente bisan ngadto sa mga tawo nga iyang nakaduol, dili usab mangayo og kwarta, mga importante nga datus ug detalye sa Social Security Number, kasayuran kabahin sa bank account, sweldo o mga numero sa credit card sa natungdan ang taga DOH.
Ang mga tinugyanan na usab ang mopahibaw sa mga tawo nga gikaduol sulod sa usa ka metros ug possible nga natakdan sa panahon nga may contact tracing na nga mahitabo.
Samtang nagpaabut sa resulta sa swab testing nga magkompirmar sa kaso sa COVID, ipailawom ang pasyente sa pag-palayo sa ubang tawo didto sa natumbok nga quarantine facility sa barangay o sa lungsod ug didto siya mopuyo sulod sa 14 ka adlaw.
Samtang nagpuyo sa quarantine facility, imonitor ang kahimtang ug dili gyud maga-paduol sa mga kauban sa balay, mga inalimahan nga mananap (pets) ug ubang tawo nga naa sa facility.
Magbantay usab sa pagpakita sa mga timailhan sa COVID nga mamatikdan sa lawas sama sa paglisud sa pagginhawa, pagngulngol ug paghuot sa dughan, pagsalimoang, pagpanglagom sa wait ug dagway ug ang paglisod sa pagkatulog o pagmata, sumpay sa CDC.
Kon makamatikud nga migrabe ang mga simtomas, kinahanglan nga mopahibaw sa mga tinugyanan sa kasanihan, alang sa tukmang pag-atiman.
Dugang sa CDC nga ang tawo nga natakdan na sa COVID, magsugod pagpanakod sulod sa 48 ka oras (o duha ka adlaw) sa wala pa makapakita og timailhan ang sakit ug nakuhaan og positibo nga resulta sa pagtino sa presensya sa kagaw sa COVID pinaagi sa tukmang testing.
Mao gani nga sugyot sa CDC nga kon ugaling may nakauban nga may sakit sa COVID, kinahanglan nga matestingan na dayon sa COVID -19.
Dinhi nga sitwasyon, mahimo nga ang health department makahatag kanimo og tabang sa pagpasugod sa testing sa imong lugar.
Ang paglain sa kaugalingon makatabang sa pagpahinay sa pagpakatag sa kagaw ug makatabang sa pagpanalipod sa panglawas sa mga kabanay, kahigalaan, mga silingan ug uban nga tawo nga mahimo nimong ika-uban.
Sa higayon nga nagpa-lain sa kaugalingon, kon may panginahanglan, mahimong ang mga tinugyanan sa DOH ug sa inyong barangay makatabang samtang imong pamati-on kon unsay gipamati sa lawas ilabi na kon kini mga timailhan sa COVID-19, sugyot sa hansya nga natugyanan sa pagkontrolar sa sakit. (rahc/PIA-7/Bohol)